Indien u
onterfd bent of vreest binnenkort
onterfd te worden kan u nog tal van rechten laten gelden.
Hier vindt u alle informatie (en aanvullende links) over de mogelijkheden om u te beschermen tegen onterving en op te treden wanneer u onterfd bent. U kan ons
contacteren bij verdere vragen.
“Help Ik ben onterfd.”
Het erfrecht is een burgerlijk recht op basis waarvan verwanten of een levenspartner aanspraak kunnen maken op het vermogen van een overleden persoon.
De erflater kan deze rechten beperken of uitbreiden en kan tijdens zijn leven daden stellen waardoor bij diens overlijden de erfrechten van bepaalde personen worden verminderd en aldus erfgenamen onterven. De wet beperkt evenwel deze vrijheid om de erfrechten van bepaalde erfgenamen te beperken. Vaak worden technieken gebruikt om deze beperkingen te omzeilen.
Wanneer een erfgenaam vreest onterfd te worden kan hij preventief toch maatregelen nemen om latere onterving te vermijden. We bespreken deze hierna onder de titel “bescherming tegen onterven”.
Hierin komen de globale erfovereenkomst, de punctuele erfovereenkomst en het bewind als beschermingsmaatregel aan bod.
Hierna gaan we dieper in op mogelijkheden voor de erfgenamen, eens deze onterfd zijn en hulp zoeken.
Bescherming tegen onterven
Contractuele bedingen
Wanneer de mens ouder, ziek of minder sociaal weerbaar wordt, ¨wordt de mens ook vatbaarder voor beïnvloeding, vleierij en zelfs dwang. Ouderdom kan ook de bekwaamheid, het denkvermogen en zelfs het vermogen tot relativering aantasten.
Dit gaat vaak gepaard met achterdocht en complotten tussen de erfgenamen, waarbij ruzies worden aangewakkerd en nieuwe banden en coalities worden gesmeed.
Dit kan verholpen worden door een familiale erfovereenkomst, ook globale erfovereenkomst of familiepact geheten.
De globale erfovereenkomst
Een dergelijke overeenkomst wordt afgesloten tussen één of beide ouders met al hun kinderen (en eventueel ook kleinkinderen en stiefkinderen) waarbij duidelijke afspraken worden gemaakt over de verdeling van hun nalatenschap.
Hierbij worden toekomstige problemen vermeden en kan op een doorzichtige wijze met alle omstandigheden worden rekening gehouden, in aanwezigheid van alle erfgenamen.
- Eerdere gedane schenkingen kunnen in een globale erfovereenkomst in rekening gebracht.
- Deze schenkingen kunnen middels de globale erfovereenkomst worden gecorrigeerd, gewaardeerd of gelijkgesteld.
- De globale erfovereenkomst kan rekening houden met de voordelen die een bepaald kind heeft genoten, terwijl andere kinderen hiervan niet konden genieten (denk aan studies, kost en inwoon, financiële hulp).
- Bijzondere omstandigheden kunnen in de globale erfovereenkomst worden in beschouwing genomen zoals zwakke gezondheid, zwakke financiële of sociale omstandigheden,
- Middels de globale erfovereenkomst kunnen eventuele fouten van het verleden kunnen rechtgezet en zelfs ruzies kunnen hierdoor bijgelegd en vooral geregeld.
- Kwalificaties van schenkingen kunnen in een globale erfovereenkomst gewijzigd worden
Een globale erfovereenkomst regelt dus de nalatenschap tijdens het leven van de erflater in aanwezigheid van alle erfgenamen. Deze overeenkomst is en blijft bindend (tenzij alle betrokkenen akkoord gaan met de wijziging ervan). Ouders kunnen zo zeker zijn dat er geen ruzie ontstaat over de nalatenschap en kinderen hebben aldus de zekerheid dat ze niet onterfd worden.
De punctuele overeenkomst
Naast de globale regeling kunnen mede-erfgenamen “punctuele” erfovereenkomsten opstellen. Deze punctuele erfovereenkomsten maken het de toekomstige erfgenamen mogelijk maken om bepaalde afspraken te maken of beslissingen te nemen bijvoorbeeld:
- de waarde van een welbepaalde schenking
- de wijze of de verzaking van inbreng en inkorting
- een generatiesprong
Discussies en ruzies over onterven in nieuw samengestelde gezinnen of na een tweede huwelijk kunnen worden vermeden door bijzondere clausules in het huwelijkscontract.
Beschermingsmaatregel het bewind
Wanneer een persoon een verminderde wilsbekwaamheid vertoont of de wilsbekwaamheid verliest of dreigt te verliezen, kan op vordering van elke belanghebbende door de vrederechter een bewindvoerder worden aangesteld. Hierna zal de vrederechter op maat bepalen welke bevoegdheid en bekwaamheden de persoon in kwestie nog heeft, waardoor aldus kan vermeden worden dat de persoon impulsief, onverstandige of onvoldoende doordachte schenkingen zou doen of testamenten zou opstellen, onbezonnen zou overgaan tot de gekste uitgaven, een vermogen zou verkwisten.
Bewind kan niet alleen gevraagd worden ten aanzien van demente personen, maar ook voor personen met verminderde wilsbekwaamheid, dan wel ook voor personen die al te gemakkelijk kunnen worden beïnvloed
Wat kan ik doen indien ik onterfd ben?
De mogelijkheden van de onterfde erfgenaam verschillen volgens de wijze waarop deze onterfd werd
Onterven door testament
De meest voorkomende wijze van onterving is de toestand waarbij de erfgenaam onterfd wordt in een testament. De rechten en mogelijkheden van de aldus onterfde erfgenaam worden hierbij besproken, waarna we dieper ingaan op de onterving door schenking en de onterving door andere technieken
Indien een testament voorziet in een ongelijke verdeling tussen de wettelijke erfgenamen kan vooreerst het testament betwist.
Deze betwisting kan op verschillende gronden. Zo onder meer:
- de formele geldigheid van het testament kan betwist worden.
Om geldig te zijn dient een testament immers te voldoen aan bepaalde inhoudelijke en vormelijke voorwaarden.
Om geldig te zijn moet het onderhands testament voldoen aan een aantal voorwaarden, waarvan de voornaamste hierna worden opgesomd:
1. het moet door de testamentmaker zelf volledig eigenhandig geschreven worden: een getypt testament is ongeldig;
2. het testament moet de naam van de testator vermelden
3. het testament moet de datum van opstelling vermelden
4. het testament moet een laatste wilsbeschikking van de testamentmaker uitmaken
5. het testament moet het laatste gekende testament zijn.
6. het testament moet afzonderlijk zijn opgemaakt en mag niet mede-ondertekend zijn door een andere persoon.
7. de beschikkingen in het testament moeten duidelijk en ondubbelzinnig zijn.
8.. het testament moet ondertekend zijn.
Naast de onderhandse testamenten zijn er ook het openbaar (of notarieel) testament. Dit is het testament dat door de erflater wordt gedicteerd aan een notaris, in aanwezigheid van een tweede notaris of van twee getuigen. De notaris schrijft het testament. Het wordt ondertekend door de erflater, de twee getuigen en de notaris(sen). Ook dit testament net zoals het internationaal testament dient te voldoen aan de voormelde voorwaarden (behoudens de vereiste van het eigenhandig geschrift en de noodzakelijke handtekening van de notaris en de getuigen op het notarieel testament ).
Ook het internationaal of olografisch testament zijnde het testament dat niet handgeschreven door de erflater aan een notaris wordt overhandigd dient te voldoen aan de formele geldigheidsvereisten.
- De bekwaamheid van de erflater kan betwist worden. Zo kan de uitwerking van een testament worden tegengewerkt wanneer het bewijs kan geleverd dat de erflater wilsonbekwaam was. Deze wilsongeschiktheid kan met alle middelen van recht worden bewezen.
- Het testament kan worden aangevochten wegens bedrog
- Testamenten kunnen betwist wegens geweld, bedreiging of dwang
- Testamenten kunnen betwist wegens erfenisbejaging
Onterving door schenkingen
Wanneer de onterving gebeurd is door schenkingen voorafgaand aan het overlijden, kunnen deze schenkingen het voorwerp uitmaken van een vordering tot nietigverklaring
- wegens schending van de vormvoorwaarden van de schenking
- wegens gebrek aan voorwerp of oorzaak
- wegens een gebrek in de bekwaamheid
- maar ook wegens bedrog, geweld, erfenisbejaging
- wegens strijdigheid met de openbare orde
Inbreng en inkorting van de schenking
Wanneer de schenking op deze gronden niet kan betwist of de betwisting wordt afgewezen, kunnen de vorderingen tot inbreng worden ingesteld, gevolgd door de vorderingen tot inkorting wegens aantasting van de reserve, waardoor het reservatait deel alsnog aan de onterfde erfgenaam toekomt.
Onterving door verkoop, lijfrente, verzekeringen
Een verkoop met prijsbewimpeling, zijnde een verkoop aan al te lage prijs, of een verkoop zonder bewijs van daadwerkelijke betaling kan geherwalificeerd worden als een schending, of kan nietig verklaard worden. De verkoop kan ook worden aangevochten wegens, bedrog, geweld, benadeling, gebrek aan toestemming. Ook verzekeringscontracten en lijfrentes kunnen gekwalificeerd worden als in te brengen schenkingen.
Onterving door het verduisteren of wegmaken van gelden, goederen, juwelen.
Met alle middelen van recht kunnen deze feitelijkheden worden bewezen. Zowel burgerlijke als strafrechtelijke procedures staan hierbij open. De erfgenaam die goederen of gelden heeft verduisterd verliest diens erfrechten in de verduisterde goederen of gelden.
Klik hier voorn een model tot inbezitstelling van een legaat.
Wie in een eigenhandig of internationaal testament werd aangesteld als algemeen legataris (lees als algemeen rechthebbende op de erfenis) moet de inbezitstelling van de nalatenschapsgoederen vragen aan de familierechtbank. Dit kan gebeuren middels dit model van verzoek.