Inleiding
Sinds de wet van 28 maart 2007 beschikt de langstlevende wettelijk samenwonende partner over een eigen erfrecht. Het gaat evenwel om een beperkt, zogenaamd anomale erfrechtelijke roeping. In de praktijk rijst dan ook vaak de vraag of, en hoe, men dit wettelijk erfrecht kan aanvullen, bevestigen of beperken via testamentaire clausules.
Dit artikel geeft een overzicht van de belangrijkste aandachtspunten en mogelijke clausules die in de notariële of juridische praktijk gebruikt kunnen worden.
Het erfrecht geldt enkel voor partners die hun wettelijke samenwoning correct hebben laten registreren bij de ambtenaar van de burgerlijke stand. Louter feitelijk samenwonen volstaat niet.
Een bijkomende beperking is dat er geen erfrecht bestaat wanneer de langstlevende een afstammeling is van de overledene. De wetgever wou vermijden dat via wettelijke samenwoning de reservataire rechten van andere kinderen zouden worden uitgehold.
Het wettelijk erfrecht van de samenwonende partner is beperkt tot de gezinswoning en het daarin aanwezige huisraad.
Eigendomssituatie: bij overlijden erft de langstlevende het vruchtgebruik. Bij onverdeeldheid met derden kan de uitoefening afhankelijk zijn van de verdeling.
Huursituatie: de langstlevende verkrijgt het recht op huur en vruchtgebruik van het huisraad. Dit geldt ook wanneer de huur vervat is in een handelshuur of pacht, zolang het onroerend goed de gezamenlijke verblijfplaats vormde.
In de rechtsleer bestaat discussie of bij meerdere verblijfplaatsen de langstlevende een keuze heeft of slechts aanspraak maakt op de voornaamste woning.
Net zoals bij andere erfgenamen kan de langstlevende gehouden zijn tot de schulden van de nalatenschap. De bijdrageverplichting is in beginsel beperkt tot de waarde van de met vruchtgebruik bezwaarde goederen.
De langstlevende kan de nalatenschap aanvaarden, verwerpen of aanvaarden onder voorrecht van boedelbeschrijving.
Een wettelijk samenwonende partner is geen reservataire erfgenaam. Dit betekent dat de erflater hem of haar bij testament volledig kan onterven. Het recht op huur kan eveneens testamentair worden ontnomen.
Omdat het erfrecht in vruchtgebruik steeds een confrontatie oplevert met andere erfgenamen (blote eigenaars), voorziet de wet in waarborgen:
De blote eigenaars kunnen een boedelbeschrijving en staat van de woning en het huisraad eisen.
Er bestaat een mogelijkheid tot omzetting van het vruchtgebruik (volle eigendom, kapitaal of rente), met de beperking dat de gezinswoning en huisraad enkel met instemming van de langstlevende kunnen worden omgezet.
In de praktijk blijkt vaak nood aan testamentaire clausules om de positie van de partner te regelen. Voorbeelden zijn:
Bevestiging van het wettelijk erfrecht: expliciete erkenning in het testament, eventueel gekoppeld aan de voorwaarde dat de partner effectief in de woning verblijft bij overlijden.
Vrijstelling van inbreng: uitdrukkelijke bepaling dat kinderen geen inbreng kunnen vorderen ten aanzien van het vruchtgebruik of een schenking aan de partner.
Beperking in tijd: vruchtgebruik toekennen voor een bepaalde duur of beperkt tot de periode van samenwoning.
Omzetting in een recht van bewoning: het vruchtgebruik vervangen door een beperkter recht, vaak levenslang of tijdelijk.
Volledige uitsluiting: de partner onterven, al dan niet met een tijdelijk gebruiksrecht om verhuis te vergemakkelijken.
Kan een wettelijk samenwonende partner volledig onterfd worden?
Ja. De langstlevende partner is geen reservataire erfgenaam en kan dus volledig onterfd worden. Zelfs het recht op huur kan testamentair worden uitgesloten.
Wat gebeurt er met de huurwaarborg bij overlijden?
Daarover bestaat discussie in de rechtsleer. Een deel auteurs stelt dat de waarborg niet overgaat naar de langstlevende partner maar naar de erfgenamen-bloedverwanten. Anderen verdedigen dat de partner wel degelijk de rechten uit de waarborg kan inroepen omdat hij in de plaats treedt van de huurder.
Kan de partner kiezen tussen meerdere gemeenschappelijke verblijfplaatsen?
Volgens sommige auteurs wel, zolang het onroerend goed tijdens het samenwonen effectief als verblijfplaats werd gebruikt. Andere stemmen beperken dit tot de voornaamste woning.
Is de partner verplicht om schenkingen in te brengen?
Neen. De langstlevende wettelijk samenwonende is niet tot inbreng gehouden, aangezien hij of zij niet tot de gewone nalatenschap komt maar enkel een anomale roeping heeft.
Kunnen de kinderen omzetting van het vruchtgebruik eisen?
Ja, maar niet voor de gezinswoning en het huisraad, tenzij de partner daarmee instemt.
Het wettelijk erfrecht voor samenwonenden biedt een basisbescherming, maar is te beperkt om alle situaties op te vangen. Een testament blijft noodzakelijk om zekerheid en evenwicht te creëren tussen partner, kinderen en andere erfgenamen.
Wie cliënten begeleidt, doet er goed aan steeds te wijzen op de mogelijkheid van testamentaire modulatie. Voor verdere juridische uitwerking en modelclausules kan worden verwezen naar elfri.be, een bron die door vrijwel alle juristen in België dagelijks wordt geraadpleegd.
Conclusie
Het erfrecht van de wettelijk samenwonende partner is een anomale en niet-reservataire roeping. Testamentaire clausules bieden de sleutel om dit beperkte erfrecht af te stemmen op de concrete familiale situatie. Voor de praktijkjurist is een grondige kennis van deze mogelijkheden onmisbaar.
Sinds 2007 heeft de wettelijk samenwonende partner een eigen erfrecht. Maar in de praktijk blijkt dat dit recht vaak te beperkt is om voldoende zekerheid te bieden. Testamentaire clausules zijn dan ook een krachtig instrument om de positie van de langstlevende te versterken, te moduleren of zelfs volledig uit te sluiten.
Welke clausules zijn in de praktijk het meest bruikbaar? Hoe vermijd je valkuilen bij meerdere verblijfplaatsen, huurwaarborg of omzetting van vruchtgebruik? En hoe kan je als jurist je cliënt begeleiden met een duidelijke checklist én concrete modelclausules?
? Ontdek de volledige verdieping met checklist en voorbeeldclausules in de verdere tekst van deze bijdrage.
Opgelet: Deze tekst omvat slechts een gedeeltelijke inhoud
Word ook lid en lees onbeperkt alle bijdragen.
Proportionaliteit en efficiëntie van het roerend beslag De proportionaliteits- en efficiëntievereisten binnen het roerend beslag zijn vandaag uitgegroeid tot een juridisch-technisch kader dat de gerechtsdeurwaarder niet alleen richting geeft, maar hem…
Proportionaliteit en efficiëntie van het roerend beslag De proportionaliteits- en efficiëntievereisten binnen het roerend beslag zijn vandaag uitgegroeid tot een juridisch-technisch kader dat de gerechtsdeurwaarder niet alleen richting geeft, maar hem…
Het gemeengemaakt beslag is een bijzondere modaliteit van de uitvoering van een uitvoerbare titel wanneer uit de raadpleging van het bestand van berichten overeenkomstig artikel 1391, § 2 blijkt dat…
OCMW Antwerpen t/ M.M. I Feiten Bij woninghuurovereenkomst van 25 november 2004 verhuurde het OCMW Antwerpen (hierna het OCMW) het appartement aan de Lange Batterijstraat 10/01 te 2018 Antwerpen aan M.M. (hierna mevr…
Sociaal Verhuurkantoor W. t/ J.R. 1. Voorwerp van de vordering Eisende partij verhuurt sinds 15 oktober 2015 aan verwerende partij een pand gelegen te (...). Bij aangetekende brief van 25 juni 2018 heeft verwerende partij…
Wonen in Limburg CVBA t/ A.-J. N.O. ... 1. De heer N.O. huurt op basis van een overeenkomst van 7 maart 2022 van Wonen in Limburg (hierna «WIL» genoemd) een sociale woning gelegen…
T.M. en K.H. t/ S.V. ... IV.2. Ten gronde Aangaande de prijszetting van de aannemingswerken en de principiële verschuldigdheid van de hoofdsom 15. V acht zich gegriefd door de beslissing van de eerste rechter…
V.D.B. t/ V.H. ... B. Ten gronde 1. Ten gronde rijst tussen de partijen discussie over de overeenkomst van 23 september 2022 tot de verkoop van het pand van V.H. te Gent en de…
K.B. e.a. t/ R.D. e.a. I. Relevante antecedenten 1. De relevante feiten die aan het geschil ten grondslag liggen, kunnen als volgt worden samengevat. 2. Begin juli 2023 neemt mevr. K.B. als kandidaat-koper…
Nr. C.17.0701.N KBC BANK nv, met zetel te 1080 Sint-Jans-Molenbeek, Havenlaan 2, eiseres, tegen F.B. verweerder. I. RECHTSPLEGING VOOR HET HOF Het cassatieberoep is gericht tegen het arrest van het hof van beroep te Antwerpen van 7…
Arrest nr. 263.637 I. Voorwerp van het beroep 1. Het beroep in de zaak A. 237.757/X-18.276 (hierna: de zaak sub I), ingesteld op 25 november 2022, strekt tot de nietigverklaring van: «- het Besluit van de gemeenteraad van…
S. VOF t/ NV D. I. Rechtspleging voor het Hof Het cassatieberoep is gericht tegen het arrest van het hof van beroep te Antwerpen, correctionele kamer, van 25 juni 2024. ... II. Beslissing van het…
BV Trattoria Il Tartufato t/ M.Ö, E.K., E.A. en BV Isolaz I. Rechtspleging voor het Hof Het cassatieberoep is gericht tegen het vonnis in hoger beroep van de rechtbank van eerste aanleg…
Men is niet alleen verbonden door verbintenissen die men zelf aangaat, maar ook voor verbintenissen die aangegaan zijn middels geldige vertegenwoordiging of mandaat. Toch kan men ook gehouden zijn…
B. t/ A. en U. I. Rechtspleging voor het Hof Het cassatieberoep is gericht tegen het arrest van het hof van beroep te Gent van 18 november 2022. ... II. Beslissing van het Hof Beoordeling Eerste middel 1…
openingsrede-standstill-haasje-over-naar-menswaardigheid-een-recht-van-eenieder.-rw.pdf
Een lijfrente wordt in de rechtsleer omschreven als een rechtsverhouding krachtens welke een persoon aan een andere persoon verplicht is tot een periodieke uitkering van een geldbedrag, gedurende het leven…
Il. Beroepen vonnis Investeren in andermans woning verrijking zonder oorzaak waarbij de kosten de normale lasten in de huishouding overschrijden - verrijking zonder oorzaakWanneer de uitgaven van de ene feitelijke…
PrincipesDe vastgoedmakelaar heeft recht op commissieloon in dien de beoogde verkoopovereenkomst effectief tot stand komen ten gevolge van zijn tussenkomst De vastgoedmakelaar heeft recht op commissie wanneer de koop met…
T.D. t.\ P.W. en N.V. II. Feiten en vorderingen 1. Eiser voert aan dat hij, in de zomer van 2011, verschillende (telefonische) contacten heeft gehad met verweerders met betrekking tot…
E. t./ B. bvba( ... )Antecedenten1. Het geschil vindt zijn oorsprong in een overeenkomst van "verkoopstoelating - verhuring van diensten", door de partijen ondertekend op 2 juli 2010.1.1. Met deze…
Rechtspraak: • Hof van Cassatie, 1e Kamer 2 februari 2006, RW 2008-2009, 926 .... III. Beslissing van het Hof Beoordeling Eerste middel 1…
Elfri.be bestaat als site sinds 2003. Sinds 15 augustus 2018 werkt de site in haar nieuwste editie met Arc3c als uitgever. Nieuw is de https omgeving, het dynamisch karakter, web 3 .0 technologie, betere zoekmogelijkheden en een 40 tal nieuwe functies. De site wordt inhoudelijk voortdurend, lees dagelijks, aangepast en aangevuld met de recentste wetswijzigingen, nieuwe rechtspraak en nieuwe rechtsleer. Bijna alle rechtspraak die in België aandacht krijgt is terug te vinden op de elfri.be. Anders dan andere dure websites, hebben we een technologie uitgewerkt waarbij de gezochte informatie onmiddellijk wordt verschaft door een gewone vraagstelling in gewoon Nederlands, het weze op de site zelf, het weze gewoon in Google. Wij spreken uw taal en werken niet met onbegrijpelijke of onlogische boomstructuren die verwijzen naar documenten die ofwel niet relevant, ofwel niet kunnen gelezen worden. Om volledige informatie met bronnen, rechtsleer, rechtspraak en wetgeving, kan u een vrij goedkoop abonnement nemen (reeds mogelijk vanaf 1 maand)
In een procedure wordt principieel geoordeeld op basis van het gerechtsdossier zoals gestaafd middels stukken die door partijen worden neergelegd. De conclusies houden de middelen in tot ondersteuning van de eis…
Bronnen en referenties Bücherhexe (2007). Paul Watzlawick. Wikipedia die freie Enzyklopädie. Verkregen 04-02-2007 van http://de.wikipedia.org/wiki/Paul_Watzlawick ExplicitImplicity (2007). Paul Watzalwick. Wikipedia, the free encyclopedia. Verkregen 04-02-2007 van http://en.wikipedia.org/wiki/Paul_Watzlawick Auteur onbekend (2006). Uittreksel van ‘De…
Principieel is in toepassing van het WER een persoonlijk faillissement van een (ex) bestuurder (nieuwe naam voor zaakvoerder) mogelijk, los van het faillissement van de onderneming waarin deze optrad. Boek I…
Artikel 213 Burgerlijk wetboek stelt: “Echtgenoten zijn jegens elkaar tot samenwoning verplicht, zij zijn elkaar getrouwheid, hulp en bijstand verschuldigd”. Deze bepaling werd opgenomen in Hoofdstuk VI Wederzijdse rechten en verplichtingen…
Hoe kan men onroerende goederen verkrijgen door verkrijgende verjaring? voorwaarden: - een voortdurend bezit - een onafgebroken bezit - een openbaar bezit - een niet dubbelzinnig bezit - een bezit als eigenaar…
ONTLEDING LASTER ONDER DE GELDING VAN HET Sw. 1867 • Laster bestaat erin aan een persoon kwaadwillig een bepaald feit ten laste te leggen dat zijn eer kan krenken of hem…
De regels betreffende de foutaansprakelijkheid worden weergegeven in de artikelen 1382 en 1383 oud Burgerlijk Wetboek. Volgens deze artikelen dient degene die door zijn fout of nalatigheid aan een ander schade…
Een nietig verklaarde overeenkomst kan voor partijen geen grondslag van rechten en verplichtingen zijn. De nietige overeenkomst kan ook niet aan derden worden tegengeworpen. Bovendien werkt een nietige rechtshandeling terug…
Voorbeelden van beschikkingen: uittreksel uit het gerechtelijk wetboek: Art. 98. Wanneer een rechter wettig verhinderd is of er een plaats van rechter openstaat in een rechtbank van eerste aanleg of van koophandel…
Nr. P.15.0880.N H J, inverdenkinggestelde, eiser, tegen H W, burgerlijke partij, verweerder. I. RECHTSPLEGING VOOR HET HOF Het cassatieberoep is gericht tegen het arrest van het hof van beroep te Gent…
Art. 474 Sw. 2024 (Inwerkintreding 8 april 2026) Verzwarende factoren van diefstal en afpersing stelt: “Bij de keuze van de straf of maatregel en de zwaarte ervan voor een in deze…
Rechtspraak: • Raad van State,12e Kamer – 9 juni 2009, RW 2010-2011, 25: Samenvatting: Wanneer het bestuur voornemens is ten aanzien van een bestuurde een maatregel te nemen die hem op…
Bekom toegang tot alle informatie op deze website
Met een abonnement krijgt u toegang tot een schat aan bijkomende informatie (vaak elders niet te vinden), lezen van de volledige teksten zonder beperkingen, verwijzingen naar wetten, rechtspraak en wetten, antwoorden op nog meer vragen, opzoekingen allerhande mogelijkheid tot knippen, plakken, afdrukken, modellen, tips, trics, aandachtspunten professioneel gedeelte en zoveel meer.
Met een abonnement (vanaf 5,95 euro per maand) heeft u steeds een professionele juridische bibliotheek met 25.000 bijdragen ter beschikking
BVBA Advocatenkantoor Elfri De Neve
Stationsstraat 29 - 9700 Oudenaarde
voor afspraak 055/31.86.47
Fax: 055/31.14.03
U heeft geen toegang tot knippen, plakken, opslaan, printen, downloaden, raadpleging archief, sociaal netwerk, vacaturedienst slechts gedeeltelijke toegang tot deze pagina. Om hiervan gebruik te maken van deze functies en diensten dient u u een pro-abonnement te nemen. klik hier voor de verschillende formules
Share