BegripHet wettelijke recht van terugkeer is het anomale erfrecht van de schenker-ascendent op de terugkeer van hetgeen werd geschonken wanneer de begiftigde zonder nakomelingen komt te overlijden en voor zover er een aantal strikte voorwaarden zijn vervuld.
Uittreksel uit het burgerlijk wetboek
Art. 747. De bloedverwanten in de opgaande lijn erven, met uitsluiting van alle anderen, de zaken door hen geschonken aan hun kinderen of afstammelingen die zonder nakomelingschap zijn gestorven, wanneer de geschonken zaken nog in natura aanwezig zijn in de nalatenschap.
Indien de zaken zijn vervreemd, bekomen de bloedverwanten in de opgaande lijn de prijs die daarvoor nog verschuldigd mocht zijn. Zij erven ook de rechtsvordering tot terugneming die de begiftigde mocht hebben.
De langstlevende echtgenoot heeft het vruchtgebruik van de goederen onderworpen aan het recht van wettelijke terugkeer.
Eenvoudiger
Anders en eenvoudiger: Wanneer een kind overlijdt voor zijn ouders, zonder dat het kind nakomelingen achterlaat, erven de ouders-schenkers, met uitsluiting van alle anderen, de goederen die door hen zelf geschonken zijn aan dit kind. Deze ouders worden de “anomale erfopvolgers” geheten.
Conform art. 747 B.W. komen de geschonken goederen automatisch en krachtens de wet terug naar de ouders als het begiftigde kind voor de ouders overlijdt op voorwaarde dat het begiftigde kind zelf geen nakomelingen heeft.
Zodra er goederen in de nalatenschap van de begiftigde bevinden waarvan de oorsprong teruggaat tot de schenking, kan de schenker eisen dat ze naar hem terugkeren, ook als deze oorsprong eerder onrechtstreeks (bij wederbelegging) dan rechtstreeks is.
De echtgenote van de overleden begiftigde Wanneer de begiftigde hem niet overleeft, en geen kinderen heeft maar wel getrouwd is, heeft de langstlevende huwelijkspartner het vruchtgebruik op hetgeen aan de wettelijke terugkeer is onderworpen.
Het wettelijk recht van terugkeer is een erfrecht. Een afstand van dit recht van terugkeer vóór het overlijden is een overeenkomst over een niet-opengevallen nalatenschap, en is bijgevolg nietig.
Het recht van terugkeer of de anomale erfopvolging is een erfopvolging ab intestato. Het testament van de begiftigde bijvoorbeeld ten voordele van zijn langstlevende echtgenote zet derhalve de anomale erfopvolging en dus het wettelijk recht op terugkeer buiten spel. Testamenten primeren immers op de het erfrecht en dus ook op de anomale erfopvolging.
Zoals de rechten van de langstlevende echtgenote kunnen uitgebreid ingevolge testament waarmee de anomale erfopvolging wordt geneutraliseerd kunnen de rechten van de langstlevende echtgenote ook beperkt worden maar dan in de schenking zelf. De schenker en begiftigde kunnen dus overeenkomen dat de echtgenote zal uitgesloten worden van het vruchtgebruik van het geschonken goed . In dit geval zal het geschonkene in volle eigendom terugkeren aan de schenker.
SaisineDe gerechtigde op het recht van terugkeer is een normale erfgenaam is en heeft dan ook de saisine. Dit betekent dat de schenker dus geen inbezitstelling moet vragen aan de rechtbank.
SchuldenDe schenker die geniet van het recht van terugkeer deelt in de schulden: hij is immers erfgenaam..
ErfkeuzeHet recht op terugkeer kan worden aanvaard, verworpen of aanvaard onder voorrecht van boedelbeschrijving en dit volgens de meerderheid van rechtsleer los van het keuzerecht op de rest van de nalatenschap.
Erfbelasting op anomale erfopvolgingHet anomale erfrecht is onderworpen aan de fiscale erfbelastingen, waarbij weliswaar dient gewezen op de Vlaamse codex fiscaliteit
Dit houdt concreet in dat wanneer (over)(groot)ouders bepaalde goederen schenken aan hun (achter)(klein)kind, en dit achter)(klein)kind overlijdt voor de schenker, er een vrijstelling wordt toegestaan voor de geschonken goederen.
Opdat deze vrijstelling zou kunnen gelden, moet wel aan de hierna vermelde voorwaarden van de Vlaamse codex fiscaliteit zijn voldaan.
artikel 2.7.6.0.4 VCF stelt dat de waarde van de zaken die ascendenten verkrijgen uit de nalatenschap van de erflater, vrijgesteld van erfbelasting als:
1) de zaken door die ascendenten onder de levenden aan de erflater geschonken zijn voor zijn overlijden;
2) de zaken zich nog in natura in de nalatenschap bevinden of, als ze zijn vervreemd, er nog een schuldvordering in de nalatenschap aanwezig is;
3) de erflater zonder nakomelingen gestorven is.
De vrijstelling moet ook aangevraagd worden in de aangifte.
Het invoegen van deze vrijstelling heeft, mits aan de voorwaarden is voldaan, hetzelfde effect als een beding van conventionele terugkeer.