In een rechtsstaat zijn terechtzitting openbaar. De bedoeling hiervan is dat de burger de correcte toepassing van het recht met eigen ogen kan vaststellen en er niet achter gesloten deuren gefoefeld en geregeld wordt in strijd met de fundamentele regels die de burger via de parlementaire vertegenwoordiging zelf heeft laten opstellen.
Omdat de burger niet op elke rechtszitting kan aanwezig zijn, is de pers aanwezig als vertegenwoordiger van de burger teneinde het recht op informatie en het recht op kritiek veilig te stellen.
In de rechtsstaat is de journalistiek de waakhond van de politiek en de waakhond van het recht en dus ook van de rechtbank.
De journalist is evenwel niet de pitbull van de verdachte, de beklaagde of de burgerlijke partij. Aangezien het proces nog niet geleverd is en er ook nog geen uitspraak geveld is, respecteert de voorname journalist in de rechtsstaat het vermoeden van onschuld en vooral de afzijdigheid van interpretaties en commentaar, laat staan de vermelding met naam en toenaam of het fotograferen van partijen.
Daarentegen kan de journalist wel weergeven wat er in een zittingzaal is gebeurd, welke incidenten er plaatsvonden op welke wijze de debatten verliepen, zonder hierbij evenwel appreciaties over schuld of onschuld ten beste te geven, laat staan eigen percepties teneinde het proces in de pers te voeren in plaats van op de banken van de rechtbank.
De journalist beschikt immers niet over de inzage van het bundel en dus niet over alle volledige informatie laat staan over de argumenten die op het allerlaatste ogenblik naar voren worden gebracht of in besluiten worden geformuleerd.
Te weinig beseffen journalisten hoezeer verdachten en beklaagden bevreesd zijn voor zij die op een klein bankje geniepig nota zitten te nemen, foto's nemen om de dag nadien nog alvorens vonnis geveld is ten aanzien van heel de goegemeente de verdachte of beklaagde (maar soms ook de burgerlijke partij)te bekladden, te beschuldigen, commentaren te geven. Zelf beseffen zij niet op welke wijze de kinderen, de echtgenote, de ouders en de familie hier gaat onder lijden. Zelfden of nooit wordt op een fatsoenlijke wijze een foute interpretatie na een vrijspraak rechtgezet. Maar spektakel, bloed en tranen verkoopt nu eenmaal.
Journalisten kunnen tijdens het proces commentaren geven over de actoren van het recht zoals de advocaten, magistraten, zelfs het griffie personeel. Dit is overigens een heilige taak om toe te zien op de efficiënte werking van het gerecht. Zij hebben een meer dan belangrijke en zelfs onmisbare taak. spijtig genoeg wordt deze taak vaak slecht ingevuld op basis van goedkope commerciële argumenten.