Gratie is een ander woord voor genade.
Omschrijving:
Het genaderecht is een koninklijk prerogatief dat is ingesteld bij artikel 110 van de Grondwet :
"De Koning heeft het recht de door de rechters uitgesproken straffen kwijt te schelden of te verminderen, behoudens hetgeen ten aanzien van de ministers en van de leden van de Gemeenschaps- en Gewestregeringen is bepaald."
De Koning heeft het recht de uitvoering van de straf of een gedeelte ervan kwijt te schelden. Hij kan de straf ook verminderen of omzetten of een proeftijd toestaan. Middels genade kan ok een alternatieve straf worden bekomen.
Onder gratie of genade wordt het kwijtschelden, verminderen of veranderen verstaan van straffen die door de rechter zijn opgelegd. Amnestie betekent het volledig kwijtschelden van een straf, aan bepaalde individuen of aan allen die voor een bepaald strafbaar feit zijn veroordeeld.
Gratie is niet hetzelfde als vrijspraak. Vrijspraak houdt in dat wordt vastgesteld dat de verdachte onschuldig is aan het ten laste gelegde feit. Vroeger werd gratie soms verleend aan mensen die beweerden dat ze onterecht veroordeeld waren.
Er kan onderscheid worden gemaakt tussen:
Individuele gratie, toegekend aan een bepaalde persoon, op grond van diens persoonlijke omstandigheden
Collectieve gratie, toegekend aan groepen personen, vanwege een bijzondere gelegenheid, zoals een verjaardag of regeringsjubileum van het staatshoofd.
85 % van de ingewilligde genadeverzoeken betreffen verkeersmisdrijven. Het gaat onder andere om sturen spijts verval, zonder verzekering rondrijden, vluchtmisdrijf, enz.
De andere gevallen betreffen de misdrijven slagen en verwondingen, diefstal en sociale fraude.
Procedure:
Het verzoek tot genade wordt per brief gericht worden aan de Koning met vermelding van de redenen tot staving ervan.
De Koning beslist over het verzoek tot genade op voorstel van de bevoegde minister die vooraf het advies van de bevoegde overheden inwint.
De dienst Genade van de FOD Justitie:
De dienst Genade van de FOD Justitie behandelt de genadeverzoeken die tot de bevoegdheid van de FOD Justitie behoren (bepaalde aangelegenheden behoren immers tot de bevoegdheid van andere departementen).
De ingediende verzoeken betreffen zowel gevangenisstraffen als boetes, vervallen verklaringen van het recht tot sturen en verbeurdverklaringen. De verzoeken betreffende de gedetineerden worden bij voorrang behandeld, evenals die welke betrekking hebben op veroordelingen waarvan de tenuitvoerlegging niet is opgeschort gedurende de behandeling van het verzoek.
Deze dienst ontvangt zowat drieduizend genadeverzoeken per jaar. Die verzoeken maken het voorwerp uit van een eerste onderzoek en worden georiënteerd naar de bevoegde parketten voor verslag en advies. Het verzoek wordt onderzocht rekening houdend met de inlichtingen verschaft in het verslag van de gerechtelijke overheden en wordt overgemaakt aan de Minister van Justitie met het advies van de dienst. Alle dossiers worden aldus aan de koning ter ondertekening voorgelegd.
Ook hier zijn de bezorgdheid om de individualisering van de straf, teneinde deze zo adequaat mogelijk te maken, naar gelang van de persoonlijke situatie van de veroordeelde, zijn maatschappelijke integratie en zijn stappen met het oog op herstel van de aan de slachtoffers berokkende schade, criteria die doorslaggevend zijn bij de behandeling van de verzoeken.
De genademaatregelen worden voorgesteld met inachtneming van het beginsel van de scheiding der machten en van de noodzaak van coherentie in de rechtspraak.
De dienst Genade vangt eveneens de bezoekers op die inlichtingen wensen te verkrijgen of mondeling argumenten naar voren wensen te brengen in het kader van een genadeverzoek. Hij antwoordt op de principekwesties en interpretatiemoeilijkheden die zich voordoen in het kader van de uitoefening van het genaderecht.
Adres
FOD Justitie
Diensten van de voorzitter
Dienst Juridische Zaken — Cel Genade
Waterloolaan 115
1000 Brussel
Tel. : 02 542 73 42