Wanneer twee personen samenleven buiten het huwelijk, ontstaan vaak financiële verwevenheden: gezamenlijke aankopen, verbouwingen, leningen of bijdragen aan de gezinswoning. Zolang de relatie goed verloopt, wordt daar zelden bij stilgestaan. Wanneer de relatie echter eindigt, komt de vraag naar vergoeding of terugbetaling scherp op tafel. De kern van het probleem ligt in het ontbreken van een wettelijk vermogensstelsel voor samenwoners en de noodzaak om hun financiële afspraken expliciet te bewijzen.
Feitelijke samenwoners vallen volledig onder het gemeen recht. Elke overdracht van geld of eigendom moet worden beoordeeld aan de hand van algemene rechtsfiguren zoals lening, schenking, betaling zonder oorzaak of verrijking zonder oorzaak. Wettelijke samenwoners daarentegen genieten een beperkt juridisch kader, maar ook bij hen geldt dat investeringen in de gezinswoning niet automatisch verrekend worden.
Bij gezamenlijke aankopen wordt vaak gebruikgemaakt van een onverdeeld eigendomsrecht, meestal in gelijke delen. De rechtspraak beschouwt in dat geval de afbetaling van de lening die met de aankoop samenhangt als een gezinslast. Dit betekent dat de partner die meer heeft bijgedragen dan de andere in principe geen terugbetaling kan vorderen, tenzij de partijen dat anders hebben geregeld. Dit uitgangspunt is in het voordeel van de zwakkere partij, maar kan onbillijk uitvallen voor wie substantieel meer investeert in het gemeenschappelijk project.
Complexer wordt het wanneer slechts één van de partners eigenaar is van het onroerend goed en de ander financieel bijdraagt. In dat geval is het essentieel te bepalen of die bijdrage een lening, een schenking, of een investering met terugbetalingsintentie vormt. Zonder duidelijk bewijs kan de betalende partner niet eenvoudig aantonen dat de andere hem iets verschuldigd is.
Een lening veronderstelt niet enkel een betaling, maar ook het bewijs van de bedoeling om het geld tijdelijk ter beschikking te stellen, met de verplichting tot terugbetaling. Dit bewijs kan worden geleverd door een geschreven schulderkenning, bankafschriften, of andere duidelijke aanwijzingen. Zonder dat bewijs zal de rechter geneigd zijn te oordelen dat de betaling gebeurde zonder verhaalsrecht.
Een schenking vereist het bewijs van een vrijgevige bedoeling, wat zelden wordt vermoed in de context van een samenwoning. De rechter gaat er doorgaans van uit dat betalingen tussen partners niet als schenking bedoeld zijn, tenzij dat uitdrukkelijk wordt bewezen, bijvoorbeeld via een notariële akte.
De betaling animo solvendi – het betalen van een schuld van de ander met de bedoeling die terug te krijgen – wordt aanvaard wanneer de betaler kan aantonen dat hij geen verplichting had om te betalen en dat de andere ongerechtvaardigd is verrijkt. Dit vereist echter een nauwkeurig bewijs van de omstandigheden en de bedoeling op het ogenblik van betaling.
Als geen enkele van deze rechtsgronden kan worden aangetoond, blijft enkel het beroep op onrechtmatige verrijking over. Dat is een subsidiaire vordering die slechts slaagt als er geen andere rechtsgrond bestaat. De verrijking van de ene partner en de verarming van de andere moeten aantoonbaar zijn, en er moet een causaal verband bestaan tussen beide. In de praktijk is deze weg moeilijk bewandelbaar, omdat de verrijking vaak verweven is met de wederzijdse bijdragen aan het samenleven.
Om deze discussies te vermijden, is het aangewezen dat samenwoners hun financiële afspraken schriftelijk vastleggen. Dat kan via een schulderkenning, waarin één partij erkent een bepaald bedrag te hebben ontvangen met de verplichting tot terugbetaling onder welbepaalde voorwaarden. Zo’n document biedt bewijswaarde en voorkomt dat men later afhankelijk wordt van vermoedens of getuigenverklaringen.
Een geldige schulderkenning vereist dat ze een duidelijke oorzaak vermeldt, zoals een lening of een investering, en dat het bedrag en de modaliteiten van terugbetaling ondubbelzinnig omschreven zijn. De verbintenis mag niet afhankelijk worden gemaakt van de loutere wil van één partij (geen potestatieve voorwaarde). Ook de datum en ondertekening zijn van belang, aangezien ze de bewijskracht versterken.
De praktijk leert dat veel samenwoners dergelijke documenten pas opstellen wanneer de relatie al onder spanning staat, wat het vertrouwen ondermijnt. Daarom verdient het aanbeveling om reeds bij het begin van de samenwoning een schriftelijke regeling te voorzien, eventueel gecombineerd met een samenwoningscontract waarin de financiële verhoudingen bij einde relatie worden uitgewerkt.
De rol van de notaris of juridisch adviseur is hierbij cruciaal. Hij kan helpen bij het redigeren van een duidelijke en juridisch sluitende schulderkenning die rekening houdt met de fiscale en civielrechtelijke gevolgen. Bovendien kan hij partijen wijzen op de gevaren van vage afspraken en de noodzaak van bewijsstukken, zoals bankuittreksels of betalingsbewijzen.
De juridische en menselijke ervaring leert dat financiële transparantie tussen samenwoners niet enkel een kwestie is van wantrouwen, maar van wederzijds respect. Een goed opgestelde schulderkenning beschermt beide partijen: de betaler omdat zijn vordering bewezen is, en de ontvanger omdat de voorwaarden helder zijn. In een samenleving waarin samenwoning steeds vaker het huwelijk vervangt, is een dergelijke juridische voorzichtigheid niet achterdochtig, maar verstandig.
FAQ – Schulderkenningen tussen samenwoners
1. Waarom is een schulderkenning tussen samenwoners nuttig?
Omdat samenwoners geen wettelijk vermogensstelsel hebben zoals gehuwden. Alles wat zij financieel delen, blijft onderworpen aan het gemeen recht. Bij een relatiebreuk moet de partner die geld heeft uitgegeven kunnen aantonen dat er een terugbetalingsplicht bestaat. Een schriftelijke schulderkenning voorkomt bewijsproblemen en discussies over de bedoeling van de betaling.
2. Wanneer is er sprake van een geldige schulderkenning?
Een schulderkenning is geldig wanneer één partij schriftelijk erkent een bepaald bedrag schuldig te zijn, met een duidelijke oorzaak (bijvoorbeeld lening of investering) en concrete terugbetalingsmodaliteiten. Ze moet ondubbelzinnig zijn, gedateerd en door de schuldenaar ondertekend.
3. Moet een schulderkenning notarieel worden opgesteld?
Niet noodzakelijk. Een onderhandse akte volstaat, zolang zij voldoende bewijswaarde heeft. Een notariële akte biedt echter meer zekerheid, vooral bij hogere bedragen of bij onroerende investeringen.
4. Wat gebeurt er als er geen schriftelijke schulderkenning is?
Zonder schriftelijk bewijs is het zeer moeilijk om een terugbetaling te eisen. De rechter zal nagaan of de betaling kon worden beschouwd als lening, schenking, betaling van andermans schuld of onrechtmatige verrijking. Vaak leidt dat tot afwijzing bij gebrek aan bewijs.
5. Kan een partner zich beroepen op onrechtmatige verrijking als laatste redmiddel?
Ja, maar dat is slechts mogelijk als geen andere rechtsgrond bestaat. Men moet aantonen dat de ene partner verrijkt is, de andere verarmd, en dat er een causaal verband bestaat. Dit is vaak moeilijk te bewijzen omdat bijdragen tijdens het samenleven doorgaans als wederkerig worden beschouwd.
6. Is een bijdrage aan de gezinswoning altijd terugvorderbaar?
Neen. Wanneer beide partners samen eigenaar zijn en samen de lening afbetalen, worden die betalingen meestal gezien als gezinslasten, waarvoor geen afrekening plaatsvindt. Enkel als één partner duidelijk meer bijdraagt zonder overeenkomst, kan eventueel een vergoedingsvordering ontstaan.
7. Wat als één partner investeert in de woning die op naam van de ander staat?
Dan kan de investerende partner een terugbetaling vorderen, op voorwaarde dat hij kan bewijzen dat het geen schenking was. Een schriftelijke schulderkenning of een overeenkomst waarin de investering wordt erkend, is dan essentieel.
8. Kan een schulderkenning nadien worden betwist?
Alleen in uitzonderlijke gevallen, bijvoorbeeld bij dwaling, bedrog, of wanneer de schulderkenning geen geldige oorzaak heeft. Het loutere feit dat de relatie intussen beëindigd is, volstaat niet om ze ongeldig te maken.
9. Wat zijn de belangrijkste vormvereisten?
De schulderkenning moet de identiteit van de partijen vermelden, de oorzaak van de schuld, het bedrag of de berekeningswijze, de terugbetalingsmodaliteiten en de datum. Handgeschreven toevoegingen door de schuldenaar versterken de bewijskracht.
10. Welke rol speelt de notaris of advocaat bij het opstellen van een schulderkenning?
Zij kunnen helpen bij het juridisch correct formuleren van de clausules, zodat de overeenkomst niet als schenking of als onvolledige lening wordt gekwalificeerd. Ze zorgen er ook voor dat de bedoeling van de partijen duidelijk wordt vastgelegd en dat de akte bewijsrechtelijk sluitend is.
11. Kan een schulderkenning fiscaal gevolgen hebben?
Ja. Indien de fiscus de schulderkenning als een vermomde schenking beschouwt, kan schenkbelasting verschuldigd zijn. Een zorgvuldig geformuleerde schulderkenning voorkomt dat risico.
12. Is een schulderkenning nog relevant bij wettelijke samenwoning?
Ja. Ook wettelijke samenwoners hebben geen gemeenschappelijk vermogen zoals gehuwden. Schulderkenningen blijven nuttig om ieders financiële bijdragen en verplichtingen duidelijk vast te leggen.
13. Hoe lang blijft een schulderkenning afdwingbaar?
De gewone verjaringstermijn bedraagt tien jaar, tenzij partijen anders overeenkomen. De termijn begint te lopen vanaf de opeisbaarheid van de schuld.
14. Wat is het grootste risico zonder schriftelijke regeling?
Dat de partner die investeerde, bij een breuk niets kan terugvorderen, omdat de rechter oordeelt dat de betaling gebeurde zonder terugbetalingsintentie of als bijdrage aan het samenleven.
15. Wat is de beste praktijk?
Bij elke belangrijke financiële bijdrage of investering tussen samenwoners moet een duidelijke, gedateerde en ondertekende schulderkenning worden opgemaakt. Transparantie is de enige manier om latere betwistingen te voorkomen.
Opgelet: Deze tekst omvat slechts een gedeeltelijke inhoud
Word ook lid en lees onbeperkt alle bijdragen.
Rechten en verplichtingen van schuldenaar, schuldeisers en bemiddelaar binnen de minnelijke schuldbemiddeling De wettelijke verankering van de minnelijke schuldbemiddeling heeft het speelveld voor alle betrokken actoren grondig geherdefinieerd. Waar deze vorm…
Proportionaliteit en efficiëntie van het roerend beslag De proportionaliteits- en efficiëntievereisten binnen het roerend beslag zijn vandaag uitgegroeid tot een juridisch-technisch kader dat de gerechtsdeurwaarder niet alleen richting geeft, maar hem…
Proportionaliteit en efficiëntie van het roerend beslag De proportionaliteits- en efficiëntievereisten binnen het roerend beslag zijn vandaag uitgegroeid tot een juridisch-technisch kader dat de gerechtsdeurwaarder niet alleen richting geeft, maar hem…
Het gemeengemaakt beslag is een bijzondere modaliteit van de uitvoering van een uitvoerbare titel wanneer uit de raadpleging van het bestand van berichten overeenkomstig artikel 1391, § 2 blijkt dat…
OCMW Antwerpen t/ M.M. I Feiten Bij woninghuurovereenkomst van 25 november 2004 verhuurde het OCMW Antwerpen (hierna het OCMW) het appartement aan de Lange Batterijstraat 10/01 te 2018 Antwerpen aan M.M. (hierna mevr…
Sociaal Verhuurkantoor W. t/ J.R. 1. Voorwerp van de vordering Eisende partij verhuurt sinds 15 oktober 2015 aan verwerende partij een pand gelegen te (...). Bij aangetekende brief van 25 juni 2018 heeft verwerende partij…
Wonen in Limburg CVBA t/ A.-J. N.O. ... 1. De heer N.O. huurt op basis van een overeenkomst van 7 maart 2022 van Wonen in Limburg (hierna «WIL» genoemd) een sociale woning gelegen…
T.M. en K.H. t/ S.V. ... IV.2. Ten gronde Aangaande de prijszetting van de aannemingswerken en de principiële verschuldigdheid van de hoofdsom 15. V acht zich gegriefd door de beslissing van de eerste rechter…
V.D.B. t/ V.H. ... B. Ten gronde 1. Ten gronde rijst tussen de partijen discussie over de overeenkomst van 23 september 2022 tot de verkoop van het pand van V.H. te Gent en de…
K.B. e.a. t/ R.D. e.a. I. Relevante antecedenten 1. De relevante feiten die aan het geschil ten grondslag liggen, kunnen als volgt worden samengevat. 2. Begin juli 2023 neemt mevr. K.B. als kandidaat-koper…
Nr. C.17.0701.N KBC BANK nv, met zetel te 1080 Sint-Jans-Molenbeek, Havenlaan 2, eiseres, tegen F.B. verweerder. I. RECHTSPLEGING VOOR HET HOF Het cassatieberoep is gericht tegen het arrest van het hof van beroep te Antwerpen van 7…
Arrest nr. 263.637 I. Voorwerp van het beroep 1. Het beroep in de zaak A. 237.757/X-18.276 (hierna: de zaak sub I), ingesteld op 25 november 2022, strekt tot de nietigverklaring van: «- het Besluit van de gemeenteraad van…
S. VOF t/ NV D. I. Rechtspleging voor het Hof Het cassatieberoep is gericht tegen het arrest van het hof van beroep te Antwerpen, correctionele kamer, van 25 juni 2024. ... II. Beslissing van het…
BV Trattoria Il Tartufato t/ M.Ö, E.K., E.A. en BV Isolaz I. Rechtspleging voor het Hof Het cassatieberoep is gericht tegen het vonnis in hoger beroep van de rechtbank van eerste aanleg…
Men is niet alleen verbonden door verbintenissen die men zelf aangaat, maar ook voor verbintenissen die aangegaan zijn middels geldige vertegenwoordiging of mandaat. Toch kan men ook gehouden zijn…
B. t/ A. en U. I. Rechtspleging voor het Hof Het cassatieberoep is gericht tegen het arrest van het hof van beroep te Gent van 18 november 2022. ... II. Beslissing van het Hof Beoordeling Eerste middel 1…
Een lijfrente wordt in de rechtsleer omschreven als een rechtsverhouding krachtens welke een persoon aan een andere persoon verplicht is tot een periodieke uitkering van een geldbedrag, gedurende het leven…
Il. Beroepen vonnis Investeren in andermans woning verrijking zonder oorzaak waarbij de kosten de normale lasten in de huishouding overschrijden - verrijking zonder oorzaakWanneer de uitgaven van de ene feitelijke…
PrincipesDe vastgoedmakelaar heeft recht op commissieloon in dien de beoogde verkoopovereenkomst effectief tot stand komen ten gevolge van zijn tussenkomst De vastgoedmakelaar heeft recht op commissie wanneer de koop met…
T.D. t.\ P.W. en N.V. II. Feiten en vorderingen 1. Eiser voert aan dat hij, in de zomer van 2011, verschillende (telefonische) contacten heeft gehad met verweerders met betrekking tot…
E. t./ B. bvba( ... )Antecedenten1. Het geschil vindt zijn oorsprong in een overeenkomst van "verkoopstoelating - verhuring van diensten", door de partijen ondertekend op 2 juli 2010.1.1. Met deze…
Rechtspraak: • Hof van Cassatie, 1e Kamer 2 februari 2006, RW 2008-2009, 926 .... III. Beslissing van het Hof Beoordeling Eerste middel 1…
Elfri.be bestaat als site sinds 2003. Sinds 15 augustus 2018 werkt de site in haar nieuwste editie met Arc3c als uitgever. Nieuw is de https omgeving, het dynamisch karakter, web 3 .0 technologie, betere zoekmogelijkheden en een 40 tal nieuwe functies. De site wordt inhoudelijk voortdurend, lees dagelijks, aangepast en aangevuld met de recentste wetswijzigingen, nieuwe rechtspraak en nieuwe rechtsleer. Bijna alle rechtspraak die in België aandacht krijgt is terug te vinden op de elfri.be. Anders dan andere dure websites, hebben we een technologie uitgewerkt waarbij de gezochte informatie onmiddellijk wordt verschaft door een gewone vraagstelling in gewoon Nederlands, het weze op de site zelf, het weze gewoon in Google. Wij spreken uw taal en werken niet met onbegrijpelijke of onlogische boomstructuren die verwijzen naar documenten die ofwel niet relevant, ofwel niet kunnen gelezen worden. Om volledige informatie met bronnen, rechtsleer, rechtspraak en wetgeving, kan u een vrij goedkoop abonnement nemen (reeds mogelijk vanaf 1 maand)
In een procedure wordt principieel geoordeeld op basis van het gerechtsdossier zoals gestaafd middels stukken die door partijen worden neergelegd. De conclusies houden de middelen in tot ondersteuning van de eis…
Bronnen en referenties Bücherhexe (2007). Paul Watzlawick. Wikipedia die freie Enzyklopädie. Verkregen 04-02-2007 van http://de.wikipedia.org/wiki/Paul_Watzlawick ExplicitImplicity (2007). Paul Watzalwick. Wikipedia, the free encyclopedia. Verkregen 04-02-2007 van http://en.wikipedia.org/wiki/Paul_Watzlawick Auteur onbekend (2006). Uittreksel van ‘De…
Principieel is in toepassing van het WER een persoonlijk faillissement van een (ex) bestuurder (nieuwe naam voor zaakvoerder) mogelijk, los van het faillissement van de onderneming waarin deze optrad. Boek I…
Artikel 213 Burgerlijk wetboek stelt: “Echtgenoten zijn jegens elkaar tot samenwoning verplicht, zij zijn elkaar getrouwheid, hulp en bijstand verschuldigd”. Deze bepaling werd opgenomen in Hoofdstuk VI Wederzijdse rechten en verplichtingen…
Hoe kan men onroerende goederen verkrijgen door verkrijgende verjaring? voorwaarden: - een voortdurend bezit - een onafgebroken bezit - een openbaar bezit - een niet dubbelzinnig bezit - een bezit als eigenaar…
ONTLEDING LASTER ONDER DE GELDING VAN HET Sw. 1867 • Laster bestaat erin aan een persoon kwaadwillig een bepaald feit ten laste te leggen dat zijn eer kan krenken of hem…
De regels betreffende de foutaansprakelijkheid worden weergegeven in de artikelen 1382 en 1383 oud Burgerlijk Wetboek. Volgens deze artikelen dient degene die door zijn fout of nalatigheid aan een ander schade…
Een nietig verklaarde overeenkomst kan voor partijen geen grondslag van rechten en verplichtingen zijn. De nietige overeenkomst kan ook niet aan derden worden tegengeworpen. Bovendien werkt een nietige rechtshandeling terug…
Voorbeelden van beschikkingen: uittreksel uit het gerechtelijk wetboek: Art. 98. Wanneer een rechter wettig verhinderd is of er een plaats van rechter openstaat in een rechtbank van eerste aanleg of van koophandel…
Nr. P.15.0880.N H J, inverdenkinggestelde, eiser, tegen H W, burgerlijke partij, verweerder. I. RECHTSPLEGING VOOR HET HOF Het cassatieberoep is gericht tegen het arrest van het hof van beroep te Gent…
Art. 474 Sw. 2024 (Inwerkintreding 8 april 2026) Verzwarende factoren van diefstal en afpersing stelt: “Bij de keuze van de straf of maatregel en de zwaarte ervan voor een in deze…
Rechtspraak: • Raad van State,12e Kamer – 9 juni 2009, RW 2010-2011, 25: Samenvatting: Wanneer het bestuur voornemens is ten aanzien van een bestuurde een maatregel te nemen die hem op…
Bekom toegang tot alle informatie op deze website
Met een abonnement krijgt u toegang tot een schat aan bijkomende informatie (vaak elders niet te vinden), lezen van de volledige teksten zonder beperkingen, verwijzingen naar wetten, rechtspraak en wetten, antwoorden op nog meer vragen, opzoekingen allerhande mogelijkheid tot knippen, plakken, afdrukken, modellen, tips, trics, aandachtspunten professioneel gedeelte en zoveel meer.
Met een abonnement (vanaf 5,95 euro per maand) heeft u steeds een professionele juridische bibliotheek met 25.000 bijdragen ter beschikking
BVBA Advocatenkantoor Elfri De Neve
Stationsstraat 29 - 9700 Oudenaarde
voor afspraak 055/31.86.47
Fax: 055/31.14.03
U heeft geen toegang tot knippen, plakken, opslaan, printen, downloaden, raadpleging archief, sociaal netwerk, vacaturedienst slechts gedeeltelijke toegang tot deze pagina. Om hiervan gebruik te maken van deze functies en diensten dient u u een pro-abonnement te nemen. klik hier voor de verschillende formules
Share