Definitie:Ecocide is het vernietigen van of het toebrengen van ernstige langdurige schade aan een ecosysteem.
In een proeve van definitie kan ecocide ook omschreven als het verrichten van onrechtmatige of moedwillige handelingen met de wetenschap dat er een aanzienlijke kans bestaat dat ernstige alsmede omvangrijke dan wel langdurige schade aan het milieu wordt toegebracht door deze handelingen, waarbij "moedwillig" gebruikt wordt in de zin van "willekeurig", niet in de zin van "opzettelijk".
EtymologieEco + cide: samentrekking van het Griekse
oikos (huis) en het Latijnse
occidere (doden).
Introductie van de term
Ecocide werd als begrip wordt in 1970 geïntroduceerd door de Amerikaanse bioloog A. W. Galson om de operatie
Ranch Hand van het Amerikaanse leger in Vietnam (1962-1971) te beschrijven, waarbij het inmiddels beruchte Agent Orange massaal en opzettelijk werd besproeid als ontbladeringsmiddel, om het tropische regenwoud te vernietigen van waaruit vijandelijke troepen opereerden.
De Zweedse premier Olof Palme gebruikte de term ecocide om deze wijze van milieuoorlogsvoering aan de kaak te stellen in zijn openingstoespraak op de Conferentie van Stockholm op 5 juni 1972.
Sindsdien hebben wetenschappers immers de diepgaande en onomkeerbare transformatie van de aarde door de mens met grote precisie aangetoond.
In 2009 heeft een internationaal team van 26 onderzoekers, onder leiding van Johan Rockström van het Stockholm Resilience Centre en Will Steffen van de Australian National University, negen “planetaire grenzen” (planetary boundaries) geïdentificeerd die niet mogen worden overschreden, wil men dat de mensheid in een veilig ecosysteem evolueert, d.w.z. zonder abrupte, niet-lineaire, mogelijks catastrofale en moeilijk voorspelbare veranderingen in het milieu.
In 2022 zijn de drempels voor vijf van deze negen grenzen, wellicht overschreden.
Naar analogie van de indeling in geologische tijdperken heeft Paul J. Crutzen het woord “Antropoceen” bedacht om te wijzen op de groeiende invloed die antropologische activiteiten hebben op de aarde. Schade aan het milieu heeft ook gevolgen voor de mens die ervan afhangt.
Ook al vormt milieuschade globaal genomen een universele bedreiging, ieder specifiek geval heeft niettemin zijn eigen plaatselijke gevolgen. Zo zijn bijvoorbeeld de belangrijkste slachtoffers van ernstige verontreinigingen de omringende gemeenschappen.
Zo is er de vervuiling als gevolg van de oliewinning in Nigeria, gedurende bijna vijftig jaar, door de Nigeriaanse dochteronderneming van Royal Dutch Shell plc in Ogoniland (sinds de jaren zestig). Uit het voor de Verenigde Naties (VN) opgestelde Environmental assessment of Ogoniland report uit 2011 blijkt dat de gezondheid van de Ogoni, 1.200.000 mensen, groot gevaar loopt. Het water dat zij drinken bevat tot 900 keer de door de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) aanbevolen dosis koolwaterstof en/of benzeen.
De VN-Mensenrechtenraad (UNHRC) heeft in 2022 dan ook logischerwijze de toegang tot een gezonde leefomgeving erkend als een mensenrecht.
StrafbaarstellingEr zijn tot op heden tal van initiatieven om ecocide nationaal en internationaal als misdrijf strafbaar te stellen
Boek II van het strafwetboek 2024 (in werking 8 april 2024) stelt in
Art. 94. Sw 2024 misdaad van ecocide:
Ҥ 1. De misdaad van ecocide, zoals hierna omschreven, gepleegd zowel in vredes- als in oorlogstijd, wordt bestraft volgens de bepalingen van deze titel.
De misdaad van ecocide is het opzettelijk plegen, door handelen of nalaten, van een illegale handeling, die ernstige, grootschalige en langdurige schade aan het milieu veroorzaakt, wetende dat deze handeling dergelijke schade toebrengt, voor zover deze handeling betrekking heeft op een inbreuk op federale wetgeving of internationale wetgeving die bindend is voor de federale overheid of zover de handeling niet in België kan gelokaliseerd worden.
Voor de toepassing van het tweede lid wordt verstaan onder:
a) ernstige schade : schade die leidt tot negatieve zeer nadelige veranderingen, verstoringen of effecten aan enigerlei onderdeel van het milieu, met inbegrip van aanzienlijke gevolgen voor het leven of de gezondheid van de mens, op de biodiversiteit of op natuurlijke, culturele of economische hulpbronnen voor de samenleving;
b) grootschalige schade: schade die zich uitstrekt tot buiten een beperkt geografisch gebied, die de grenzen van een regio of een staat overschrijdt of die wordt geleden door een volledig ecosysteem of een volledige soort of door een aanzienlijk aantal mensen;
c) langdurige schade: schade die onomkeerbaar is of niet binnen een redelijke termijn door natuurlijke regeneratie kan worden hersteld;
d) milieu: de aarde, haar ecosystemen, haar biosfeer, haar criosfeer, haar lithosfeer, haar hydrosfeer en haar atmosfeer alsmede de kosmische ruimte.
§ 2. Deze misdaad wordt bestraft met een straf van niveau 6.”