De uitspraak van een straf is het sluitstuk van een strafprocedure. Vaak wordt aangenomen dat deze beslissing volledig in handen ligt van de strafrechter, die als onafhankelijke actor een sanctie kiest die naar zijn inzicht recht doet aan de feiten en de dader. Die perceptie van volledige discretionaire vrijheid maskeert echter een complex spanningsveld waarin de rechter onderhevig is aan rechtstatelijke grenzen, procedurele beïnvloeding, en niet in het minst psychologische mechanismen die het bestraffingsproces asymmetrisch maken.
Het illusoire karakter van tegenspraak bij bestraffing
Tegenspraak is een fundamenteel onderdeel van het recht van verdediging. Maar hoewel dit beginsel diep verankerd is in het strafprocesrecht, blijft de toepassing ervan in de strafmaatbepaling beperkt. Formeel kunnen zowel Openbaar Ministerie als verdediging hun standpunten naar voren brengen over de passende sanctie. In de praktijk is dit debat echter ongelijk: het Openbaar Ministerie spreekt eerst, waarna de verdediging mag reageren. De rechter is daarbij niet verplicht in te gaan op de door de verdediging aangevoerde verzachtende omstandigheden, tenzij deze juridische conclusies betreffen. Zo ontstaat een vorm van procedurele asymmetrie die moeilijk te rijmen valt met de idee van evenwichtige tegenspraak.
De werking van het laatste woord: juridisch voorrecht of psychologische valkuil?
Hoewel de verdediging het recht heeft om het laatste woord te voeren, blijkt uit rechtspsychologisch onderzoek dat dit geen werkelijk voordeel oplevert. Integendeel, de eerder geformuleerde strafeis van het Openbaar Ministerie fungeert vaak als cognitief ‘anker’ voor de rechter. Zelfs als de verdediging rationele argumenten aanvoert voor een mildere straf, wordt de oorspronkelijke vordering van het parket zelden volledig losgelaten. Die verankering is zo krachtig dat rechters, zelfs als ze bewust trachten te corrigeren, zelden fundamenteel afwijken. De gevolgde volgorde van de pleidooien speelt hier een belangrijke rol in: de verdediging reageert op een frame dat reeds is gezet.
De rol van het slachtoffer: afwezig in het debat over de strafmaat
Een opvallend kenmerk van het Belgische systeem is dat de burgerlijke partij geen rol speelt in het bestraffingsdebat. Haar tussenkomst beperkt zich in beginsel tot de vordering tot schadevergoeding. Dit weerspiegelt een klassiek model waarin strafrecht in hoofdzaak de openbare orde beschermt. Toch is er groeiende maatschappelijke en juridische aandacht voor slachtoffergerichte factoren, zoals in de formulering van probatievoorwaarden. Paradoxaal genoeg blijven slachtoffers juridisch monddood zodra de bestraffingsfase aanvangt.
Strafoplegging als ritueel: de invloed van processtrategieën
Er bestaan subtiele strategieën waarmee advocaten trachten invloed uit te oefenen op de strafmaat, ook wanneer ze weten dat vrijspraak onwaarschijnlijk is. Zo kan het bepleiten van onschuld — zelfs wanneer dit inhoudelijk weinig kans maakt — leiden tot lagere straffen, louter omdat de rechter zich wil behoeden voor correctie door een hogere rechter. Deze pragmatische benadering, waarbij het bewijsdebat bewust wordt aangewend als hefboom voor de strafmaat, bevestigt dat het strafproces geen zuiver juridisch maar ook een psychologisch en ritueel karakter draagt.
De structurele impact van het Openbaar Ministerie
Het Openbaar Ministerie speelt een bepalende rol lang vóór de zitting plaatsvindt. Door zijn seponeringsbeleid, het gebruik van alternatieve afdoeningen en de formulering van de vordering tijdens het proces fungeert het als poortwachter van de bestraffing. In de meerderheid van de gevallen wordt de strafmaat van het parket in belangrijke mate gevolgd, wat de vraag oproept in hoeverre de rechter werkelijk autonoom beslist. De praktijk dat sommige magistraten volstaan met een vaag verzoek tot ‘toepassing van de strafwet’ ondermijnt bovendien het transparantiebeginsel en bevestigt de onvoorspelbaarheid van het proces.
Wapengelijkheid en rechtsgelijkheid onder druk
Hoewel de verdediging formeel dezelfde rechten geniet als het parket, is er geen materieel evenwicht. De strafrechter hoeft de redenering van de verdediging niet expliciet te weerleggen, en afwijking van het parketstandpunt behoeft in België geen motivering. In Nederland geldt dat wél: de rechter moet verantwoorden waarom hij van een vordering afwijkt. De Belgische praktijk laat zo ruimte voor arbitraire verschillen en belemmert structureel een kritische toets van de rechterlijke motieven.
Conclusie: een asymmetrisch debat onder de vlag van gelijkheid
De strafmaatbepaling in België vindt plaats in een context van ogenschijnlijke procedurele gelijkheid, maar feitelijke ongelijkheid. De invloed van het Openbaar Ministerie is structureel diepgeworteld en psychologisch verankerd. Het laatste woord van de verdediging blijkt veelal een formele plechtigheid zonder impact. Slachtoffers blijven buiten beeld, en de rechter motiveert zijn beslissing vaak summier of niet. Wie dus spreekt over “tegenspraak in de bestraffing”, spreekt in wezen over een ideaal dat zelden werkelijkheid wordt. De nood aan een fundamentele herdenking van het bestraffingsproces dringt zich op, met meer ruimte voor transparantie, evenwicht en betekenisvolle participatie van alle procespartijen.
Opgelet: Deze tekst omvat slechts een gedeeltelijke inhoud
Word ook lid en lees onbeperkt alle bijdragen.
Het financieel plan vormt een essentieel instrument bij de oprichting van een vennootschap, in het bijzonder sinds de afschaffing van het kapitaalvereiste voor de besloten vennootschap. Waar het kapitaal vroeger…
Tekst vonnis (Mr. B. Moestermans, q.q. curator van het faillissement BV B. / G.V.D.) (M.V.D. / Mr. B. Moestermans, q.q. curator van het faillissement BV B. en G.V.D.) 1. De antecedenten en de…
(…) 1. De rechtspleging Op 23 december 2015 betekenen de curatoren regelmatig dagvaarding aan J.H. en J.V. Bij beschikking van 18 januari 2016 bepaalt de rechtbank conclusietermijnen en een pleitdatum conform artikel…
Toelaatbaarheid van de doorverkoop en conventionele beperkingenHoewel de Wet Breyne geen verbod bevat op doorverkoop van een goed dat nog in aanbouw is, is het in de praktijk niet uitzonderlijk…
Een voorlopige bewindvoerder werd aangesteld worden om het beheer van het inkomen en de goederen van een persoon geheel of ten dele waar te nemen, wanneer deze hiertoe niet meer…
De vergoeding van schade als gevolg van verhoogde inspanningen is in het Belgische schadevergoedingsrecht een terrein dat wordt gekenmerkt door ambiguïteit en rechtspraak die soms uiteenloopt. Het begrip 'verhoogde inspanning…
constitutieve bestanddelen van schuldig hulpverzuim (art. 422bis Sw.)(1) een feitelijke toestand van groot gevaar waarin een mens verkeert; (2) het verzuim hulp te verlenen of te verschaffen; (3) de kennis…
constitutieve bestanddelen van schuldig hulpverzuim (art. 422bis Sw.)(1) een feitelijke toestand van groot gevaar waarin een mens verkeert; (2) het verzuim hulp te verlenen of te verschaffen; (3) de kennis…
constitutieve bestanddelen van schuldig hulpverzuim (art. 422bis Sw.)(1) een feitelijke toestand van groot gevaar waarin een mens verkeert; (2) het verzuim hulp te verlenen of te verschaffen; (3) de kennis…
constitutieve bestanddelen van schuldig hulpverzuim (art. 422bis Sw.)(1) een feitelijke toestand van groot gevaar waarin een mens verkeert; (2) het verzuim hulp te verlenen of te verschaffen; (3) de kennis…
constitutieve bestanddelen van schuldig hulpverzuim (art. 422bis Sw.)(1) een feitelijke toestand van groot gevaar waarin een mens verkeert; (2) het verzuim hulp te verlenen of te verschaffen; (3) de kennis…
constitutieve bestanddelen van schuldig hulpverzuim (art. 422bis Sw.)(1) een feitelijke toestand van groot gevaar waarin een mens verkeert; (2) het verzuim hulp te verlenen of te verschaffen; (3) de kennis…
constitutieve bestanddelen van schuldig hulpverzuim (art. 422bis Sw.)(1) een feitelijke toestand van groot gevaar waarin een mens verkeert; (2) het verzuim hulp te verlenen of te verschaffen; (3) de kennis…
Erfpacht vergeleken met andere rechtsfiguren Het recht van erfpacht is een zakelijk recht. Door het recht van erfpacht heeft men het volle genot van een onroerend goed toebehorend aan een eigenaar waarbij…
Voor wie zich grondig wil verdiepen in de juridische techniek van vastgoedverkoop binnen het huwelijk, is het noodzakelijk om in te zoomen op enkele verfijningen die in de praktijk vaak…
Voor wie dieper wil ingaan op de gevolgen en valkuilen van de verkrijging van onroerend goed via schenking, is een nauwkeurige blik op de constructie en uitwerking van schenkingen onmisbaar…
Voor wie de civielrechtelijke en vermogensrechtelijke gevolgen van een nalatenschap in detail wil begrijpen, is het essentieel om stil te staan bij de positie van de langstlevende partner. Die positie…
Voor wie de juridische techniek van de aankoop van onroerend goed binnen het gemeenschapsstelsel nog verder wil uitdiepen, zijn volgende verfijningen van belang: Bij de beoordeling van de aard van het…
VANSWEEVELT, T., Het Isomeride-vonnis: fouten en aansprakelijkheid van opdrachtgever, onderzoeker en van het ethisch comité wegens het concept, de uitvoering van en de controle op medische experimenten, T.Gez. 2004-05, afl…
Een lijfrente wordt in de rechtsleer omschreven als een rechtsverhouding krachtens welke een persoon aan een andere persoon verplicht is tot een periodieke uitkering van een geldbedrag, gedurende het leven…
Il. Beroepen vonnis Investeren in andermans woning verrijking zonder oorzaak waarbij de kosten de normale lasten in de huishouding overschrijden - verrijking zonder oorzaakWanneer de uitgaven van de ene feitelijke…
PrincipesDe vastgoedmakelaar heeft recht op commissieloon in dien de beoogde verkoopovereenkomst effectief tot stand komen ten gevolge van zijn tussenkomst De vastgoedmakelaar heeft recht op commissie wanneer de koop met…
T.D. t.\ P.W. en N.V. II. Feiten en vorderingen 1. Eiser voert aan dat hij, in de zomer van 2011, verschillende (telefonische) contacten heeft gehad met verweerders met betrekking tot…
E. t./ B. bvba( ... )Antecedenten1. Het geschil vindt zijn oorsprong in een overeenkomst van "verkoopstoelating - verhuring van diensten", door de partijen ondertekend op 2 juli 2010.1.1. Met deze…
Rechtspraak: • Hof van Cassatie, 1e Kamer 2 februari 2006, RW 2008-2009, 926 .... III. Beslissing van het Hof Beoordeling Eerste middel 1…
Elfri.be bestaat als site sinds 2003. Sinds 15 augustus 2018 werkt de site in haar nieuwste editie met Arc3c als uitgever. Nieuw is de https omgeving, het dynamisch karakter, web 3 .0 technologie, betere zoekmogelijkheden en een 40 tal nieuwe functies. De site wordt inhoudelijk voortdurend, lees dagelijks, aangepast en aangevuld met de recentste wetswijzigingen, nieuwe rechtspraak en nieuwe rechtsleer. Bijna alle rechtspraak die in België aandacht krijgt is terug te vinden op de elfri.be. Anders dan andere dure websites, hebben we een technologie uitgewerkt waarbij de gezochte informatie onmiddellijk wordt verschaft door een gewone vraagstelling in gewoon Nederlands, het weze op de site zelf, het weze gewoon in Google. Wij spreken uw taal en werken niet met onbegrijpelijke of onlogische boomstructuren die verwijzen naar documenten die ofwel niet relevant, ofwel niet kunnen gelezen worden. Om volledige informatie met bronnen, rechtsleer, rechtspraak en wetgeving, kan u een vrij goedkoop abonnement nemen (reeds mogelijk vanaf 1 maand)
In een procedure wordt principieel geoordeeld op basis van het gerechtsdossier zoals gestaafd middels stukken die door partijen worden neergelegd. De conclusies houden de middelen in tot ondersteuning van de eis…
Bronnen en referenties Bücherhexe (2007). Paul Watzlawick. Wikipedia die freie Enzyklopädie. Verkregen 04-02-2007 van http://de.wikipedia.org/wiki/Paul_Watzlawick ExplicitImplicity (2007). Paul Watzalwick. Wikipedia, the free encyclopedia. Verkregen 04-02-2007 van http://en.wikipedia.org/wiki/Paul_Watzlawick Auteur onbekend (2006). Uittreksel van ‘De…
Artikel 213 Burgerlijk wetboek stelt: “Echtgenoten zijn jegens elkaar tot samenwoning verplicht, zij zijn elkaar getrouwheid, hulp en bijstand verschuldigd”. Deze bepaling werd opgenomen in Hoofdstuk VI Wederzijdse rechten en verplichtingen…
Hoe kan men onroerende goederen verkrijgen door verkrijgende verjaring? voorwaarden: - een voortdurend bezit - een onafgebroken bezit - een openbaar bezit - een niet dubbelzinnig bezit - een bezit als eigenaar…
Principieel is in toepassing van het WER een persoonlijk faillissement van een (ex) bestuurder (nieuwe naam voor zaakvoerder) mogelijk, los van het faillissement van de onderneming waarin deze optrad. Boek I…
De regels betreffende de foutaansprakelijkheid worden weergegeven in de artikelen 1382 en 1383 oud Burgerlijk Wetboek. Volgens deze artikelen dient degene die door zijn fout of nalatigheid aan een ander schade…
ONTLEDING LASTER ONDER DE GELDING VAN HET Sw. 1867 • Laster bestaat erin aan een persoon kwaadwillig een bepaald feit ten laste te leggen dat zijn eer kan krenken of hem…
Een nietig verklaarde overeenkomst kan voor partijen geen grondslag van rechten en verplichtingen zijn. De nietige overeenkomst kan ook niet aan derden worden tegengeworpen. Bovendien werkt een nietige rechtshandeling terug…
Voorbeelden van beschikkingen: uittreksel uit het gerechtelijk wetboek: Art. 98. Wanneer een rechter wettig verhinderd is of er een plaats van rechter openstaat in een rechtbank van eerste aanleg of van koophandel…
Nr. P.15.0880.N H J, inverdenkinggestelde, eiser, tegen H W, burgerlijke partij, verweerder. I. RECHTSPLEGING VOOR HET HOF Het cassatieberoep is gericht tegen het arrest van het hof van beroep te Gent…
Art. 474 Sw. 2024 (Inwerkintreding 8 april 2026) Verzwarende factoren van diefstal en afpersing stelt: “Bij de keuze van de straf of maatregel en de zwaarte ervan voor een in deze…
Rechtspraak: • Raad van State,12e Kamer – 9 juni 2009, RW 2010-2011, 25: Samenvatting: Wanneer het bestuur voornemens is ten aanzien van een bestuurde een maatregel te nemen die hem op…
Middelenverbintenis of inspanningsverbintenis: (Mittelverpflichtung) een verbintenis waarbij de verplichting van een partij erin bestaat om naar best vermogen te handelen, zonder dat een resultaat gegarandeerd wordt. (vb. geneeskundige behandeling) resultaatsverbintenis: verbintenis waarbij…
Bekom toegang tot alle informatie op deze website
Met een abonnement krijgt u toegang tot een schat aan bijkomende informatie (vaak elders niet te vinden), lezen van de volledige teksten zonder beperkingen, verwijzingen naar wetten, rechtspraak en wetten, antwoorden op nog meer vragen, opzoekingen allerhande mogelijkheid tot knippen, plakken, afdrukken, modellen, tips, trics, aandachtspunten professioneel gedeelte en zoveel meer.
Met een abonnement (vanaf 5,95 euro per maand) heeft u steeds een professionele juridische bibliotheek met 25.000 bijdragen ter beschikking
BVBA Advocatenkantoor Elfri De Neve
Stationsstraat 29 - 9700 Oudenaarde
voor afspraak 055/31.86.47
Fax: 055/31.14.03
U heeft geen toegang tot knippen, plakken, opslaan, printen, downloaden, raadpleging archief, sociaal netwerk, vacaturedienst slechts gedeeltelijke toegang tot deze pagina. Om hiervan gebruik te maken van deze functies en diensten dient u u een pro-abonnement te nemen. klik hier voor de verschillende formules
Share