Ongeveer 500.000 mensen in België hebben dagelijks problemen met het beheer van hun budget. Zij worden overstelpt met rekeningen en hebben het vaak moeilijk om de betaling van deze rekeningen te plannen.
Onverwachte tegenslagen maken het de gewone burger vaak niet gemakkelijk om het hoofd te bieden aan de verschillende facturen en betalingsverzoeken die dagelijks blijven binnenkomen.
Daarnaast zijn en blijven er de vaste kosten van huisvesting, voeding, medische verzorging, verwarming, taksen, aanvullende belastingen, verzekeringen, herstellingen, voertuigkosten, nutsvoorzieningen
Soms lijken alle kosten ineens samen te komen waardoor het nog moeilijker wordt. Geleidelijk aan ontstaan er achterstallen, aanmaningen, tussenkomsten van incassokantoren, zelfs soms tussenkomsten van deurwaarders.
De kosten blijven hierdoor oplopen en worden hierdoor soms het dubbele of meer van de oorspronkelijke schuld.
De schuld wordt groter en groter en de consument glijdt af en raak soms in wanhoop.
Om hieraan te verhelpen heeft de Belgische wetgever voorzien in schuldbemiddeling. De bedoeling hiervan is de consument te beschermen en te helpen bij het beheer van zijn budget.
Grosso modo zijn er drie verschillende soorten :
DE COLLECTIEVE SCHULDENREGELING
Deze soort bemiddeling wordt voorzien voor zware schuldoverlast. Door middel van een verzoekschrift wordt een schuldbemiddelaar aangesteld door de rechtbank die het budget van de betrokkene opstelt en die hierbij een aantal verbintenissen aangaat. De schuld kan na verloop van een langere periode geregeld worden mits ook de richtlijnen van de schuldbemiddeling zeer strikt gevolgd worden. Deze procedure biedt voordelen maar ook veel nadelen. De betrokken consument kan vrij kiezen of hij rekening houdende met deze voor- en nadelen opteert voor deze procedure.
DE SCHULDBEMIDDELING DOOR HET OCMW
Deze procedure biedt als voordeel dat zij volledig kosteloos is. Men dient wel te beseffen dat deze kosteloosheid vaak vertaald wordt in een loketservice waarbij minder tijd kan gemaakt worden voor de specifieke noden van de schuldenaar. Ook hier wordt door het OCMW vaak een streng opgelegd plan voorgelegd. De ervaring leert dat er vaak communicatiestoornissen ontstaan tussen het OCMW anderzijds en de betrokkene anderzijds. Bij het OCMW kiest men ook niet zijn eigen schuldbemiddelaar. Toch kan in een aantal gevallen een dergelijke schuldbemiddeling tot goede resultaten leiden.
DE VRIJE SCHULDBEMIDDELING VIA EEN ADVOCAAT, EEN GERECHTSDEURWAARDER OF EEN NOTARIS
De wet op het consumentenkrediet heeft enkel aan advocaten, notarissen, gerechtsdeurwaarders, erkende schuldbemiddelaars en OCMW's het recht verschaft om op vrij wijze tot schuldbemiddeling over te gaan in die zaken waar er ook een schuldconsumentenkrediet voorhanden is. Het was namelijk de bekommernis van de wetgever dat enkel aan professionelen de schuldbemiddeling werd toegestaan. Elke andere persoon die u als consument zou helpen inzake schuldbemiddeling, is zelfs strafbaar. De reden hiervoor is dat deze personen, diensten, ondernemingen of VZW's vaak onvoldoende betrouwbaar zijn. Schuldbemiddeling is bovendien een specifiek vak.
Inderdaad zijn heel wat schulden voor betwisting vatbaar waarbij het ook de taak is van de schuldbemiddelaar om deze schulden te betwisten. Bovendien heeft de schuldbemiddelaar vakkennis nodig. Deze vakkennis bestaat o.m. in de kennis van de onbeslagbaarheid van bepaalde goederen, de mogelijkheid tot wederinkoop van in beslag genomen goederen zonder dat deze de woning dienen te verlaten en de onbeslagbaarheid van een belangrijk deel van het loon. Enkel een onderlegd schuldbemiddelaar kan bovendien advies verschaffen m.b.t. haalbare voorstellen enerzijds en het absolute noodzakelijke beschermde deel van het inkomen anderzijds zoals noodzakelijk om de wettelijk erkende waardigheid van het individu te blijven waarborgen.
Als schuldenaar heeft u inderdaad bijzonder veel rechten en de kennis van deze rechten kan het verschil maken tussen het wanhoop enerzijds en terugbetaalbaarheid en menselijke waardigheid anderzijds.
In de praktijk worden de vrije schuldbemiddelingen voornamelijk door advocaten uitgevoerd. Zij worden soms ook vrije budgetbegeleiding geheten waarbij samen met de cliënt besproken wordt welke leefgeld absoluut noodzakelijk is om op een waardige wijze te kunnen verder leven. Bovendien wordt een perfect evenwicht gezocht tussen de rechtmatige belangen van de schuldeisers enerzijds en de wettelijk gewaarborgde rechten van de schuldenaar anderzijds.
Specifiek aan dit soort bemiddeling is ook dat de cliënt zelf zijn bemiddelaar kiest en op elk ogenblik een einde kan maken aan de budgetbegeleiding.
Aan de budgetbegeleiding gaat er derhalve een zeer uitvoerig gesprek vooraf waarbij op zeer precieze wijze de noden van de cliënt worden vastgelegd met respect voor diens rechten en diens waardigheden. Samen met de cliënt wordt bepaald welk deel van het inkomen kan besteed worden voor de regeling van de verschillende schuldeisers. Dit deel kan aangepast worden wanneer er zich nieuwe situaties voordoen zoals het verlies op werk of het verlies van inkomsten.
Elke schuldeiser wordt hierbij op voet van gelijkheid geplaatst. Elke schuldeiser verneemt het totale bedrag van de schulden waardoor deze kan inzien dat er geen grotere bedragen haalbaar zijn. Daartoe wordt ook de inkomstensituatie aan de schuldeisers kenbaar gemaakt.
Deze aanpak is niet gesteund op een poging om medeleven te bekomen door de schuldeisers. Wel wordt aan de schuldeisers duidelijk gemaakt welke betalingen haalbaar zijn en wat voor de consument absoluut niet haalbaar is. Desnoods wordt duidelijk gemaakt dat geen hogere betalingen überhaupt mogelijk zijn.
In praktijk kan deze budgetbegeleiding ook vele vormen aannemen :
- eerste mogelijkheid :
de consument stelt zijn volledig inkomen ter beschikking van zijn advocaat-schuldbemiddelaar. Deze stort dan een maandelijks bedrag door aan de cliënt bij wijze van leefgeld waarbij het overschot aangewend tot regeling van de schulden. Er kan hierbij perfect overeengekomen worden wat begrepen wordt onder deze schulden (bvb. alleen het pakket achterstallige betalingen, dan wel nog alle nog toekomstige betalingen, zoals huur, nutsvoorzieningen, verzekeringen, medische kosten
)
- tweede mogelijkheid :
ofwel beperkt de budgetbegeleider zicht tot het voeren van onderhandelingen waarbij dan de verminderende betalingen zelf worden uitgevoerd door de cliënt ;
- ofwel stort de cliënt een vast maandelijks bedrag aan de budgetbegeleider die het vast maandelijks bedrag dan verdeelt onder de verschillende schuldeisers. Wanneer het inkomen vermindert of vermeerdert, kan van de schuldregeling eventueel naar boven of beneden worden aangepast.
In dit soort bugetbegeleiding kan er ook een reserve worden aangelegd voor onvoorziene kosten of bijkomende schulden.
De tussenkomst van een advocaat-bemiddelaar heeft bovendien het voordeel dat deze bijzonder onderlegd is om bepaalde schulden te betwisten. Een aantal schulden kunnen inderdaad verjaard zijn. Bepaalde schulden verjaren immers op zeer korte termijn. Andere schulden kunnen vaak betwist worden m.b.t. bijkomend gevorderde kosten zoals schadevergoedingen en intresten. In een aantal gevallen kan er ook onderhandeld worden om schuldbemiddeling te bekomen.
Een advocaat onderlegd in consumentenkrediet is vaak bijzonder goed geplaatst om ene aantal fouten van banken aan te klagen hetgeen tot spectaculaire verminderingen van de schuld kan leiden. Ten onrechte denken heel wat consumenten dat er tegen een bank niet kan opgegaan worden. De ervaring leert zelfs dat de meeste consumenten zelfs geen advocaat raadplegen wanneer een bank vorderingen tegen hen instelt. In dergelijke gevallen zal de vordering van de bank dan ook integraal worden ingewilligd. Maar wie een advocaat raadpleegt onderlegd in consumentenkrediet zal in heel wat gevallen een aanzienlijke vermindering van de schuld kunnen bekomen. Financiële instellingen en banken maken inderdaad ook fouten. Door de grote volume die zij verwerken, worden bepaalde stukken soms niet meer bijgehouden die nochtans essentieel zijn om hun vordering hard te maken. Bovendien miskennen zij vaak verschillende bepalingen van de wet op het consumentenkrediet naast andere wettelijke bepalingen. Uw advocaat kan het verschil maken.
In een aantal gevallen kan de schuldoverlast zo groot zijn dat de schuld onmogelijk terugbetaalbaar wordt. Handelaars die in eigen naam handel drijven kunnen na de afhandeling van het faillissement verschoning bekomen. Particulieren kunnen in bepaalde gevallen en onder strikte voorwaarden aanspraak maken op kwijtschelding na een collectieve schuldenregeling. Anderzijds kunnen zij in deze gevallen hun onvermogen inroepen. Een advocaat onderlegd in deze materie kan alle verder advies verlenen onder meer inzake de rechten die het beslagrecht op dit punt verleent.