Deze uitzonderlinge verhandeling stelt de vraag naar de waarde van de rechtsbedeling..
13 jaar eerder verdedigde de auteur de stelling: "het proces als een kwaad of minstens als een vorm van geciviliseerd geweld". De auteur komt met de wijsheid der jaren op deze stelling terug en tracht het proces als weldaad te beschrijven.
Hij vat zijn betoog aan met de weliswaar verkeerde stelling van de burger dat er een steeds hogere rechterlijke instantie is die gevat kan worden om onrecht te bestrijden. "Il y a encore des juges à Berlin" en met de (nieuwe betrachting dat elk machtsorgaan zich vrijwillig wil onderwerpen aan een onafhankelijke rechtsmacht..
In de ideale wereld zou zelfs enkel conflict kunnen onderworpen worden aan een gerechtelijke uitspraak, waardoor de ultieme taak van de rechtspraak wordt benadrukt. Meer zelfs, elke potentiële oorlogsconfict kan potentieel volgens het verdragsrecht in De Haag beslecht.
Het proces is en blijft een weldaad doordat het menselijke chaos ordent en doorschuift aan de wijze onafhankelijke rechter in een droom aldaar gerechtigheid te bekomen middels een fair trial.
De rechtspraak is een weldaad op macrovlak, doordat het verouderde wetten aanpast, ongelijkheid aanpast, discriminatie tussen man en vrouw corrigeert (denk onder meer aan de evolutie in de rechtspraak over de sanctionering van overspel en onderhoud van bijzit, weze het door de auteur in dit werk niet vermeld). De rechter houdt contact met de maatschappij, corrigeert en actualiseert.
In de rechtstaat bestaat de illusie van rechtszekerheid: "predicting judicial decisions". Dit is en blijft een streefdoel net zoals de verwachting dat een contractpartij haar verplichtingen zal nakomen, weze het onder toezicht van de rechter.
De rechter heeft eigenschappen van gerechtigheid, billijkheid maar ook van goedheid door invulling van lacunes in de wetgeving die weliswaar na verloop van tijd wet worden. Vele wetten zijn ingegeven tot grotere rechtszekerheid, maar zijn niets meer dan de weergave van bestaande rechtspraak (denk aan de recente wetgeving inzake de objectivering van de onderhoudsplicht van de kinderen). De auteur kende op het ogenblik van zijn baanbrekend traktaat deze wetgeving niet maar had het over:
- het belang van het kind
- het co-ouderschap
- het grootouderlijk omgangsrecht
Begrippen die door de rechtspraak werden ontwikkeld en inmiddels in wet werden omgezet
Ten slotte stelt de auteur zich de vraag of het proces nog een bron van kwaad is waarbij het kwaad volgens de auteur bestaat:
- uit de perceptie van concurrentie met de wetgever, zeker wanneer deze kan gesanctioneerd worden door de rechtspraak
- de duurtijd en de kostprijs van het proces
Terecht wijst de auteur erop dat de gerechtelijke vertraging niet kan verklaard worden door een tekort aan rechters. Samen met Hugo Lamon, in " De Kwaaie tante Justitie" wordt er terecht op gewezen dat erin België heel wat meer rechters per inwoners zijn dan in de ons omringende landen. Oplossingen worden voorgesteld in de zin van betere wetgeving, betere infrastructuur, meer interactie van de rechter en een echt onafhankelijke rechtsmacht, naast betere advocatuur.
Maar het proces is en blijft een hoogdag., Een dag waarop twee partijen die het wezenlijk oneens zijn (waartoe zij legitiem het recht hebben) hun geschil onderwerpen aan de rechter die als onafhankelijk derde en onverminderd de aanwending van een rechtsmiddel een bindend oordeel zal vellen.
Hierbij maakt het fysieke geweld plaats voor juridisch "geweld", woord en wederwoord, argument en tegenargument, middelen in rechte.
Deze hoogdag dient begrepen en onderkend ten aanzien van de nieuwe godsdiensten die bemiddelingen preken als obligaat geneesmiddel tegen elke ziekte.
Bemiddeling is zinvol, zeer zinvol, voor zover elke partij hieraan wil deelnemen. maar even legitiem is een gerechtelijke procedure waarin partijen die het oneens zijn aan een wijze derde verzoeken een beslissing in hun plaats te nemen.