Op 12 februari 2003 verscheen in het Belgisch Staatsblad de nieuwe wet op het partnergeweld. Wij behandelen deze wet in middels vraag en antwoord.
Vraag: wat is partnergeweld:
Antwoord: Fysiek, seksueel en psychisch geweld binnen een relatie.
Een definitie van partnergeweld is terug te vinden in de omzendbrief nr. COL 4/2006. Het wordt omschreven als “iedere vorm van fysiek, seksueel, psychisch of economisch geweld tussen echtgenoten of personen die samenleven of samengeleefd hebben en tussen wie een duurzame affectieve en seksuele band bestaat of bestaan heeft”.
Vraag: Waarom partnergeweld?
Dit gedrag wordt in een intieme relatie aangewend om controle en macht te winnen over de partner. Het geweld wordt vanuit frustratie (het niet kunnen bereiken van het vooropgestelde doel, onmacht of onkunde tot manifesteren geuit en gaat vaak gepaard met minderwaardigheidscomplexen gekoppeld aan meerderwaardigheidscomplexen van de dader)
Het is een strafbaar feit en valt onder de misdrijven met verzwarende omstandigheden. Partnergeweld komt vaker voor dan je denkt. Het is geen eenmalig feit, maar ontstaat vaak heel geleidelijk door kleine vernederingen, toenemende controlezucht, machtsmisbruik en dan de eerste klap. Na een gewelddadig incident volgt er vaak ontkenning, verzoening en terug rust. Daarom kunnen situaties van partnergeweld vaak lang aanslepen en uiteindelijke ernstige proporties aannemen met negatief zelfbeeld, isolement en machtsonevenwicht als gevolgen voor het slachtoffer.
Partnergeweld komt voor in alle socio-economische milieus, ongeacht de sociale status, de leeftijd, het opleidingsniveau, het beroep, de herkomst of het geloof.
Een onderscheid dient gemaakt tussen strafbaar partnergeweld en partnergeweld dat als partnergeweld niet strafbaar is maar wel strafbaar kan zijn op andere gronden (vb bedreiging, afpersing, belaging). Maar deze voormelde misdrijven gepleegd door een partner brengen geen strafverzwaring mee.
Vraag : ik ben het slachtoffer van slagen en verregaande pesterijen door mijn partner. Wanneer ik tot op heden naar de politie stapte werd hieraan weinig of geen gevolg gegeven. Verandert de nieuwe wet iets op dit punt ?
Antwoord : door deze nieuwe wet wordt geweld binnen een partnerrelatie (huwelijk of samenwoonst) heel wat ernstiger genomen. Meer zelfs het feit dat het slachtoffer samenwoont of gehuwd is met de dader van dit geweld, maakt thans een verzwaring van de feiten uit. In het verleden werd de relatie tussen dader en slachtoffer eerder aangewend om de feiten te banaliseren. De strafrechter zal ten aanzien van deze feiten thans strenger en harder kunnen optreden. Voor zeer ernstige feiten is de klacht met burgerlijke partijstelling bij de onderzoeksrechter nog steeds aangewezen. Op die wijzen kan vermeden worden dat de zaak geklasseerd wordt.
Vraag : kan ik mijn partner uit het huis laten zetten wanneer ik het slachtoffer wordt van geweld ?
Antwoord : volmondig ja. De nieuwe wet voorziet dat het slachtoffer van het geweld bij voorlopige maatregel de dader van het geweld uit het huis kan laten zetten door de rechter en dit in een korte vrij eenvoudige procedure.
Binnen het huwelijk of binnen de wettelijke samenwoning heeft het slachtoffer van partnergeweld principieel het kosteloos genot van de gezinswoning als voorlopige maatregel op basis van ernstige aanwijzingen van familiaal geweld, zij het voor zover het gaat over fysiek (en dus niet psychisch) geweld tussen partners (en dus niet tegenover kinderen) (art. 223 en 1479 BW plus art. 1280 Ger.W., juncto art. 1253ter/5 Ger.W.).
Het tijdelijk verbod op uithuiszettingen omwille van de coronavirusmaatregelen vindt geen toepassing voor uithuiszettingen in het kader van voorlopige maatregelen tussen (ex-)partners, in het kader van conflicten tussen ouders en kinderen of tussen andere personen die op hetzelfde adres wonen (Omz. OMG/W 2020/2 van 7 april 2020 betreffende het tijdelijk verbod op uithuiszettingen omwille van de coronavirusmaatregelen, BS 14 april 2020, 26088.)
Vraag : het is vaak zeer moeilijk om het geweld te bewijzen. Heeft de wet hiermee rekening gehouden ?
Antwoord : inderdaad. De wetgever heeft rekening gehouden met het feit dat het vaak zeer moeilijk is om op juridische sluitende wijze het bewijs van het geweld te leveren. De loutere ernstige aanwijzing van geweld volstaat om de drastische maatregel om tot uithuiszetting uit te spreken.
Vraag : wat dien ik te verstaan onder "ernstige aanwijzingen" ?
Antwoord : de rechter zal één en ander in alle vrijheid kunnen beoordelen maar u kan gebruik maken van o.m. : doktersattesten, geschreven verklaringen van derden, foto's van letsels, briefwisseling
Vraag : bestaat er geen gevaar dat mijn partner mij ten onrechte van geweld zou beschuldigen om mij op die wijze uit de woning te laten zetten of dat een bepaald feit uit zijn proporties wordt getrokken ?
Antwoord : Dit gevaar is niet denkbeeldig. Maar ook dit heeft de wetgever voorzien. Vooreerst zal in dergelijke procedures bijna steeds de rechter aandringen dat hij de partijen hoort. Een dergelijke confrontatie kan verhelderend zijn. De rechter heeft hierbij een ruime ervaring en weet fantasie van werkelijkheid in het merendeel van de gevallen wel te onderscheiden. Bovendien heeft de rechter van de wet de mogelijkheid gekregen om uitzonderlijke omstandigheden in te roepen op grond waarvan hij niet tot de uithuiszetting beslist. Zo zou bijvoorbeeld de rechter kunnen rekening houden met het feit dat het geweld uitgelokt is door bv. aanhoudende pesterijen van de tegenpartij of een plots en shockerend vastgesteld overspel.
Vraag : en stel nu eens dat mijn partner zijn beroep uitoefent in de gezinswoning?
Antwoord : in uitzonderlijke gevallen zal de rechter hiermee rekening kunnen houden. Maar hij zal bvb. een maatregel uitspreken waardoor de geweldplegende partner enkel op gezette tijdstippen de woning kan betreden om aldaar zijn beroep uit te oefenen en dit gedurende een korte periode van enkele weken of maanden, teneinde hem of haar toe te laten een andere beroepslocatie te vinden.
Vraag : en wat wanneer de woning geen gemeenschappelijke eigendom is maar eigendom van de geweldplegende partner ?
Antwoord : bij wijze van voorlopige maatregel maakt dit geen verschil. De geweldplegende partner kan dus perfect uit zijn eigen woning worden gezet.
Vraag : verliest de geweldplegende partner dan deze woning definitief ? Verliest hij dus zijn eigendomsrechten over deze woning ?
Antwoord : neen. De uithuiszetting is enkel een voorlopige maatregel. Bij een latere echtscheiding zal de geweldplegende partner deze woning weliswaar opnieuw toebedeeld krijgen. Maar deze echtscheiding kan lange tijd op zich laten wachten. De wetgever heeft voorlopige maatregelen willen opleggen waardoor het geweld onmiddellijk wordt stopgezet en het slachtoffer van het geweld bij wijze van een voorlopige maatregel opnieuw rust onder het bewoonde dak kan bekomen.
Vraag : kan ik een gemeenschappelijke woning na de ontbinding van het samenlevingscontract of het huwelijk aan mij laten toewijzen wanneer ik het slachtoffer ben geweest van geweld ?
Antwoord : inderdaad. Het slachtoffer van het geweld kan zich de woning laten toekennen ter definitieve titel na de echtscheiding of de ontbinding van het wettelijk samenlevingscontract.
Vraag : kan het slachtoffer van het geweld in de relatie dan deze woning bekomen zonder betaling van opleg ?
Antwoord : neen. Er zal nog steeds een opleg dienen betaald te worden. Deze opleg zal bepaald worden ofwel in gemeen overleg, al dan niet na schatting, ofwel door de rechtbank bij gebreke aan overeenkomst ter zake.
Vraag : welke straffen heeft de wet voorzien op partnergeweld ?
Antwoord : ten aanzien van opzettelijke verwondingen of slagen in een partnerrelatie, kan door de nieuwe wet een maximum gevangenisstraf van 1 jaar worden opgelegd. Wanneer deze feiten bovendien een blijvende ziekte of blijvend letsel of een blijvende ongeschiktheid hebben teweeggebracht, worden deze straffen nog verhoogd.
Vraag : zijn er geen betere verzoenende oplossingen ?
Antwoord : nadat echt geweld in een relatie effectief door een partner wordt gebruikt, zal u zelden of nooit nog geluk in uw huwelijk terugvinden. De ervaring leert dat geweld zich herhaalt en zelfs in ernst toeneemt. Een relatie impliceert een vertrouwen. U deelt niet alleen hetzelfde dak maar ook hetzelfde bed. De wetgever heeft gewild dat dit vertrouwen niet beschaamd wordt. U dient namelijk onder alle omstandigheden zeker te zijn dat degene met wie u tafel, bed en dak deelt geen geweld op uw pleegt. Wel in tegendeel het gezin is niet alleen een hoeksteen van onze maatschappij maar ook een burcht van veiligheid en geborgenheid. Dit beschamen betekent hoe dan ook het einde van de relatie. Maar anderzijds zijn er naast de juridische stappen zoals de uithuisdrijving, de strafklacht en de vechtscheiding ook alternatieve mogelijkheden in het kader van een bemiddeling in familiezaken. Bemiddelaars in familiezaken zijn bijzonder onderlegd om ook met geweld om te gaan en oplossingen te zoeken waarbij de partijen kunnen achterstaan mits het geweld onmiddellijk wordt stopgezet en er hiertoe garanties zijn. Een bemiddelaar in familiezaken is evenwel geen relatietherapeut. De bemiddelaar in familiezaken zal de partijen daarentegen begeleiden in het beëindigen van de partnerrelatie, het beëindigen van het geweld en het behoud van een ouderrelatie.
Vraag : ben ik ook door deze nieuwe wet beschermd wanneer ik samenwoon zonder gehuwd te zijn en zonder wettelijke samenlevingsovereenkomst ?
Antwoord : neen. De wet slaat enkel op gehuwden en personen met een wettelijk samenlevingscontract. Eén en ander kan een reden zijn om een samenlevingscontract af te sluiten. Door deze nieuwe wet zal het wettelijk samenlevingscontract niet alleen waarde hebben voor de concrete materiële afspraken die erin vervat zijn, doch zal het bovendien de belofte inhouden van beide partners om tegen mekaar onder geen enkel voorwendsel ooit geweld te gebruiken.
Vraag : wordt er in deze nieuwe wet verschil gemaakt tussen homoseksuele en heteroseksuele relaties ?
Antwoord : neen. Samenlevingscontracten tussen homoseksuele partners zullen even goed beschermd zijn als deze tussen heteroseksuele partners. Van zodra het homohuwelijk ook aanvaard zal zijn, zal deze wet evenzeer toepasselijk zijn op homohuwelijken als heterohuwelijken.
Vraag: gevolgen voor de echtscheiding?
Antwoord: Elke vorm van fysiek geweld tussen echtgenoten is ontoelaatbaar en maakt derhalve een grove belediging uit die in het kader van een echtscheiding die nog geregeld wordt volgens de oude wet (vorderingen ingesteld voor 1 september 2007) kan aangewend worden als echtscheidingsgrief . Het feit dat slagen op verklaring van de verweerder slechts 2 maal in 15 jaar huwelijk werden toegebracht verandert hieraan niets. Ook éénmalig slagen maken een grond tot echtscheiding uit. Zie rb. Antwerpen 23 februari 2004, RABG, 2007/3, 156 met noot, Gewelddaden en mishandelingen, "zero tolerance" door de echtscheidingsrechter. Voor de echtscheidingsvorderingen ingesteld na 1 september 2007 maakt partnergeweld een grond uit op basis waarvan de echtscheiding wegens onherstelbare ontwrichting kan worden uitgesproken. Degene die zich schuldig maakt aan partnergeweld kan ook diens recht op persoonlijk onderhoudsgeld verliezen.
Partnergeweld de risicofactoren
Overige misdrijven die verband houden met de relatie tussen dader en slachtoffer:
- kindermoord
- oudermoord
- diefstal tussen echtgenoten
Films over partnergeweld
Te doy mis ojos (2003)
Nederlandse bespreking Te doy mis ojos (ik geef je mijn ogen)
Feiten:
1 op 7 vrouwen en 1 op 40 mannen in België is het slachtoffer van partner-geweld.
In België verblijven jaarlijks 700 kinderen in opvanghuizen.
29 % van de Belgen kent een slachtoffer van partnergeweld.
Er sterven meer vrouwen aan partnergeweld dan aan kanker.
Voor Europese vrouwen tussen 16 en 44 jaar is gezinsgeweld de eerste doodsoorzaak.
Als moeder mishandeld wordt in het gezin, delen in de helft van de gevallen ook de kinderen in de klappen.
Slechts 12 % van de geweld-situaties binnen het gezin wordt bij de politie gemeld.
80 % van de kinderen ziet of hoort de mishandeling van hun mama of papa.
Ben jij slachtoffer van partnergeweld?
Zoek hulp, praat erover met vrienden of vriendinnen maar volg vooral de raad van gespecialiseerde hulpverleners, huisarts, Centra voor Algemeen Welzijnswerk, advocaten, psychologen.
Maak uw kinderen duidelijk dat hun gedrag niet de oorzaak is van het probleem.
Neem finaal zelf beslissingen en leer u helpen zelf beslissingen te nemen.
Kinderen denken vaak dat het geweld tussen ouders met hun gedrag te maken heeft. Maak hen duidelijk dat dat niet zo is.
Zorg voor foto's en medische attesten van het geweld.
Neem geweldscenes op met uw GSM een dictafoon, een verborgen camera.
Zorg ervoor dat je steeds je GSM bij hebt.
Overweeg de tussenkomst van de politie.
Voor een gesprek kan je elke dag (24u op 24 u) terecht bij Teleonthaal op het nummer 106 of bij een Centrum voor Algemeen Welzijnswerk. De adressen vind je op www.caw.be of bel naar 03 366 15 40.
Je kan ook anoniem bellen met een hulplijn voor slachtoffers van partnergeweld: op 011 26 10 60 (maandag tot vrijdag van 9-17 u), 03 542 07 93(maandag tot vrijdag van 10 tot 17 u en maandag en donderdag van 19 tot 21 u).
Chatten kan op www.slachtofferchat.be
Meer info vind je op de website www.mishandeling.be en www.horenzienenpraten.be
Steunpunt Algemeen Welzijnswerk
www.steunpunt.be
Tele-onthaal
106
www.tele-onthaal.be

Een geweldige partner