Wanneer een werknemer na een periode van arbeidsongeschiktheid het werk hervat, betekent dit in beginsel dat hij terugkeert naar het overeengekomen werk. Het fundamentele uitgangspunt is dat de arbeidsovereenkomst bindend blijft, met behoud van de functie-inhoud zoals die contractueel of feitelijk was ingevuld vóór de schorsing.
Indien de werkgever na de werkhervatting eenzijdig overgaat tot een duidelijke wijziging van de functie, kan dit een met verbreking gelijkstaande handeling opleveren. Dit is met name het geval wanneer de werknemer in zijn verantwoordelijkheden wordt gedegradeerd, van essentiële taken wordt uitgesloten of in een omgeving wordt geplaatst die neerkomt op een marginalisering of afzondering. Het gaat om wijzigingen die raken aan de kern van de arbeidsovereenkomst en die de ontplooiing, verantwoordelijkheid of het professionele respect van de werknemer ernstig ondermijnen.
De intentie van de werkgever of het tijdelijke karakter van de wijziging speelt daarbij geen rol: zodra de wijziging een wezenlijk onderdeel van de overeenkomst treft, is er sprake van een onregelmatige beëindiging van de arbeidsovereenkomst door de werkgever. De werknemer kan dan aanspraak maken op een compenserende opzeggingsvergoeding.
Regel
Uit de rechtspraak volgt aldus de regel dat een werknemer na arbeidsongeschiktheid recht heeft op effectieve werkhervatting in zijn oorspronkelijke of gelijkwaardige functie. Een aanzienlijke degradatie of afzondering, ook al wordt die als tijdelijk voorgesteld, kan niet worden opgelegd en wordt gelijkgesteld met een beëindiging van de arbeidsovereenkomst door de werkgever.
Toelichting
Deze regel beschermt werknemers tegen subtiele vormen van ontslag of druk om vrijwillig te vertrekken. Werkgevers mogen bij de re-integratie wel organisatorische aanpassingen doorvoeren, maar deze mogen de essentie van de functie niet aantasten. Het onderscheid loopt langs de lijn tussen redelijke aanpassingen in het kader van werkorganisatie enerzijds en ingrepen die de professionele identiteit van de werknemer ondergraven anderzijds.
FAQ: Terugkeer naar het werk na arbeidsongeschiktheid
1. Moet een werknemer na arbeidsongeschiktheid terugkeren in dezelfde functie?
Ja. Werkhervatting betekent in principe dat de werknemer zijn overeengekomen of minstens een gelijkwaardige functie hervat.
Voorbeeld: een bediende die voordien klanten ontving, moet opnieuw een functie krijgen die klantencontact en gelijkaardige verantwoordelijkheden omvat.
2. Mag de werkgever de taken eenzijdig aanpassen na de werkhervatting?
Kleine organisatorische wijzigingen zijn mogelijk (bv. nieuwe software, aangepaste werkroosters). Maar een duidelijke degradatie of een wijziging die een essentieel onderdeel van de arbeidsovereenkomst raakt, kan niet.
Toelaatbaar: een leraar die tijdelijk minder lestijden krijgt maar toch onderwijsopdrachten behoudt.
Niet toelaatbaar: een leraar die enkel nog kopieerwerk mag doen en niet meer voor de klas mag staan.
3. Wat als de werkgever de werknemer isoleert of aan onwaardige taken toewijst?
Dat kan worden beschouwd als een met verbreking gelijkstaande handeling. De arbeidsovereenkomst wordt dan geacht door de werkgever onregelmatig beëindigd te zijn.
Voorbeeld: een kaderlid wordt na ziekte in een klein bureau gezet zonder computer, enkel om mappen te sorteren.
4. Speelt het een rol dat de functiewijziging tijdelijk is bedoeld?
Nee. Zowel de intentie van de werkgever als het tijdelijke karakter zijn irrelevant. Zodra de wijziging een wezenlijk aspect van de functie aantast, ontstaat de gelijkstelling met een beëindiging.
Voorbeeld: zelfs als een werkgever zegt dat de werknemer maar enkele weken archiefwerk moet doen “in afwachting van iets anders”, blijft dit een ontoelaatbare degradatie.
5. Waar heeft de werknemer in zo’n geval recht op?
De werknemer kan aanspraak maken op een compenserende opzeggingsvergoeding alsof de werkgever het contract eenzijdig heeft beëindigd.
6. Kan de werknemer daarnaast ook morele schadevergoeding vragen?
Alleen als hij bijkomende schade kan aantonen die niet door de opzeggingsvergoeding is gedekt. Louter subjectief ervaren vernedering is daarvoor onvoldoende.
Voorbeeld: als een werknemer kan aantonen dat hij reputatieschade leed buiten de onderneming, kan een bijkomende vergoeding aan de orde zijn.
7. Is de werkgever verplicht om de reden van ontslag te motiveren?
Niet noodzakelijk. Dat hangt af van de toepasselijke wet of cao. Sommige cao’s leggen wel een hoorplicht op, maar geen motiveringsplicht.
8. Wat als de werknemer effectief minder belastende taken moet krijgen om medische redenen?
Dat is alleen mogelijk binnen een formeel traject van re-integratie of mits akkoord van beide partijen. Het mag niet worden gebruikt om de werknemer te degraderen of weg te duwen.
Voorbeeld: een werknemer die na een burn-out terugkomt, kan tijdelijk lichtere administratieve taken krijgen in overleg met de arbeidsgeneesheer, maar behoudt uitzicht op een gelijkwaardige functie.