Advocatenkantoor elfri.be

Rechtbank van Koophandel te Dendermonde, 21 november 2005, R.W. 2007-2008, 158

Om tot de toepasselijkheid van de wet van 27 juli 1961 betreffende de eenzijdige beëindiging van de voor onbepaalde tijd verleende concessies van alleenverkoop te besluiten is het bestaan van opeenvolgende koop-verkoopovereenkomsten onvoldoende. Er dient daarnaast een zekere structuur te bestaan in de handelstransacties tussen de partijen.

1. De vordering strekt ertoe de verweerster te horen veroordelen om aan de eiseres te betalen de som van 216.644,43 euro, vermeerderd met de vergoedende interesten vanaf 12 februari 2001 tot de datum van de dagvaarding en van dan af tot de gerechtelijke interesten. Deze vordering is gebaseerd op vergoedingen die de eiseres vordert uit hoofde van een volgens haar ontijdige verbreking van een tussen de partijen bestaande concessieovereenkomst voor alleenverkoop.

2. De eiseres voert aan dat zij sedert meer dan vijfentwintig jaar als exclusieve of op een nagenoeg exclusieve wijze als alleenverkoper voor de verweerster in België is opgetreden tussen 1975 en 2001 voor de verkoop van drie producten die door de verweerster werden vervaardigd, en ze in februari 2001 heeft moeten vernemen dat de verweerster twee van haar belangrijke afnemers had gecontacteerd om zich verder rechtstreeks bij de verweerster te bevoorraden, en dit uiteraard met miskenning van haar rechten, en ze dan ook met haar brief van 12 februari 2001 de contractbreuk heeft ingeroepen.

Dat de exclusiviteit of de quasi-exclusiviteit blijkt uit het feit dat zij het recht had verkregen van de verweerster om over te gaan tot wederverkoop van door haar geproduceerde goederen, en dit gedurende jaren, dat de verweerster de prijzen bepaalde, dat de verweerster op de hoogte moest worden gehouden van de onderhandelingen met potentiële klanten, en de verweerster ook bepaalde verwachtingen had inzake de te realiseren omzet en de leveringskosten bij helften tussen de partijen werden verdeeld.

Dat bovenstaande elementen wijzen op een duurzame samenwerking en niet op een loutere aaneenschakeling van verkopen, en er dan ook sprake is van een georganiseerde zakenstroom en ze bepaalde verplichtingen diende na te leven.

Dat de exclusiviteit of de quasi-exclusiviteit ook blijkt uit de door haar overgelegde getuigenverklaringen, en het feit dat de verweerster heeft erkend dat na 1999 de samenwerking op dezelfde wijze als voorheen werd verdergezet; dat tussen 1998 en 1999 de verweerster immers de exclusieve verkoop van haar producten voor de Benelux aan de firma W. had toegestaan.

3. De verweerster voert aan dat er tussen de partijen geen verkoopconcessie werd aangegaan en dit niet bewezen wordt noch door de feiten noch door de door de eiseres overgelegde stukken.

Zij betwist dat er een duurzame handelsbetrekking is geweest, en dat er ook geen sprake kan zijn dat de eiseres over voorbehouden rechten beschikt zou hebben; zij beschikte over dezelfde rechten als de andere afnemers van de producten vervaardigd door de verweerster.

De eiseres was niet verplicht om een bepaalde hoeveelheid af te nemen, en de handelsrelaties waren niet organisch of gestructureerd, en het is normaal in de internationale handel dat prijsafspraken worden gemaakt en dat zij zich liet inlichten omtrent de marktevolutie in België.

Dat mocht er sprake kunnen zijn van een concessie van alleenverkoop, dit slechts kan vanaf 1999, en de stukken die de eiseres overlegt om te bewijzen dat de concessie reeds van vroeger bestond, stukken zijn die post factum, zelfs na de inleidende dagvaarding, werden opgemaakt.

Bespreking

In verband met de exceptie van materiële onbevoegdheid, lees gebrek aan rechtsmacht, opgeworpen door de verweerster, meer bepaald om te oordelen over de eventuele toekenning van een billijke bijkomende vergoeding op grond van de wet van 27 juli 1961 betreffende de beëindiging van voor onbepaalde duur gesloten alleenverkoopovereenkomsten, is het zo dat eerst moet worden uitgemaakt of de partijen verbonden waren met een dergelijke overeenkomst.

De overeenkomst waarop de eiseres zich beroept kan, althans in handelszaken, met alle middelen van recht worden bewezen.

Een overeenkomst van alleenverkoop moet worden gedefinieerd als zijnde een wederkerige overeenkomst waarbij een partij, de concessiegever, aan een andere partij, de concessiehouder, het recht voorbehoudt om in eigen naam en voor eigen rekening producten verder te verkopen die de concessiegever zelf vervaardigt of verdeelt, met een zekere exclusiviteit, en dat daarvoor een soort kaderovereenkomst wordt gesloten.

Het bestaan van opeenvolgende koop-verkoopovereenkomsten volstaat niet om te gewagen van een concessie van alleenverkoop, er moet wat meer zijn, meer bepaald een zekere structuur in de handelstransacties die tussen de partijen bestaat.

De hamvraag is of er in dit geval aan de eiseres door de verweerster op een onvoorwaardelijke en duidelijke wijze een alleenverkooprecht is toegestaan en of dit uit de feiten en de overgelegde stukken kan worden afgeleid.

De stukken die de eiseres overlegt gaan uit van haarzelf of van derden en kunnen als zodanig niet het bewijs leveren dat de verweerster aan de eiseres een alleenverkooprecht heeft toegestaan, en dat er tussen de partijen een soort raamovereenkomst is tot stand gekomen.

Dat de verweerster de prijzen heeft bepaald, is goed mogelijk, dat de eiseres gedurende meer dan vijfentwintig jaar, met een onderbreking van twee jaar, enkele producten gefabriceerd door de verweerster, op de Belgische markt heeft verdeeld aan niet onbelangrijke klanten, is evenmin betwistbaar, dat zij een niet onbelangrijk zakencijfer heeft gerealiseerd, is ook bewezen.

De rechtbank vindt het wel zeer eigenaardig dat de eiseres blijkbaar niet is opgekomen voor haar rechten, waarvoor ze nu wel opkomt, toen de verweerster in de periode tussen 1989 en 1990 aan een firma W. een exclusiviteit had toegekend voor de Benelux, en de eiseres in die periode de producten afkomstig van de verweerster, die ze op de Belgische markt verdeelde, bij de firma W. diende te betrekken.

Daaruit kan worden afgeleid dat de eiseres toen niet van oordeel was dat zij met de verweerster verbonden was door een overeenkomst van alleenverkoop, daar zij zelf beaamt het feit dat de verweerster in haar conclusies heeft betoogd dat na 1990, toen de overeenkomst met de firma W. was beëindigd, de partijen hun samenwerking op dezelfde wijze als voorheen hebben voortgezet.

De eiseres betwist evenmin dat de verweerster eveneens op de Belgische markt nog actief was door de rechtstreekse verkoop van haar producten aan andere vennootschappen, zoals (...).

Dat er dan ook geen redenen zijn om aan te nemen dat in dit geval het bewijs is geleverd dat de partijen verbonden waren door een overeenkomst van alleenverkoop waarop de bescherming en de bepalingen van de wet van 27 juli 1961 van toepassing is.

Dat de vordering dan ook als niet gegrond moet worden afgewezen.
 

Rechtspraak:

• Hof van Cassatie (1e Kamer) 7 januari 2005, R.W. Jaargang : 2007-2008 (71) Pagina : 837

«Overwegende dat overeenkomstig art. 3, 1o, van de wet van 27 juli 1961 betreffende de eenzijdige beëindiging van de voor onbepaalde tijd verleende concessies van alleenverkoop, de billijke bijkomende vergoeding wordt geraamd, onder meer, op grond van de bekende meerwaarde inzake cliëntèle die door de concessiehouder is aangebracht en die aan de concessiegever verblijft na de beëindiging van het contract;

«Dat de rechter, op grond van de concrete omstandigheden van de zaak, onaantastbaar in feite oordeelt of er bij de beëindiging van de concessie sprake is van een aanzienlijke meerwaarde van cliëntèle die de concessiehouder tijdens de duur van de concessie heeft opgebouwd en waarvan redelijk kan worden aangenomen dat zij de concessiegever trouw zal blijven;

«Dat het onderdeel dat ervan uitgaat dat de meerwaarde inzake cliëntèle alleen kan worden bepaald op grond van een vergelijking van het cliëntenbestand bij het begin en bij het einde van de concessieovereenkomst, faalt naar recht».

• • Hof van Cassatie, 22 december 2005 RW Jaargang : 2007-2008 (71)
Pagina : 780

Een verkoopconcessie is als kaderovereenkomst te onderscheiden van de achtereenvolgende koopovereenkomsten die in het raam van de concessieovereenkomst worden gesloten. Dit neemt echter niet weg dat de verplichting van de concessiegever om aan de concessiehouder goederen te leveren rechtstreeks voortvloeit uit de concessieovereenkomst en er een essentieel bestanddeel van uitmaakt. Deze verplichting valt niet onder het toepassingsgebied van een bevoegdheidsbeding dat is opgenomen in die afzonderlijke koopovereenkomsten.

Art. 3bis Alleenverkoopwet is van toepassing op elke concessie van bepaalde duur, ook al werd zij «op proef» bedongen.

uittreksel uit het arrest

I. Bestreden beslissing

Het cassatieberoep is gericht tegen een arrest, op 29 september 2003 gewezen door het Hof van Beroep te Antwerpen.

...

III. Feiten

Blijkens het verzoekschrift kunnen de feiten van de zaak als volgt worden samengevat:

In de loop van 1977 werd tussen partijen een concessie van alleenverkoop voor onbepaalde duur gesloten. Eiseres werd hierbij door verweerster aangesteld als exclusieve verdeler voor de Benelux.

Bij brief van 1 september 1987 werd deze overeenkomst door verweerster opgezegd, met ingang van 1 januari 1988.

Bij brieven van 10 en 18 december 1987 verklaarde verweerster zich bereid het contract te hernieuwen met een proefperiode van zes maanden.

Bij brief van 18 juli 1994 deelde verweerster aan eiseres mee dat zij een einde wenste te maken aan de contractuele relatie tussen de partijen, en dit met ingang van 1 september 1994.

Bij exploot van 26 oktober 1994 liet eiseres verweerster dagvaarden voor de Rechtbank van Koophandel te Tongeren tot betaling van een opzeggingsvergoeding, van een vergoeding wegens meerwaarde van de aangebrachte cliëntèle, van een vergoeding voor kosten gemaakt met het oog op de uitbating van de concessie en van een schadevergoeding wegens niet uitgevoerde bestellingen. Eiseres eiste nog dat verweerster veroordeeld zou worden tot terugname van de stocks en tot betaling van een schadevergoeding wegens schending van het exclusiviteitscontract.

Verweerster stelde hierop een aantal tegenvorderingen in.

Bij vonnis van 2 mei 1996 verklaarde de Rechtbank van Koophandel te Tongeren zich zonder rechtsmacht, en dit met toepassing van art. 17 van het EEX-Verdrag.

Bij verzoekschrift van 3 september 1996 stelde eiseres hoger beroep in tegen dit vonnis. Verweerster stelde incidenteel beroep in.

In het bestreden arrest worden het hoger beroep en het incidenteel beroep ontvankelijk en zeer gedeeltelijk gegrond verklaard. De appelrechters verklaren zich zonder rechtsmacht met betrekking tot de vorderingen tot betaling van een vergoeding wegens niet uitgevoerde bestellingen, tot terugname van de stocks en tot betaling van een schadevergoeding wegens het stilliggen van het kapitaal en winstverlies op de stock.

De overige vorderingen van eiseres en van verweerster worden ongegrond verklaard.

...

IV. Beslissing van het Hof

1. Eerste middel

1.1. Tweede onderdeel

Overwegende dat overeenkomstig art. 1, § 2, van de wet van 27 juli 1961 betreffende de eenzijdige beëindiging van de voor onbepaalde tijd verleende concessies van alleenverkoop, een verkoopconcessie iedere overeenkomst is krachtens welke een concessiegever aan een of meer concessiehouders het recht voorbehoudt in eigen naam en voor eigen rekening producten te verkopen, die hijzelf vervaardigt en verdeelt;

Dat een dergelijke verkoopconcessie een kaderovereenkomst is die zich onderscheidt van de achtereenvolgende koop-verkoopovereenkomsten die worden gesloten tussen de concessiegever en de concessiehouder in de loop van de uitvoering van de concessieovereenkomst en hiermede niet samen valt;

Dat dit evenwel niet wegneemt dat de verplichting van de concessiegever om aan de concessiehouder de goederen te leveren die het voorwerp uitmaken van de concessieovereenkomst, rechtstreeks voortvloeit uit die overeenkomst en er een essentieel bestanddeel van uitmaakt als corrolarium van het recht die goederen te verkopen;

Overwegende dat de appelrechters vaststellen dat:

1. de betwisting tussen partijen een beweerde exclusieve concessieovereenkomst betreft;

2. de vordering van eiseres in de inleidende dagvaarding, onder meer, te omschrijven is als «een vergoeding voor beweerde bestellingen die niet zouden zijn uitgevoerd»;

Dat de appelrechters vervolgens oordelen dat de sub 2 omschreven vordering buiten de ingeroepen concessieovereenkomst zelf valt, maar gebaseerd is op de aan- en verkopen die er tussen partijen zijn geweest en dat ze bijgevolg buiten de rechtsmacht van de Belgische rechtbanken valt ingevolge de bevoegdheidsclausule in de verkoopsvoorwaarden van verweerster;

Dat zij door aldus te oordelen artikel 1, § 2, van de wet van 27 juli 1961 schenden;

Dat het onderdeel gegrond is;

1.2. Derde onderdeel

Overwegende dat overeenkomstig art. 1, § 2, van de wet van 27 juli 1961 betreffende de eenzijdige beëindiging van de voor onbepaalde tijd verleende concessies van alleenverkoop, een verkoopconcessie iedere overeenkomst is krachtens welke een concessiegever aan een of meer concessiehouders het recht voorbehoudt in eigen naam en voor eigen rekening producten te verkopen, die hijzelf vervaardigt en verdeelt;

Dat een dergelijke verkoopconcessie een kaderovereenkomst is die zich onderscheidt van de achtereenvolgende koop-verkoopovereenkomsten die worden gesloten tussen de concessiegever en de concessiehouder in de loop van de uitvoering van de concessieovereenkomst en hiermede niet samen valt;

Dat dit evenwel niet wegneemt dat de verplichting van de concessiegever om aan de concessiehouder de goederen te leveren die het voorwerp uitmaken van de concessieovereenkomst, voor de concessiehouder de overeenkomstige plicht inhoudt die goederen te verkopen teneinde de doelstelling van de concessieovereenkomst te realiseren;

Dat wanneer dit laatste impliceert dat de concessiehouder een stock aanlegt, de daarmede verbonden rechten en verplichtingen uit de concessieovereenkomst zelf voortspruiten;

Overwegende dat de appelrechters vaststellen dat:

1. de betwisting tussen partijen een beweerde exclusieve concessieovereenkomst betreft;

2. de vorderingen van eiseres in de inleidende dagvaarding, onder meer, te omschrijven zijn als «5o een vordering in verband met het terugnemen van stocks en de terugbetaling van de aankoopprijs ervan» en als «6o een vergoeding in verband met stilliggen van kapitaal (geïnvesteerd in de stocks) en winstverlies op de stocks»;

Dat de appelrechters vervolgens oordelen dat de sub 2 omschreven vorderingen buiten de ingeroepen concessieovereenkomst zelf vallen, maar gebaseerd zijn op de aan- en verkopen die er tussen de partijen zijn geweest en dat ze bijgevolg buiten de rechtsmacht van de Belgische rechtbanken vallen ingevolge de bevoegdheidsclausule in de verkoopvoorwaarden van verweerster;

Dat zij aldus art. 1, § 2, van de wet van 27 juli 1961 schenden;

Dat het onderdeel gegrond is;

2. Tweede middel

Overwegende dat luidens art. 3bis, eerste lid, van de Alleenverkoopwet, wanneer een aan deze wet onderworpen verkoopconcessie voor bepaalde tijd wordt verleend, de partijen geacht worden te hebben ingestemd met een vernieuwing van het contract, hetzij voor onbepaalde tijd, hetzij voor de in een eventueel beding van stilzwijgende verlenging vastgestelde tijd, tenzij zij bij een ter post aangetekende brief ten minste drie maanden en ten hoogste zes maanden vóór de overeengekomen termijn opzegging hebben gegeven;

Dat uit de parlementaire voorbereiding van de wet van 13 april 1971 waarbij dit artikel werd ingevoegd in de Alleenverkoopwet, blijkt dat die wettelijke bepaling, die van dwingend recht is, beoogt te verhinderen dat de concessiehouder verstoken blijft van de bescherming die de wet hem biedt door het sluiten van achtereenvolgende concessieovereenkomsten van bepaalde duur;

Dat hieruit volgt dat voormeld art. 3bis van toepassing is op elke concessie van bepaalde duur, ook al werd zij «op proef» bedongen;

Overwegende dat de appelrechters vaststellen dat:

1) de bestaande concessieovereenkomst voor onbepaalde duur na haar beëindiging werd «hernieuwd» voor een periode van zes maanden gaande van 1 januari 1988 tot 1 juli 1988, waardoor een overeenkomst van bepaalde duur ontstond;

2) die concessieovereenkomst van bepaalde duur werd bedongen «op proef»;

3) niet werd bedongen dat dit contract op proef na verloop automatisch een definitief contract werd bij gebrek aan tegenbericht;

Dat de appelrechters vervolgens oordelen dat er na het verstrijken van de periode van zes maanden geen exclusieve concessieovereenkomst meer bestond op grond van vermoedens geput uit de omstandigheid dat «er dus geen gewijzigd contract van exclusieve verkoopconcessie tot stand (is) gekomen, zoals (verweerster) wilde» en dat «(verweerster) niet vermoed (kan) worden te hebben afgezien van haar stelling dat zo er nog exclusiviteit verleend zou worden aan (eiseres), er dan een overeenkomst moest worden gesloten, die haar betere waarborgen bood in verband met een getrouwe houding van (eiseres)»;

Dat de appelrechters door aldus te oordelen art. 3bis van de Alleenverkoopwet schenden;

Dat het middel gegrond is.

•• Hof van Cassatie, 28/02/2008, RW jaargang : 2008-2009 (72), 751 Met noot van Mertens : Draagwijdte Alleenverkoopwet verder beperkt MERTENS D.

De wet van 27 juli 1961 betreffende de eenzijdige beëindiging van de voor onbepaalde tijd verleende concessies van alleenverkoop bevat geen enkele bepaling die de overdracht van een alleenverkoopconcessie regelt.

De verplichting van art. 4 van deze wet om uitsluitend de Belgische wet toe te passen, heeft alleen betrekking op de beslechting van de eenzijdige beëindiging van de verkoopconcessie en niet op de beoordeling van de contractuele gevolgen van deze overeenkomst of van de geldigheid van de overdracht ervan, zodat de voormelde wet van 27 juli 1961 de toepassing van het door de partijen gekozen recht op de overdracht van de alleenverkoopconcessie niet in de weg kan staan.

NV O. t/ Vennootschap naar Spaans recht S.I. C.E.

I. Rechtspleging voor het Hof

Het cassatieberoep is gericht tegen de arresten, op 13 september 2004 en 9 oktober 2006 gewezen door het Hof van Beroep te Antwerpen.

III. Beslissing van het Hof

Beoordeling

Eerste middel

1. De appelrechters stellen vast dat:

– de rechtsvoorganger van de eiseres een concessieovereenkomst heeft gesloten met een vennootschap naar Zwitsers recht als concessiegever voor een duur van drie jaar;

– deze overeenkomst in art. VIII voorzag in de toepasselijkheid van het Zwitsers recht;

– het Zwitsers recht voor de overdracht van een overeenkomst een geschrift vereist;

– de eiseres, die beweert dat deze overeenkomst werd overgenomen door de verweerster, geen geschreven stuk inzake de overdracht van de overeenkomst bijbrengt.

2. Krachtens art. 3 van het Verdrag van Rome van 19 juni 1980 inzake het recht dat van toepassing is op de verbintenissen uit overeenkomst, wordt een overeenkomst beheerst door het recht dat partijen hebben gekozen.

3. Krachtens art. 7 van dit verdrag kan nochtans gevolg worden toegekend aan de dwingende bepalingen van het recht van een ander land waarmede het geval nauw is verbonden, indien en voor zover deze bepalingen volgens het recht van het laatstgenoemde land toepasselijk zijn, ongeacht het recht dat de overeenkomst beheerst.

4. De wet van 27 juli 1961 betreffende de eenzijdige beëindiging van de voor onbepaalde tijd verleende concessies van alleenverkoop bevat geen enkele bepaling die de overdracht van een alleenverkoopconcessie regelt.

De verplichting om in het geval van art. 4 van dezelfde wet uitsluitend de Belgische wet toe te passen, heeft alleen betrekking op de beslechting van de eenzijdige beëindiging van de verkoopconcessie en niet op de beoordeling van de contractuele gevolgen van deze overeenkomst of van de geldigheid van de overdracht ervan, zodat de voormelde wet van 27 juli 1961 de toepassing van het door de partijen gekozen recht op de overdracht van de alleenverkoopconcessie niet in de weg kan staan.

5. Op grond van hun vaststellingen vermochten de appelrechters zonder schending van de in het middel aangewezen wetsbepalingen te beslissen dat wat de overdracht van de alleenverkoopconcessie betreft de overeenkomst beheerst wordt door het Zwitserse recht.

Het middel kan niet worden aangenomen.