WAT IS HET VERSCHIL TUSSEN EEN GERECHTSDEURWAARDER EN EEN DEURWAARDER
Zeg nooit deurwaarder tegen een gerechtsdeurwaarder. Een deurwaarder of deurwachter is een door de rechtbank contractueel aangenomen bediende die bij de aanvang van elke terechtzitting luidop de rol afleest zodat de partijen weten welke zaak wordt opgeroepen.
De deurwaarder is tijdens de terechtzittingen de contactpersoon tussen het publiek enerzijds en de rechtbank anderzijds. De deurwaarder doet teken aan het publiek wanneer het de zaal dient te verlaten, dient recht te staan of maant het publiek aan tot stilte. Bij de deurwaarder kan men tijdens een terechtzitting kleine inlichtingen vragen van organisatorische aard. Partijen die zonder advocaat verschijnen melden zich best vooraf aan bij de deurwaarder. Zo kan de deurwaarder de rechtbank informeren of de partijen op het Justitiepaleis aanwezig zijn waardoor pijnlijke misverstanden kunnen vermeden worden.
In de vorige eeuw waren deurwaarders vaak gepensioneerde rijkswachters.
Gerechtsdeurwaarders daarentegen worden door de Koning benoemd. Zij zijn gediplomeerd in het recht en oefenen hun ambt uit als vrije beroeper.
De gerechtsdeurwaarder vormt de garantie voor de burger dat hij kennis krijgt van elk dwingend verzoek om voor de rechtbank te verschijnen (dagvaarding) en van elke uitspraak van de rechtbank. In een rechtsstaat worden geschillen die niet minnelijk kunnen opgelost worden beslecht door een onpartijdige rechter waarbij de uitspraak van die rechter onder voorbehoud van beroep bij maatschappelijke consensus aanvaard wordt. Bij gebreke aan deze aanvaarding of bij gebreke aan de uitvoering van een vonnis heeft de gerechtsdeurwaarder het monopolie van de uitvoering en biedt hij met de sterke arm van de wet aldus de garantie dat het recht overeind blijft en dat de uitvoering correct geschiedt, zonder nodeloos geweld.
In slechts 2% van de gevallen dient er tot daadwerkelijke uitvoering (executie) overgegaan. Een vonnis kan worden uitgevoerd door het leggen van beslag of door een uitvoering in natura. (B.v. een uithuiszetting). Veelal volstaat de overredingskracht en de bemiddelende tussenkomst van de gerechtsdeurwaarder om het vonnis minnelijk te laten uitvoeren.
Maar t.a.v. de onwillige of onmachtige veroordeelde kan de gerechtsdeurwaarder tot gedwongen uitvoering overgaan. Hiertoe zal hij eerst de expeditie van het vonnis betekenen. De expeditie of uitgifte van een vonnis is een exemplaar van het vonnis voorzien van een koninklijk bevel tot uitvoering ervan.
Gerechtsdeurwaarders kunnen ook aangesteld worden om vaststellingen te doen van zuivere materiële feiten binnen zijn ambtsgebied (zie hof van Beroep Gent, 24 november 2006 in de kolom hiernaast afgedrukt) . Zij worden als onafhankelijk en geloofwaardig aanzien. Maar een gerechtsdeurwaarder zal zich onthouden om enig advies uit te brengen m.b.t. de gevolgen van hun vaststelling.
Zo kan een gerechtsdeurwaarder aangesteld worden om vast te stellen hoeveel bierkratten er door één persoon op een bepaalde dag en bepaalde plaats werden gedragen. Hij zal van één en ander zo gewenst, een omstandig proces-verbaal opstellen. Maar of hiermee een record al dan niet gebroken werd behoort niet tot zijn bevoegdheid.
Zo kan een gerechtsdeurwaarder door de rechtbank gelast worden een vaststelling tot overspel te doen en zal hij nagaan welke personen hij in een bepaalde woning aantreft omstreeks 6.00 u in de ochtend. De gerechtsdeurwaarder zal beschrijven hoeveel deuken hij in het bed aantreft, of het bed nog warm aanvoelt, of hij een halfnaakte manspersoon in de kast aantreft die verklaart Nederlands te willen spreken in gerechtszaken, of hij een scheerborstel of dameslingerie in de badkamer aantreft, maar of één en ander het bewijs uitmaakt van een overspelige daad dienstig in een echtscheiding blijft de beslissing van de rechtbank.
Een gerechtsdeurwaarder mag zijn ambt niet weigeren. Hij is verplicht zijn ambt uit te oefenen telkens als hij erom wordt verzocht en voor ieder die erom verzoekt.
De kosten van de tussenkomst van een gerechtsdeurwaarder worden bij KB vastgelegd. De kosten worden bovendien in het p.v. van de gerechtsdeurwaarder vermeld en zijn veelal recupereerbaar op de verliezende partij.
Bij een belangrijk deel van het publiek heeft een gerechtsdeurwaarder een slechte reputatie. Ten onrechte veronderstelt men dat hij de inhalige schuldeiser verdedigt tav de onfortuinlijke debiteur. De gerechtsdeurwaarder is echter een hoeksteen van het recht. Zonder de sterke hand blijft het recht dode letter. De sterke hand van de gerechtsdeurwaarder wordt vaak getemperd door de minnelijke schikking die hij in het laatste uur nog kan teweeg brengen en door de wettelijke mogelijkheden van de gedaagde of beslagen burger. De rechten die de wet biedt zal de gerechtsdeurwaarder bij de uitoefening van zijn ambt steeds kenbaar maken. Zo wijst hij op de mogelijkheden tot het instellen van hoger beroep en verzet, op de mogelijkheid om in beslag genomen goederen in der minne te verkopen zonder vernederende openbare verkoop en zal hij bijna steeds bij zijn tussenkomst de burger adviseren om beroep te doen op een advocaat.
Boek IV van het gerechtelijk wetboek legt de rechtsregels met betrekking tot de gerechtsdeurwaarders vast
Koninklijk besluit tot vaststelling van het tarief voor akten van gerechtsdeurwaarders