FAQ – De aandeelhoudersovereenkomst
Wat is een aandeelhoudersovereenkomst?
Een aandeelhoudersovereenkomst is een privaatrechtelijke overeenkomst tussen aandeelhouders — en eventueel derden — waarin afspraken worden gemaakt over de overdracht van aandelen, de uitoefening van het stemrecht en het bestuur of de werking van de vennootschap. Ze is aanvullend aan de statuten en regelt de onderlinge verhouding tussen aandeelhouders.
Is een aandeelhoudersovereenkomst wettelijk geregeld?
Neen. Er bestaat geen specifieke wettelijke regeling. De overeenkomst wordt beheerst door het gemeen verbintenissenrecht. Dat betekent dat ze geldig is zolang ze niet strijdig is met dwingend recht, openbare orde of de statuten van de vennootschap.
Wie kan partij zijn bij een aandeelhoudersovereenkomst?
In principe kunnen één of meerdere aandeelhouders partij zijn. Niet alle aandeelhouders hoeven deel te nemen. De overeenkomst bindt enkel de ondertekenaars en hun rechtsopvolgers, tenzij uitdrukkelijk anders is bedongen.
Kan een nieuwe aandeelhouder gebonden worden door een bestaande aandeelhoudersovereenkomst?
Niet automatisch. Omdat de overeenkomst niet openbaar is, kan een derde-overnemer er in principe niet door worden gebonden, tenzij hij uitdrukkelijk tot de overeenkomst toetreedt. Vaak wordt daarom bedongen dat de verkoper bij overdracht de toetreding van de koper moet verzekeren.
Wat is het verschil tussen een aandeelhoudersovereenkomst en de statuten?
De statuten zijn een publiek document dat de identiteit, organisatie en werking van de vennootschap vastlegt. Ze hebben tegenwerpelijke kracht tegenover iedereen.
De aandeelhoudersovereenkomst is daarentegen een vertrouwelijk contract tussen aandeelhouders onderling en heeft enkel interne werking tussen partijen.
Wat is het verschil tussen een aandeelhoudersovereenkomst en een reglement van inwendige orde?
Een reglement van inwendige orde is een besluit van een vennootschapsorgaan en bindt alle vennoten, ook zij die niet hebben ingestemd. Een aandeelhoudersovereenkomst is daarentegen een louter contractuele regeling tussen individuele aandeelhouders.
Waarom sluiten aandeelhouders zo’n overeenkomst?
Om afspraken te maken over:
-
overdracht of blokkering van aandelen;
-
coördinatie van stemgedrag en bestuursbenoemingen;
-
verdeling van winst of bestuursposten;
-
familiale regelingen of opvolging;
-
bescherming van minderheden of rust binnen de vennootschap.
Daarnaast speelt discretie een rol, omdat de inhoud niet openbaar is.
Welke clausules komen het vaakst voor?
Typische clausules zijn voorkooprechten, goedkeuringsclausules, standstill- of blokkeringsclausules, put- en callopties, stemafspraken, afspraken over winstverdeling en sancties bij niet-naleving.
Hoe lang geldt een aandeelhoudersovereenkomst?
Partijen kunnen vrij kiezen voor een bepaalde of onbepaalde duur. Vaak wordt gekozen voor een looptijd van bijvoorbeeld tien jaar, eventueel met stilzwijgende verlenging.
Kan een aandeelhoudersovereenkomst worden gewijzigd?
In beginsel enkel met instemming van alle partijen. Men kan wel voorzien dat bepaalde clausules met een gekwalificeerde meerderheid kunnen worden aangepast.
Wat gebeurt er bij schending van de overeenkomst?
De partij die de overeenkomst schendt, kan worden aangesproken tot uitvoering in natura of tot schadevergoeding. Sommige overeenkomsten voorzien boeteclausules of zelfs uitsluitingsmechanismen.
Hoe worden geschillen opgelost?
Veel aandeelhoudersovereenkomsten bevatten een arbitrage- of bemiddelingsclausule. Daarmee vermijden partijen een gerechtelijke procedure en behouden zij discretie en snelheid bij geschillenbeslechting.
FAQ – De aandeelhoudersovereenkomst bij notariële akte
Waarom zou men een aandeelhoudersovereenkomst bij notariële akte opstellen?
Een notariële akte biedt authenticiteit, bewijskracht en uitvoerbaarheid. Zij geeft een hogere mate van zekerheid over de inhoud en de datum van de overeenkomst en maakt de afspraken afdwingbaar zonder tussenkomst van een rechter. Dat kan belangrijk zijn bij familiale vennootschappen of bij clausules met financiële verplichtingen.
Wat is het verschil met een onderhandse aandeelhoudersovereenkomst?
Een onderhandse akte heeft enkel de bewijskracht van een ondertekend contract. Een notariële akte is een authentiek stuk met dwingend bewijs over de verklaring van de partijen. Bovendien kan de notariële akte een uitvoerbare titel opleveren, zodat bij wanprestatie onmiddellijk uitvoering kan worden afgedwongen via beslag of gedwongen betaling.
Wordt de aandeelhoudersovereenkomst openbaar als ze bij notariële akte wordt verleden?
Neen. De akte wordt niet gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad en blijft dus vertrouwelijk. Enkel de partijen, hun raadslieden en de notaris hebben er toegang toe.
Is de tussenkomst van een notaris verplicht?
Neen. De aandeelhoudersovereenkomst kan perfect onderhands worden opgesteld. De notariële vorm is facultatief en vooral aangewezen wanneer bewijskracht en afdwingbaarheid prioritair zijn.
Welke bijkomende waarde heeft de notariële tussenkomst?
De notaris controleert de wilsuitdrukking van de partijen, waarborgt hun identiteit, bewaart de akte, en kan adviseren over de geldigheid van clausules tegenover de wet en de statuten. Dit voorkomt latere betwisting over geldigheid of draagwijdte.
Heeft de notariële akte invloed op de tegenwerpelijkheid tegenover derden?
Niet rechtstreeks. De aandeelhoudersovereenkomst blijft een contract tussen partijen. De notariële vorm wijzigt niets aan de interne draagwijdte, maar versterkt wel het bewijs en de afdwingbaarheid tussen partijen.
Wat kost een aandeelhoudersovereenkomst bij notariële akte?
De kost bestaat uit het ereloon van de notaris (vooral tijdsbesteding en complexiteit), het registratierecht (meestal vast bedrag) en aktekosten. De meerprijs ten opzichte van een onderhandse akte is beperkt in verhouding tot de bijkomende zekerheid die de notariële vorm biedt.
Wanneer is de notariële vorm aanbevolen?
-
Bij familiale of patrimoniale vennootschappen met nauwe persoonlijke banden;
-
Wanneer de overeenkomst aanzienlijke financiële verplichtingen bevat;
-
Wanneer men een uitvoerbare titel wenst voor boete- of betalingsclausules;
-
Wanneer het risico op betwisting of niet-naleving reëel is.
Kan een bestaande onderhandse aandeelhoudersovereenkomst later worden “verheven” tot notariële akte?
Ja. Partijen kunnen hun bestaande overeenkomst laten bevestigen in een authentieke akte, waardoor zij dezelfde bewijskracht en uitvoerbare kracht verkrijgt.