Onmiddellijk dient opgemerkt dat een eenmalige laattijdige aanwezigheid geen reden is om een werknemer te ontslaan wegens dringende redenen.
Een en ander zou slechts mogelijk zijn na herhaalde ingebrekestellingen waarbij als het ware er volledig dossier wordt opgesteld waardoor de laattijdige aanwezigheid van de werknemer kan worden aanzien als insubordinatie.
Onmiddellijk dient hieraan toegevoegd dat de huidige werksfeer op de arbeidsvloer een flexibiliteit vergt in beide richtingen. Er mag van de werkgever verwacht worden dat hij rekening houdt met bijzondere omstandigheden eigen aan de werknemer, waardoor deze bijvoorbeeld in gevolge van de opvang van de kinderen en de drukte van het verkeer geregeld later toekomt dan het voorziene werkschema.
Vooreerst dient het aanbeveling om in dergelijke gevallen het arbeidsrooster aan te passen. Maar zelfs wanneer dit niet het geval is, kan uit een jarenlange of maandenlange tolerantie van de werkgever afgeleid worden dat er dienaangaande een stilzwijgend akkoord of begrip is ontstaan.
Dit des te meer, wanneer er een tijdsregistratie in het bedrijf aanwezig is en waarbij ze aldus verloren uren door te late aankomst worden ingehaald op andere momenten dit zonder enig formeel protest van de werkgever.
Wanneer de werkgever meent dat een en ander duidt op kwade wil, waarbij de kwade wil als dus danig dient bewezen te worden als een element van insubordinatie, kan er een reeks aangetekende ingebrekestellingen worden uitgestuurd.
Art. 27 van de wet op de arbeidsovereenkomsten, stelt uitdrukkelijk dat de werknemer die te laat komt zijn recht behoud op loon voor zover deze het bewijs kan leveren dat hij de normale weg naar zijn werk heeft afgelegd, zonder enige omweg en dat de vertraging de wijze was aan omstandigheid op de weg naar het werk die onafhankelijk was van de wil van de werknemer.
Er bestaat dus geen enkele discussie met betrekking tot de klassieke vertragingen op de trein.
De normale verkeersdrukte is op zichzelf geen excuus. Maar een ongeval op de weg is daarentegen wel een excuus.
Aangezien de verkeersdrukte meer en meer toeneemt, wordt het voor werknemers vaak moeilijker en moeilijker om stipt op het werk aanwezig te zijn. Hierdoor ontstaat er vaak een gebruik waarbij er gecompenseerd kan worden met uren die later gepresteerd worden.
Wanneer er dus met een tijdsregistratie werkt of wordt gewerkt, en dus ook de zogenaamde overuren worden geregistreerd en gecompenseerd kan hieruit afgeleid worden dat er een gebruik is ontstaan tussen de werknemers waarbij de werkgever er zich toe verbonden heeft om begrip te hebben voor de persoonlijke dan wel verkeersgebonden problemen van de werkgever, zonder dat een en ander nog aanleiding kan geven tot een ontslag wegens dringende redenen.
Dit alles natuurlijk voor zover een en ander gebeurd binnen de grenzen van de redelijkheid en een en ander verantwoord kan worden door externe of familiaal gebonden omstandigheden van de werknemer die de tewerkstelling aldus danig niet in het gevaar brengen en de uitvoering van de dagtaak evenmin belemmeren.
Een werknemer die door overmatig drankgebruik tijdens de nacht voorafgaan aan zijn dagtaak, bijvoorbeeld de maandag steevast 3 uur te laat op het werk verschijnt, is een totaal andere situatie en is niet vergelijkbaar met de omstandigheden zoals aangehaald in deze bijdrage. In deze omstandigheden en bij duidelijke opzettelijke kwaadwillige laattijdige herhaalde afwezigheid, kunnen er na de nodige herhaalde ingebrekestellingen niet alleen sancties worden genomen maar kan een en ander desnoods nadien resulteren in een ontslag wegen dringende redenen.
Er kan niet genoeg benadrukt worden dat een en ander van bijzonder dient gemotiveerd te worden aan de hand van een krachtige en stevig bundel.
Anderzijds gebeurd het vaak dat op ogenblikken van crisis in een bedrijf precies die werkgevers geviseerd worden die omwille van sociale omstandigheden, verkeersomstandigheden of andere omstandigheden die eigenlijk buiten hun wil om geregeld een paar minuten tot een kwartier te laat komen, terwijl ze anderzijds toch deze uren inhalen.
Wanneer de werkgever dan systematisch ingebrekestelling gaat uitsturen, kan een en ander zelfs gekwalificeerd worden als een duidelijk pesterij, zeker wanneer een en ander gedurende een langere periode getolereerd werd en de uren werden ingehaald.
Een ontslag of zelfs een aanmaning, kan dan worden aanzien als een foutieve daad in hoofde van de werkgever.
Wanneer een en ander op een gekwalificeerde en onbeleefde vorm naar de werknemer wordt geformuleerd, kan zulks zelfs aanleiding geven tot een ontslag wegens dringende redenen, dat wil de vaststelling van de verbreking van de arbeidsovereenkomst in strijd met de jarenlange gebruiken met recht op schadevergoeding voor de werknemer. De vergoeding voor werknemer komt als overeen met de normale verbrekingsvergoeding, gebeurlijk verhoogd met een bijkomende vergoeding wegens de omstandigheden die het ontslag omringen en die gebruikelijk wordt vastgesteld op 6 maanden bijkomende vergoeding.
De wet stelt dat een werknemer die, te laat of niet op de plaats van het werk aankomt, recht heeft op gewaarborgd dagloon.
Dit op voorwaarde dat die vertraging of die afwezigheid te wijten is aan een oorzaak die de werknemer onvoorzien overkomen is op de weg naar het werk, en die onafhankelijk is van de wil van de werknemer. Overmacht dus.
Een onvoorzienbare file veroorzaakt door een ongeval, is hiervan het typevoorbeeld.
Plotse sneeuwval of een spiegelglad wegdek dat iedereen heeft verrast, weermannen incluis, maakt een dergelijk geval van overmacht uit. Indien de werknemer door het fileleed niet of te laat op het werk aankomt, heeft hij toch recht op zijn normale loon voor die dag. De werknemer moet wel kunnen aantonen dat hij alle redelijke inspanningen heeft gedaan om toch tijdig op het werk te raken. Of dat zo is, moet geval per geval in alle billijkheid bekeken worden.
Een aangekondigde treinstaking of een aangekondigde betoging maakt geen overmacht uit wanneer deze omstandigheden zich voordoen, dienen de werknemers de nodige maatregelen te nemen om op een alternatieve wijze het werk te bereiken.
Moeten werknemers die te laat komen op het werk door overmacht, loon inleveren of de uren inhalen?
Neen. De werknemer zal dan ten laste van de werkgever recht hebben op een gewaarborgd dagloon. Dit betekent dat hij voor deze verloren uren zijn normaal loon zal behouden en dat hij dus niet verplicht is om deze uren extra te werken of in te halen.
Tot slot :
"Beter laat dan nooit op tijd"
Remco Campert