Pleegvoogdij is een liefdadigheidscontract waarbij de pleegvoogd zich een kosteloze titel verbindt in te staan voor het onderhoud en de opvoeding van het pleegkind om het aldus instaat te stellen in zijn eigen behoeften te voorzien. Het is een contract waarbij de pleegvoogd andermans kind in bescherming nemen door zich juridisch te verbinden en het kind op te voeden zonder alle gevolgen van de adoptie op zich te nemen.
Omschrijving:
Pleegvoogdij is een gezagsinstelling over een minderjarige, waarbij een persoon, op contractuele basis, de belangrijkste ouderlijke verplichtingen overneemt van de ouder, en meteen ook sommige, doch niet alle bevoegdheden van het ouderlijk gezag (of van het voogdijgezag) verwerft. Zie Senaeve, Compendium van het Personen en Familierecht Acco 1984-2004, p. 496.
Pleegvoogdij kan dus voor het geheel of voor een deel van de verplichtingen in de plaats van:
- ofwel ouderlijk gezag
- ofwel voogdij
Toepassing pleegvoogdij:
pleegvoogdij vindt vandaag minder en minder toepassing. Toch kan pleegvoogdij ook vandaag nog interessant zijn voor:
- aspirant adoptanten in afwachting of in beraad van de adoptie (vroeger werd de pleegvoogdij vaak gebruik als alternatief van de adoptie wanneer de adoptanten nog niet voldeden aan de leeftijdsvereisten. Deze reden is weggevallen door de gelijkschakeling van de leeftijdsvereisten voor pleegvoogdij en voogdij)
- een pleeggezin dat wel wil instaan voor de verzorging van een kind maar niet alle gevolgen zoals het erfrecht;
- oplossing vaak gekozen door grootouders die hun kleinkind opvoeden en hierbij voor een juridische bescherming opteren.
Werking:
Wanneer iemand die ten minste 25 jaar oud is, zich verbindt om een niet ontvoogd minderjarig kind te onderhouden, op te voeden en in staat te stellen de kost te verdienen, kan hij zijn pleegvoogd worden, met instemming van degenen wier toestemming vereist is voor de adoptie van minderjarigen.
Een echtgenoot kan slechts met toestemming van de andere echtgenoot pleegvoogd worden.
De overeenkomst waarbij de pleegvoogdij tot stand komt en, in voorkomend geval, de toestemming van de echtgenoot van de pleegvoogd worden vastgesteld bij authentieke akte opgemaakt door de vrederechter van de verblijfplaats van de minderjarige of door een notaris.
Deze overeenkomst heeft eerst haar gevolgen nadat zij, op aanvraag van de pleegvoogd, bekrachtigd is door de jeugdrechtbank.
De jeugdrechtbank behandelt de aanvraag in raadkamer. De pleegvoogd en, in voorkomend geval, zijn echtgenoot, het kind indien het meer dan 15 jaar oud is, zijn voogd en toeziende voogd indien het reeds onder voogdij staat, alsmede degenen die overeenkomstig het vorige artikel hun instemming met de pleegvoogdij hebben betuigd, worden door de rechtbank gehoord, althans opgeroepen. De procureur des Konings wordt altijd gehoord.
De pleegvoogd beheert de goederen van zijn pleegkind, zonder het genot ervan te hebben en zonder de uitgaven voor onderhoud en opvoeding te mogen toerekenen op de inkomsten van de minderjarige. Hij oefent eveneens het recht van bewaring over het pleegkind uit, voor zover het zijn gewone verblijfplaats bij hem heeft.
Gedurende de pleegvoogdij hebben de ouders van het kind alsmede degenen die het hebben geadopteerd of ten volle geadopteerd, niet langer het genot van de goederen van de minderjarige.)
Voor het overige wijkt de pleegvoogdij niet af van de regels betreffende de uitoefening van de rechten en verplichtingen die voortvloeien (uit het ouderlijk gezag) of de voogdij en met name van het recht om toe te stemmen in het huwelijk, de adoptie of de volle adoptie van de minderjarige en om zijn ontvoogding te vorderen.)
De pleegvoogdij neemt een einde bij de meerderjarigheid van het pleegkind. Indien het pleegkind evenwel op dat ogenblik niet in staat is om de kost te verdienen, kan de pleegvoogd door de jeugdrechtbank worden veroordeeld om het schadeloos te stellen. Deze schadeloosstelling bestaat in hulpmiddelen die geschikt zijn om het pleegkind een beroep te verschaffen, onverminderd de overeenkomsten die met het oog op dit geval mochten zijn gesloten.
De pleegvoogdij neemt ook een einde bij overlijden van de pleegvoogd. Indien het pleegkind op dat ogenblik behoeftig is, moet het uit de nalatenschap van de pleegvoogd middelen van bestaan verkrijgen, waarvan, zo daarin niet tevoren door een uitdrukkelijke overeenkomst is voorzien, het bedrag en de aard geregeld worden ofwel in der minne tussen de wettelijke vertegenwoordiger van de minderjarige en de rechthebbenden op de nalatenschap van de pleegvoogd, ofwel door de jeugdrechtbank in geval van geschil.
De pleegvoogdij en de verplichtingen van de pleegvoogd of zijn nalatenschap nemen ook een einde wanneer het pleegkind komt te overlijden of wanneer het ontvoogd, geadopteerd of (ten volle geadopteerd) wordt.
De jeugdrechtbank kan aan de pleegvoogdij een einde maken op verzoek :
1° hetzij van de pleegvoogd;
2° hetzij van degenen die overeenkomstig artikel 475bis van het Burgerlijk wetboek met de pleegvoogdij hebben ingestemd of van degenen die het kind hebben erkend of gewettigd na de totstandkoming van de pleegvoogdij;
3° hetzij van de procureur des Konings.
De jeugdrechtbank behandelt het verzoek op de wijze omschreven in artikel 475ter van het Burgerlijk wetboek, derde lid.
Indien zij aan de pleegvoogdij een einde maakt, kan zij desgevraagd, na het advies van de voormelde personen onder sub 1° en 2°, te hebben ingewonnen en na de procureur des Konings te hebben gehoord, de verplichting van de pleegvoogd om het kind te onderhouden en het de mogelijkheid te bieden in zijn levensonderhoud te voorzien, beperken of opheffen.
De pleegvoogd die het beheer over enig goed van zijn pleegkind heeft gehad, moet daarvan rekening en verantwoording doen (overeenkomstig de artikelen 413 tot 420 van het Burgerlijk wetboek).
Wettelijke basis: art. 475bis en volgende burgerlijk wetboek
Zie ook de bijzondere voogdij voor de niet begeleide minderjarige vreemdelingen vervat in art. 479 van de programmawet van 24 december 2002 (B.S. 31/12/2002) waarbij dit artikel 479 zelf 29 artikelen omvat en bijhorend KB van 22/12/03 (B.S. 29/01/04) en bijhorende omzendbrief van 19/04/04 (B.S. 29/04/04).
Opgelet: Verwarring pleegvoogdij en pleeggezin
Vaak wordt pleegvoogdij verward met een gans andere figuur met name deze van het pleeggezin. Voor meer informatie over pleeggezinnen: klik pleeggezin.