Inleiding
Steeds meer koppels kiezen voor wettelijk samenwonen in plaats van een huwelijk. Maar wat gebeurt er bij een overlijden? Welke rechten heeft de langstlevende partner, en kan dit via een testament worden aangepast?
De wet van 28 maart 2007 gaf de wettelijk samenwonende partner een eigen erfrecht, maar dit is beperkt. Daarom is het vaak belangrijk om via een testament duidelijke afspraken te maken.
Wanneer heeft de partner recht op een erfenis?
Alleen partners die officieel een verklaring van wettelijke samenwoning hebben afgelegd bij de gemeente, hebben recht op dit erfrecht. Feitelijk samenwonenden vallen hier dus niet onder.
Belangrijk: als de langstlevende partner een kind of ander afstammeling van de overledene is, geldt dit erfrecht niet.
Wat erft de langstlevende partner?
De bescherming is beperkt, maar wel belangrijk.
-
Bij eigendom: de partner krijgt het vruchtgebruik van de gezinswoning en het huisraad. Dat betekent dat hij of zij in de woning mag blijven wonen en de inboedel mag gebruiken.
-
Bij huur: de partner krijgt het recht om de huur voort te zetten, samen met het vruchtgebruik van de inboedel.
Het gaat dus enkel om de woning waar de partners samen hebben gewoond.
Wat met schulden?
De langstlevende partner kan ook mee aangesproken worden voor de schulden van de nalatenschap. Daarom kan het soms beter zijn om de erfenis te verwerpen of te aanvaarden onder voorrecht van boedelbeschrijving, zodat men enkel instaat voor de schulden in de mate van de erfenis.
Kan men de partner onterven?
Ja. Wettelijk samenwonenden hebben geen reservatair erfrecht. Dat betekent dat men de partner via een testament volledig kan uitsluiten van de erfenis. Zelfs het recht op huur kan zo worden ontnomen.
Waarom een testament opstellen?
Omdat het erfrecht zo beperkt is, kiezen veel koppels voor testamentaire clausules. Enkele voorbeelden:
-
De partner extra beschermen door het wettelijk erfrecht te bevestigen of uit te breiden.
-
Het vruchtgebruik beperken in tijd of vervangen door een recht van bewoning.
-
De partner volledig uitsluiten, maar met een overgangsperiode waarin hij of zij nog in de woning mag blijven.
Met een testament kan men de rechten dus aanpassen aan de eigen situatie.
Veelgestelde vragen
Kan mijn partner kiezen tussen twee woningen (stad en buitenverblijf)?
In principe gaat het enkel om de voornaamste woning, al is er in de rechtsleer discussie.
Erf ik ook de schulden?
Ja, tenzij u de erfenis verwerpt of aanvaardt onder voorrecht van boedelbeschrijving.
Moeten schenkingen worden ingebracht?
Neen, de wettelijk samenwonende partner hoeft geen eerdere schenkingen in te brengen.
Kunnen de kinderen omzetting van het vruchtgebruik vragen?
Ja, maar niet voor de gezinswoning en het huisraad, tenzij de partner akkoord gaat.
Conclusie
Wie wettelijk samenwoont in België, krijgt een beperkte bescherming bij overlijden. Het erfrecht geldt enkel voor de gezinswoning en huisraad en kan via een testament zelfs volledig worden ontnomen.
Daarom is het sterk aan te raden om vooraf een testament op te stellen waarin de rechten van de partner duidelijk worden geregeld.
Voor meer informatie en modelclausules kan u terecht op elfri.be, een website die dagelijks door juristen wordt geraadpleegd.