De fundamentele taak van de arts is de gezondheid van zijn patiënt die eerbiediging van de kwetsbare persoon, zijn gezondheid en zijn integriteit vereist.
Deze taak blijkt met name uit artikel 15, § 2, van de wet van 22 augustus 2002 betreffende de rechten van de patiënt dat preciseert dat "in het belang van de patiënt en teneinde een bedreiging van diens leven of een ernstige aantasting van diens gezondheid af te wenden, de betrokken beroepsbeoefenaar, in voorkomend geval in multidisciplinair overleg, afwijkt van de beslissing genomen door de in artikel 12, 14, § 2 of 3, bedoelde persoon" (vertegenwoordiger van de patiënt).
Zo dient een onderscheid gemaakt tussen de omkeerbare en de onomkeerbare sterilisatie.
De omkeerbare sterilisatie kan verantwoord worden vanuit de psycho-medicale noodzaak van de patiënt waartoe de desbetreffende gezagsdrager (ouders, voogd, bewindvoeder) beslissing kan nemen binnen een ethisch verantwoord kader.
De onomkeerbare sterilisatie met een contraceptief doel vergt een endoscopische operatieve handeling (laparoscopie) of een openbuikoperatie (laparotomie); het is een verminkende handeling en een aantasting van de lichamelijke integriteit.
Bovendien raakt ze het fundamentele recht van elk individu om een gezin te stichten.
In alle ernst dient de klassiek uitgevoerde chirurgische sterilisatie bovendien als onomkeerbaar dan wel moeilijk(er) omkeerbaar aanzien te worden en is ze bovendien (onder meer) door het operatief gedeelte te aanzien als een rechtstreekse aanslag op de fysieke integriteit.
Deze vorm va sterilisatie sterilisatie die onbekwaam is daartoe zijn toestemming te verlenen, kan alleen maar kan worden gerechtvaardigd zo blijkt dat elk ander anticonceptiemiddel moeilijk verdragen wordt of weinig betrouwbaar of schadelijk is, de betrokkene inderdaad in staat is tot procreatie en het aangewezen is dat te voorkomen.
Wanneer de graad van zwakzinnigheid zo ernstig is dat de patiënt die een dergelijke ingreep moet ondergaan niet in staat is om zijn vrijwillige en degelijk voorgelichte toestemming te geven, ondanks een adequate en geduldige voorlichting dient een beroep wordt gedaan op personen die gewoon zijn om te gaan met mentaal gehandicapten en er zeer bedreven in zijn met hen te communiceren.
Nadien kunnen deze personen de geraadpleegde arts en het multidisciplinair team "de gegevens aanbrengen die bewijzen dat de niet-definitieve middelen geen oplossing bieden voor het probleem".
In overeenstemming met artikel 8 van de wet van 22 augustus 2002 betreffende de rechten van de patiënt moeten alvorens hun toestemming te geven de onbekwame patiënt en zijn vertegenwoordiger voorafgaandelijk aan elke ingreep een volledige informatie krijgen over de voorgestelde contraceptie- of sterilisatiemethode, ook wat betreft de betrouwbaarheid.
De arts moet de meest gepaste doeltreffende ingreep kiezen op grond van de behoeftes van de patiënt, zonder te zwichten voor externe druk.
Op verzoek van de geraadpleegde arts, van het zorgteam of van de verwanten wordt het advies van het ethisch comité van de ziekenhuisinstelling of de bijstand van een cel beslissingshulp gevraagd.
Indien de patiënt of zijn vertegenwoordiger de ingreep voorgesteld door de arts weigert, mag de arts van zijn opdracht afzien op voorwaarde dat hij de patiënt en zijn vertegenwoordiger ervan in kennis stelt, de zorgcontinuïteit verzekert en aan de arts die zijn taak overneemt, alle nuttige inlichtingen verstrekt (artikels 28 en 29 van de Code van geneeskundige plichtenleer).
De arts die de hiervoor bepaalde deontologische en ethische richtlijnen volgt, gedraagt zich als een zorgzame en voorzichtige arts.
Bron: Nationale Raad van de Orde van geneesheren: brief van 1 juli 2014 betreffende de sterilisatie met contraceptief doel van een meerderjarige onbekwame persoon