De 10 geboden zijn een vorm van codificering van archaisch recht. Elk recht dient gesteund of gedragen en erkend te worden om gerespecteerd te worden. Vandaag is dit de wil van het volk. In archaïsche rechtstelsels wordt hiertoe vaak beroep gedaan op de goddelijke autoriteit. De godsdient dient de samenhang van de groep en ordent de groep en dit op een ogenblik dat recht en godsdienst nog samenvallen.
De 10 geboden hebben een zeer grote invloed gehad op het latere recht en zij kunnen vandaag nog gelezen worden vanuit een humanistisch zelfs vrijzinnig perspectief.
Uit de oorspronkelijke Joodse tekst leiden we vooreerst af dat er verschillende goden zijn. In het archaïsch Judaïsme was Jahweh god van het graan. Later werd hij ook gepromoveerd tot de god van de oorlog, naast andere goden. Het nomadenvolk in de woestijn zoekt en kiest haar vertrouwen in 1 god (ze laat de andere goden gerust) en gaat met die god een verbond aan, op basis waarvan in het oude testament hele boeken gaan over de ordening van de maatschappij waarvan de 10 geboden slechts een klein onderdeel zijn.
De 10 geboden in een moderne visie:
1. Respecteer iedere godsdienst, kies of u er kennis van wil nemen of niet. Respecteer de wetten. Leef volgens de rechtsregels. Denk rechtlijnig en bemin u zelf als deel van de kosmos en respecteer de natuur, uw relaties met uw medemens, het milieu en de ordening in de kosmos. Wees ethisch wanneer u met mens en natuur, wetenschap omgaat.
2. Leg de eed niet af wanneer dit niet nodig is. En als u de eed aflegt pleeg dan geen meineed. Niemand kan u verplichten te spreken, zwijg eerder dan te liegen. In zekere zin is liegen in bepaalde gevallen niet onethisch. Er is geen wet die u verplicht de waarheid en de volledige waarheid te spreken, behoudens u de eed aflegt. Maar zelfs dan heeft u in de meeste gevallen zwijgrecht. Een mens van eer doet wat hij zegt en zegt wat hij doet. Kom uw beloftes na. Kom uw overeenkomsten na.
3. Neem de tijd voor reflexie, de tijd om na te denken. Pleeg geen roofbouw op uw lichaam en gun uw geest en lichaam rust, tracht uw plaats in uw gezin, in uw omgeving, in de maatschappij en in de kosmos te kennen en te zien en begin naar de zoektocht van de samenhang van deze dingen, tracht te begrijpen, maar aanvaard geen blinde waarheden, werk met hypotheses en mogelijkheden.
4. Heb respect voor uw gezin, uw ouders, zoals zij dezelfde verplichting ten aanzien van u hebben. Hun kinderen zijn "hun" kinderen niet. Zij zijn hoogstens de Boog die de pijl heeft afgeschoten.
5. Breng geen geweld toe, behoudens uit zelfbehoud bij dreiging van een ernstig dreigend kwaad op uw persoon of ter verdediging van uw land. Weiger elk bevel dat een inbreuk op de fundamentele mensenrechten uitmaakt. Wanneer de rechtstaat verdwijnt en de mensenrechten geschonden zijn tracht dan het recht en de vrede te herstellen via de weg van het minste kwaad. Wek geen woede op en pleeg geen onrecht.
6. Geniet van de seksualiteit, maar respecteer de vrije wil van uw seksuele partner. Heb respect voor de persoon met wie u een gezin vormt. Beschouw seks als iets wat enkel kan gebeuren tussen instemmende volwassenen zonder dat derden ongewild hierbij betrokken worden of hiervan getuige worden. Hou uw leven eenvoudig en vermijd intriges. Pleeg seks veilig en respectvol en voel de harmonie en de kracht die hiervan kan uitgaan. Respecteer de grenzen en maak onderscheid tussen fantasie, illusie en werkelijkheid.
7. Respecteer de rechten van uw medeburgers en hou u strikt aan de strafwetten.
8. Indien u als getuige wordt opgeroepen, zelfs indien u de eed niet aflegt of wanneer u een verklaring dient af te leggen, spreek of schrijf dan de waarheid of zijg, dan wel leg de pen neer. Breng in geschriften of via welke media ook niet opzettelijk schade toe aan anderen. (In het rijmpje staat er iets over achterklap en liegen maar niet in de reguliere tekst. Natuurlijk mag u praten over anderen als ze er niet bij zijn. Maar blijf steeds respectvol en breng geen schade toe. En natuurlijk zal u hiertoe vaak moeten liegen. Bijvoorbeeld wanneer u een geheim toevertrouwde of beloofde te zijgen en men vraagt u of u "hierover" iets weet. Vertel ook geen kwetsende waarheden, behoudens wanneer zij strikt noodzakelijk zijn. Bent u op de hoogte van een slippertje, ga dan niet gaan kletsen tegen de bedrogen partner, wanneer deze waarheid, deze remedie is nog erger dan de zonde. Maar wanneer u uitspraken van derden hoort die uw gezin raken, bescherm dan uw gezin. Tussen echtgenoten bestaan er geen geheimen mbt hetgeen anderen hebben gezegd of gedaan, onder voorbehoud van het beroepsgeheim.
9. Respecteer de relaties van uw medemens.
10. Ken uw plaats. Vraag of streef niet naar hetgeen u niet toekomt. Gun het geluk van anderen zo ook diens eigendom. Stel geen onzinnige eisen en respecteer de rust van anderen.