De verjaring heeft als doelstelling rechtszekerheid te bekomen. Aldus wordt vermeden dat vorderingen in rechte na onredelijke periodes nog steeds zouden kunnen worden ingesteld.
Toch lijkt voor de gewone burger de verjaring een moeilijk te verteren stuk van het recht.
De verjaringstermijn inzake onrechtmatige daad dient een legitiem doel van rechtszekerheid en vermijdt problemen bij de beoordeling van de zaak en de bewijsvoering wegens ouderdom ervan en tast aldus de essentie van het recht tot toegang tot de rechter niet aan (Hof van Beroep Antwerpen, 14 oktober 2019, NjW, 2020, 930..
Problematiek
stafzaken
Hoe is het mogelijk dat misdadigers ongestraft kunnen blijven wanneer ze maar lang genoeg hun misdrijven verbergen?
De verjaring gaat uit van het idee dat men jaren na de feiten niet meer dient of kan geconfronteerd worden met fouten uit het verleden. Vooreerst stellen er zich bewijsproblemen. Hoe kan een verdachte na een zeer lange periode zich nog alles herinneren en zijn verhaal en verweer opbouwen. Is het ook ethisch om een twintigjaar oude winkeldiefstal nog voor de rechtbank te brengen? Wat is het nut van een dergelijke bestraffing voor de maatschappij zoveel jaar na de feiten. Tenslotte maakt ook het tijdsverloop een ersatz-bestraffing uit. Immer na de feiten blijft de dader een zeer lange tijd in onzekerheid of bestraffing al dan niet zal volgen. De verjaring kan aldus ook de maatschappelijke .rust en rechtszekerheid dienen.
Ten aanzien van bepaalde misdrijven wordt de uitwerking van de verjaring getemperd of wordt de verjaring uitgesloten.
Uitzondering wordt gemaakt voor zedenfeiten op kinderen alwaar de verjaring pas begint te lopen vanaf de meerderjarigheid. Zie bv. verkrachting en verjaring. Terecht kan opgemerkt worden dat pedofilie een gans bijzonder misdrijf is dat door tal van mechanismen wordt verborgen gehouden en waar anders dan een winkeldiefstal de schade levenslang is.
Door de wet van 14 november 2019 werd voor ernstige seksuele misdrijven op minderjarigen de verjaringstermijn afgeschaft.
Overige onverjaarbare misdrijven zijn deze opgenomen in in artikel 21bis V.T.Sv.
• misdaden tegen de mensheid (art. 136ter Sw.),
• oorlogsmisdaden (art. 136quater Sw.) en
• genocide (art. 136bis Sw.)
burgerlijke zaken
De verjaring zorgt voor sociale rust en rechtszekerheid. Een schuldeiser heeft een recht om een bepaalde periode te wachten met de invordering van zijn schuld, doch dit wachtrecht is niet eindeloos. Men heeft niet het recht interesten steeds hoger te laten oplopen en zelfs niet de betaling van een hoofdschuld onbepaald uit te stellen en een schuldenaar in onzekerheid te laten. Terecht beslissen bepaalde schuldeisers uit vrees voor de insolvabiliteit van hun schuldenaar (nog) niet tot procedure over te gaan gelet op de hoge kosten, maar zij hebben geen eindeloos recht om hun schuldenaar in het ongewisse te laten en ook hier stelt zich de vraag hoe na al die jaren de schuldenaar zich nog zou kunnen verdedigen.
De instelling van de verjaring raakt de openbare orde, omdat zij de sociale rust en de rechtszekerheid wil bewerkstelligen. Zij heeft de maatschappelijke orde als grondslag. Het raakt het algemeen maatschappelijk belang dat vorderingen in rechte niet onbeperkt mogen worden ingesteld, maar dat ze kunnen uitdoven door het verstrijken van een zekere termijn en onder de voorwaarden die door de wet worden vastgelegd. Zie S. Stijns De rol van de wil en het gedrag van partijen bij de bevrijdende verjaring, RW 2010-2011, 1538