Een verkwister, zijnde een ongebreidelde verspilzuchtige, kan onder voorlopig bewind worden gesteld.
Verkwisting die zich weerspiegelt in een ondoelmatig wanbeheer kan als een geestelijk gezondheidsprobleem worden aangezien dat tot organisatie van een voorlopig bewind noopt. Vaak is een bijstandsregime aangewezen.
Voor de procedure tot gerechtelijke bescherming van een persoon die zich in een staat van verkwisting bevindt kan het verzoek enkel uitgaan van de te beschermen persoon zelf, zijn ouders, zijn echtgenoot of zijn wettelijke samenwonende partner, de persoon met wie hij een feitelijk gezin vormt, een lid van de naaste familie of de lasthebber wanneer er een geregistreerde bijzondere of algemene lastgeving voorhanden is.De procedure tot organisatie van het bewind wordt geregeld door artikel 1238 en volgende gerechtelijk wetboek.
Definitie verspilzuchtige
«De verkwister wordt doorgaans omschreven als iemand die onder invloed van een ontregeling van de geest of de zeden, zijn vermogen verspilt op een wijze die indruist tegen de goede zeden. Principieel wordt dat op juridisch, sociaal en economisch vlak beoordeeld, zonder dat er sprake hoeft te zijn van een geestesstoornis.
«Verkwisting (waarbij de uitgaven de inkomsten overtreffen) vergt het bestaan van ongerechtvaardigde uitgaven. Het gaat om eindeloze domme of belachelijke uitgaven, zonder enige noodzaak of nut, die een uiting blijken van fantasieën, grillen of hartstochten.
«Deze verkwisting van het kapitaal moet een gewoonte betreffen, die aan de hand van nauwkeurige en ondubbelzinnige feiten moet worden bewezen. De bewijslast terzake rust op de verzoeker (in casu geïntimeerde)».
Hof van Beroep Antwerpen 11 april 2002, RW 2004-2005, 438
Art. 488/1 BW "De meerderjarige die wegens zijn gezondheidstoestand geheel of gedeeltelijk, zij het tijdelijk, niet in staat is zonder bijstand of andere beschermingsmaatregel zijn belangen van vermogensrechtelijke of niet-vermogensrechtelijke aard zelf behoorlijk waar te nemen, kan onder bescherming worden geplaatst, indien en voor zover de bescherming van zijn belangen dit vereist."
Verspilzucht is een ziekte zie DSM V.
Telkens wanneer een fysieke, of psychische ziekten een gevaarlijke invloed van een derde die de financiële toestand van de betrokkenen in gewaar brengt, een toestand van verminderde sociale weerbaarheid sociale uitsluiting – zoals drankverslaving, verkwisting, dakloosheid, externe druk van derden waaraan de persoon niet kan weerstaan, koopverslaving, kan een persoon onder voorlopig bewind worden verklaard.
Deze opvatting wordt in de rechtsleer voorgestaan door A. Wylleman («Twee jaar voorlopig bewind», in Gezin en recht in een postmoderne samenleving, Gent, Mys & Breesch, 1994, p. 141, nr. 6) en S. Mosselmans («Voorlopig bewind – verkwisters en bijstandsregeling» (noot onder Vred. Brakel 7 maart 1997), T. Vred. 1997, 354).
Let wel
Het statuut van gerechtelijk raadsman (voor verkwisters) werd voor de toekomst afgeschaft door de wet van 17 maart 2013.
Het doel van die wet is dat de oude nog bestaande beschermingsstatuten, waaronder het statuut van bijstand door een gerechtelijk raadsman, binnen vijf jaar omgezet zou worden in een rechterlijke beschermingsmaatregel geregeld door de wet van 17 maart 2013.
Ingevolge artikel 229, eerste lid van de wet van 17 maart 2013 zal het statuut uitgedoofd zijn op 1 september 2019 - en kan dit enkel worden omgezet in een statuut van bijstand in verband met de goederen en niet in een statuut van vertegenwoordiging (art. 492/2, derde lid BW).