Gevolgen van de nietigverklaring (Art. 5.62 NBW in vervanging van artikel 6 en 1131 NBW)
De nietigverklaring ontneemt het contract zijn gevolgen vanaf de dag waarop het is gesloten.
De prestaties geleverd op grond van dit contract geven aanleiding tot restitutie onder de voorwaarden bepaald in de artikelen 5.115 tot 5.124.
Uittreksel uit de Memorie van toelichting bij het wetsvoorstel houdende Boek 5 “Verbintenissen” van het Burgerlijk Wetboek
“Dit artikel vervangt artikelen 6 en 1131 van het Burgerlijk Wetboek.
Als andere inspiratiebronnen van dit artikel kan verwezen worden naar:
Lid 1: art. 1178, lid 2, C. civ. fr.; § 142, lid 1, BGB; art. 53, lid 1, NBW; art. II. – 7: 212(1) DCFR; art. 3.2.14 PICC;
Lid 2: art. II. – 7: 212(2) en (3) DCFR; art. 3.2.15 PICC.
Het eerste lid verankert de terugwerkende kracht van de nietigheid naar geldend recht. Het contract krijgt dus geen uitwerking meer en gaat teniet vanaf de datum van zijn totstandkoming, eerder dan vanaf de datum van zijn nietigverklaring. In beginsel worden zowel de persoonlijke als de zakenrechtelijke gevolgen van het contract beoogd. Aldus ontberen, op verbintenisrechtelijkvlak, de rechten en plichten uit het contract ab initio elke uitwerking en kunnen de partijen hun nakoming niet meer in rechte vorderen (dat is de enige draagwijdte van het adagium Nemo auditur propriam turpitudinem allegans: P.A. FORIERS, “L'objet et la cause du contrat”, Les obligations contractuelles, Brussel, Ed. Jeune Barreau, 1984, nr. 3, blz. 153; P. WÉRY, I, nr. 316, blz. 309.). Op zakenrechtelijk vlak ontneemt de nietigheid de gevolgen van de overdracht, de vestiging, de wijziging of het tenietgaan van de zakelijke rechten waarin het contract voorziet, en dit erga omnes. In geval van de nietigverklaring van een verkoop, bijvoorbeeld, wanneer de koper in de tussentijd over het voorwerp heeft beschikt ten voordele van een onderverkrijger, zal deze laatste eveneens zijn recht op het voorwerp verliezen (Nemo plus juris ad alium transferre potest quam ipse habet), onverminderd de mechanismen voor de derdenbescherming (zoals artikel 2279 van het Burgerlijk Wetboek).
De terugwerkende kracht van de nietigheid vormt dus het uitgangspunt waarvan de wet echter kan afwijken (zie bijvoorbeeld artikel 1038 van het Burgerlijk Wetboek, op grond waarvan de vervreemding van het door testament gelegateerde voorwerp de herroeping van het legaat teweegbrengt, zelfs indien die vervreemding nietig is).
Het tweede lid onderwerpt de restituties naar aanleiding van de nietigheid aan het gemeenrechtelijk regime van de restituties, zoals uitgewerkt in de artikelen 5 115 tot 5 124, onder voorbehoud van de afwijkingen waarin aldaar is voorzien. Het regime inzake restituties betreft “alle prestaties geleverd op grond van het contract”. Die ruime omschrijving beoogt ook geleverde prestaties te omvatten die niet de uitvoering van een contractuele verbintenis vormen (bijvoorbeeld de overhandiging van het voorwerp die noodzakelijk was voor de totstandkoming van een zakelijk contract).”
Een nietig verklaarde overeenkomst kan voor partijen geen grondslag van rechten en verplichtingen zijn. De nietige overeenkomst kan ook niet aan derden worden tegengeworpen. Bovendien werkt een nietige rechtshandeling terug tot op het moment dat zij ontstond.
De nietigheid van de overeenkomst heeft in principe de restitutio in integrum tot gevolg. De contractanten moeten worden teruggeplaatst in de toestand waarin ze zich zouden bevinden ware de overeenkomst nooit gesloten. Zij kunnen bijgevolg hetgeen ter uitvoering van de nietige overeenkomst werd gepresteerd terugvorderen op grond van art. 1235 en 1376 B.W. De restitutie geschiedt in natura. Wanneer dit niet meer mogelijk is door en equivalente vergoeding.
Indien de goederen op het ogenblik van de vernietiging nog in het vermogen van de restitutieschuldenaar aanwezig zijn, dient hij de goederen in natura terug te geven aan de restitutieschuldeiser, ongeacht de waardestijging of - daling van de goederen; de restitutieschuldeiser wordt geacht eigenaar van de goederen te zijn gebleven, zodat hij de risico's van een economische waardestijging of - daling van de goederen moet dragen, behoudens indien dit verschil in waarde toe te schrijven is aan het doen of laten van de restitutieschuldenaar.
Indien een koopovereenkomst wordt nietig verklaard, dan is op de bedragen die het voorwerp uitmaken van de restitutieplicht van de verkoper, in beginsel slechts interest verschuldigd vanaf de ingebrekestelling.Indien een koopovereenkomst nietig wordt verklaard, strekt de restitutieverplichting van de verkoper die te kwader trouw is, zich krachtens de artt. 1153 en 1378 BW van rechtswege uit tot de interest en de vruchten (Cass. 07/09/2018, RW 2018-2019, 1377).
Gelet op die retroactieve werking moeten partijen bij nietigverklaring van een overeenkomst, zo mogelijk, in dezelfde toestand worden geplaatst als die waarin zij zich zouden bevinden indien zij niet hadden gecontracteerd. Hoewel restitutio in integrum praktisch denkbaar is in situaties waarin een overeenkomst nog niet is uitgevoerd behelzen sommige overeenkomsten een complex geheel van wederzijdse verbintenissen, niet zelden gespreid over een lange periode zodat een herstel in de oorspronkelijke toestand praktisch moeilijk haalbaar wordt. Hieraan kan desgevallend tegemoet worden gekomen via het uitspreken van een gedeeltelijke nietigheid of het toekennen van een herstel bij equivalent.
Indien echter een overeenkomst in zijn geheel nietig wordt verklaard kan deze, voor partijen geen grondslag van rechten en verplichtingen zijn. Eens de nietigheid van de volledige overeenkomst wordt vastgesteld kan een partij bij de overeenkomst hieruit dus geen rechten meer putten. De vernietiging van een volledige overeenkomst verzet er zich bijgevolg ook tegen dat een schadebeding na vernietiging uitwerking krijgt.
Toch leidt een nietigverklaring niet noodzakelijk tot het uitwissen van de uitvoering die de overeenkomst in het verleden kende. Een partij kan in dat geval weliswaar de teruggave van haar prestaties vorderen en de rechter kan in voorkomend geval deze vordering toestaan zonder de andere partij te veroordelen tot teruggave met toepassing van het adagium ‘in pari causa’.
In een arrest van 7 november 2019 (RW 2020-21, 900, noot S. Meys, “Een nietigheidssanctie op maat bij de miskenning van een stedenbouwkundige vergunning”) besliste het Hof van Cassatie, dat een – ongeoorloofde – overeenkomst in stand blijft, behalve als de wet zich hiertegen verzet, indien de ongeoorloofdheid (Zie L. Cornelis, Kanttekening RW 2020-2021, 1431 zie ook Antwoord van E. Dirix op de kanttekening van Ludo Cornelis, RW 2020-2021, 439).
Nietigheid en teruggave - Sanctie van een nietige (absoluut of relatief) rechtshandeling.
Quod nullum est nullum producit effectum
Een nietige overeenkomst wordt ex tunc ontbonden waarbij de 2 partijen aan mekaar dienen terug te geven wat zij ingevolge de overeenkomst hebben gekregen. «ex tunc» betekent dat de nietigheid niet enkel ingrijpt voor de toekomst, maar ook in het verleden.
Indien de teruggave in natura niet mogelijk is geschiedt zij in equivalent (ten belope van de waarde). Indien door de teruggave geen volledige schadevergoeding bekomen werd kan een aanvullende schadevergoeding worden bekomen.
Anders dan de bevestiging heeft de nietigheid wel uitwerking ten aanzien van derden.
Uitzondering op het strikte principe tot volledige wederzijdse teruggave ingevolge nietigheid:
- art. 549.oud B.W. geen verplichting tot teruggave van de vruchten voor de contractant ter goeder trouw
- art. 1681 oud B.W. bij benadeling.
- art. 1312 oud B.W. teruugaveplicht ten belope van verrijking ten aanzien van onbekwamen;
- matiging van de teruggave plicht door de rechter;
- wettelijke bepaling die de uitwerking van een nietige bepaling in een overeenkomst beperkt tot de desbetreffende nietige bepaling;
- contractuele bepaling die het lot van de overeenkomst regelt bij een nietige bepaling;
- indien de determinerende bedoeling van de partijen bij de contractsluiting niet de nietige bepaling betreft dan is enkel de nietige bepaling nietig en blijft de rest van het contract overeind. Maar indien de nietige bepaling de essentie van het contract uitmaakt en dus determinerend was om het contract in te roepen dan geldt de volledige restitutieplicht.
Dwingend recht en aanvullend recht
Dwingend recht is geen synoniem van absolute nietigheid en aanvullend recht geen synoniem van relatieve nietigheid. Deze begrippen staan volledig los van mekaar.
Bepalingen van dwingend recht leiden daarom niet steeds tot een absolute nietigheid maar kunnen gesanctioneerd worden door een relatieve nietigheid.
Opgelet: Deze tekst omvat slechts een gedeeltelijke inhoud
Word ook lid en lees onbeperkt alle bijdragen.
T.H. ... Het openbaar ministerie heeft op 2 december 2016 hoger beroep aangetekend tegen het vonnis van de 31e kamer van de Rechtbank van Eerste Aanleg Oost-Vlaanderen – afdeling Gent van 3 november 2016. Tijdelijkertijd…
S. L. C., beklaagde, eiser, I. RECHTSPLEGING VOOR HET HOF Het cassatieberoep is gericht tegen het vonnis in hoger beroep van de Nederlandstalige correctionele rechtbank Brussel van 13 januari 2021. De eiser voert in een…
NV M.V. t/ M.S. e.a. I. Rechtspleging voor het Hof Het cassatieberoep is gericht tegen een arrest van het Hof van Beroep te Antwerpen, correctionele kamer, van 27 juni 2007. ... II. Beslissing van…
OMZENDBRIEF COL OMP 01/2017 VAN HET COLLEGE VAN HET OPENBAAR MINISTERIE – DELEGATIE VAN BEVOEGDHEDEN AAN PARKETJURISTEN ________________________________________________________________________________ INHOUDSTAFEL Inleiding 1. De aanstelling a. Inhoudelijke voorwaarden b. Vormelijke voorwaarden…
Wanneer de Onderzoeksrechter tot de maatregel van voorlopige hechtenis onder elektronisch toezicht wil overgaan, neemt hij contact met de directeur van het nationaal centrum voor elektronisch toezicht (NCET). Wellicht zal…
Het beperkte recht op verzet in strafzaken na de potpourri wetten (Potpourri II: wet van 5 februari 2016 tot wijziging van het strafrecht en de strafvordering). De regel van artikel 187…
Een fiscale controle kan erg intimiderend zijn. Zo kan de fiscus niet alleen een fiscaal onderzoek aankondigen, maar kan hij ook onverwacht binnenvallen in uw bedrijf en vaak ook tegelijk…
KI Antwerpen 21 september 2017 Het belang van de burgerlijke partijen bestaat in het herstel van de door hen geleden schade. Dat herstel zal uitmonden in dezelfde vergoedingen, of die nu…
Arrest nr. 199/2011 Onderwerp van de prejudiciële vraag Bij vonnis van 27 juli 2011 heeft de Correctionele Rechtbank te Turnhout de volgende prejudiciële vraag gesteld: “Schendt art. 14 van de wet van…
Nr. P.14.1394.N I-II K G, beschuldigde, aangehouden, eiser, III A K, beschuldigde, aangehouden, eiser, IV M S, beschuldigde, aangehouden, eiser, alle cassatieberoepen tegen 1. B B, burgerlijke partij, 2…
arrest van 21/12/2016 het Grondwettelijk Hof inhoudende partiële vernietiging van de wet A.R.: 148/2017 Tegen de wet van 5 februari 2016 (potpourriwet 2) werden meerdere beroepen tot vernietiging ingesteld. Bij arrest van 21 december…
Tekst arrest (…) (O.M., M.B.S.S., M.P.M.W./P.L.) (…) Volgens het slachtoffer had zij het gevoel dat er iemand dichter bij aan het komen was toen zij en haar vriend naar de wagen aan het…
I.S L N S,beklaagde,eiser,tegen1. J P N,burgerlijke partij,2. K M,burgerlijke partij,3. BELGISCHE STAAT, vertegenwoordigd door de minister van Financiën, met kantoor te 1000 Brussel, Wetstraat 12, voor wie optreedt de…
Openbaar ministerie t/ C.J. Beklaagd als hebbende te Tielt op 15 maart 2010: Als tenaamgestelde van een inschrijving, verzuimd te hebben wanneer een einde gemaakt werd aan het gebruik van het voertuig…
Openbaar ministerie t/ C.J. Beklaagd als hebbende te Tielt op 15 maart 2010: Als tenaamgestelde van een inschrijving, verzuimd te hebben wanneer een einde gemaakt werd aan het gebruik van het voertuig…
Nr. P.19.0845.NIS L N S,beklaagde,eiser,tegen1. J P N,burgerlijke partij,2. K M,burgerlijke partij,3. BELGISCHE STAAT, vertegenwoordigd door de minister van Financiën, met kantoor te 1000 Brussel, Wetstraat 12, voor wie optreedt…
PrincipesDe vastgoedmakelaar heeft recht op commissieloon in dien de beoogde verkoopovereenkomst effectief tot stand komen ten gevolge van zijn tussenkomst De vastgoedmakelaar heeft recht op commissie wanneer de koop met…
T.D. t.\ P.W. en N.V. II. Feiten en vorderingen 1. Eiser voert aan dat hij, in de zomer van 2011, verschillende (telefonische) contacten heeft gehad met verweerders met betrekking tot…
E. t./ B. bvba( ... )Antecedenten1. Het geschil vindt zijn oorsprong in een overeenkomst van "verkoopstoelating - verhuring van diensten", door de partijen ondertekend op 2 juli 2010.1.1. Met deze…
Een lijfrente wordt in de rechtsleer omschreven als een rechtsverhouding krachtens welke een persoon aan een andere persoon verplicht is tot een periodieke uitkering van een geldbedrag, gedurende het leven…
Rechtspraak: • Hof van Cassatie, 1e Kamer 2 februari 2006, RW 2008-2009, 926 .... III. Beslissing van het Hof Beoordeling Eerste middel 1…
Il. Beroepen vonnis Investeren in andermans woning verrijking zonder oorzaak waarbij de kosten de normale lasten in de huishouding overschrijden - verrijking zonder oorzaakWanneer de uitgaven van de ene feitelijke…
Elfri.be bestaat als site sinds 2003. Sinds 15 augustus 2018 werkt de site in haar nieuwste editie met Arc3c als uitgever. Nieuw is de https omgeving, het dynamisch karakter, web 3 .0 technologie, betere zoekmogelijkheden en een 40 tal nieuwe functies. De site wordt inhoudelijk voortdurend, lees dagelijks, aangepast en aangevuld met de recentste wetswijzigingen, nieuwe rechtspraak en nieuwe rechtsleer. Bijna alle rechtspraak die in België aandacht krijgt is terug te vinden op de elfri.be. Anders dan andere dure websites, hebben we een technologie uitgewerkt waarbij de gezochte informatie onmiddellijk wordt verschaft door een gewone vraagstelling in gewoon Nederlands, het weze op de site zelf, het weze gewoon in Google. Wij spreken uw taal en werken niet met onbegrijpelijke of onlogische boomstructuren die verwijzen naar documenten die ofwel niet relevant, ofwel niet kunnen gelezen worden. Om volledige informatie met bronnen, rechtsleer, rechtspraak en wetgeving, kan u een vrij goedkoop abonnement nemen (reeds mogelijk vanaf 1 maand)
In een procedure wordt principieel geoordeeld op basis van het gerechtsdossier zoals gestaafd middels stukken die door partijen worden neergelegd. De conclusies houden de middelen in tot ondersteuning van de eis…
De regels betreffende de foutaansprakelijkheid worden weergegeven in de artikelen 1382 en 1383 Burgerlijk Wetboek. Volgens deze artikelen dient degene die door zijn fout of nalatigheid aan een ander schade veroorzaakt…
Voorbeelden van beschikkingen: uittreksel uit het gerechtelijk wetboek: Art. 98. Wanneer een rechter wettig verhinderd is of er een plaats van rechter openstaat in een rechtbank van eerste aanleg of van koophandel…
Artikel 213 Burgerlijk wetboek stelt: “Echtgenoten zijn jegens elkaar tot samenwoning verplicht, zij zijn elkaar getrouwheid, hulp en bijstand verschuldigd”. Deze bepaling werd opgenomen in Hoofdstuk VI Wederzijdse rechten en verplichtingen…
Een nietig verklaarde overeenkomst kan voor partijen geen grondslag van rechten en verplichtingen zijn. De nietige overeenkomst kan ook niet aan derden worden tegengeworpen. Bovendien werkt een nietige rechtshandeling terug…
De OBSI schaal, wordt soms afgekort als de schaal mbt de wijze waarop volledige blindheid,.... wordt vastgesteld (KB 08/02/2006. Dit verkort opschrift mag geen verwarring stichten. De lijst betreft niet…
Bronnen en referenties Bücherhexe (2007). Paul Watzlawick. Wikipedia die freie Enzyklopädie. Verkregen 04-02-2007 van http://de.wikipedia.org/wiki/Paul_Watzlawick ExplicitImplicity (2007). Paul Watzalwick. Wikipedia, the free encyclopedia. Verkregen 04-02-2007 van http://en.wikipedia.org/wiki/Paul_Watzlawick Auteur onbekend (2006). Uittreksel van ‘De…
Gekwalificeerde of zware diefstal = een misdaad, maar toch wordt deze gecorrectionaliseerd. Het betreft hier diefstallen met verzwarende omstandigheden van braak, inklimming of valse sleutels. Diefstal d.m.v. braak uittreksel uit het…
ONTLEDING LASTER • Laster bestaat erin aan een persoon kwaadwillig een bepaald feit ten laste te leggen dat zijn eer kan krenken of hem aan de openbare verachting kan blootstellen, en…
D.B.... Ten gronde 1. Zowel voor de eerste rechter als thans voor het hof werpen Pierre D.B. en Jozef D.B. (grotendeels) de niet-ontvankelijkheid op van de vorderingen van V.M. en de dochters…
middelenverbintenis of inspanningsverbintenis: (Mittelverpflichtung) een verbintenis waarbij de verplichting van een partij erin bestaat om naar best vermogen te handelen, zonder dat een resultaat gegarandeerd wordt. (vb. geneeskundige behandeling) resultaatsverbintenis: verbintenis waarbij…
De termijn van dagvaarding is de termijn tussen de betekening van de dagvaarding of de kennisname van het inleidend exploot en de inleidende zitting. De wet voorziet uitdrukkelijk in een…
Nr. P.15.0880.N H J, inverdenkinggestelde, eiser, tegen H W, burgerlijke partij, verweerder. I. RECHTSPLEGING VOOR HET HOF Het cassatieberoep is gericht tegen het arrest van het hof van beroep te Gent…
Hoe kan men onroerende goederen verkrijgen door verkrijgende verjaring? voorwaarden: - een voortdurend bezit - een onafgebroken bezit - een openbaar bezit - een niet dubbelzinnig bezit - een bezit als eigenaar…
Rechtspraak: • Raad van State,12e Kamer – 9 juni 2009, RW 2010-2011, 25: Samenvatting: Wanneer het bestuur voornemens is ten aanzien van een bestuurde een maatregel te nemen die hem op…
Bekom toegang tot alle informatie op deze website
Met een abonnement krijgt u toegang tot een schat aan bijkomende informatie (vaak elders niet te vinden), lezen van de volledige teksten zonder beperkingen, verwijzingen naar wetten, rechtspraak en wetten, antwoorden op nog meer vragen, opzoekingen allerhande mogelijkheid tot knippen, plakken, afdrukken, modellen, tips, trics, aandachtspunten professioneel gedeelte en zoveel meer.
Met een abonnement (vanaf 5,95 euro per maand) heeft u steeds een professionele juridische bibliotheek met 25.000 bijdragen ter beschikking
BVBA Advocatenkantoor Elfri De Neve
Stationsstraat 29 - 9700 Oudenaarde
voor afspraak 055/31.86.47
Fax: 055/31.14.03
U heeft geen toegang tot knippen, plakken, opslaan, printen, downloaden, raadpleging archief, sociaal netwerk, vacaturedienst slechts gedeeltelijke toegang tot deze pagina. Om hiervan gebruik te maken van deze functies en diensten dient u u een pro-abonnement te nemen. klik hier voor de verschillende formules