Erelonen, kosten, honoraria zouden principieel gedekt moeten worden door een rechtsbijstandsverzekering.
Maar is dit wel zo?
Staat de verdediging middels rechtsbijstand garant voor een goede verdediging?
Wordt de professionele onafhankelijke tussenkomst van een betere advocaat al dan niet beperkt door een rechtsbijstandsverzekering?
De rechtsbijstandsverzekering dekt tot een bepaald maximum, de gerechtskosten, de kosten en erelonen van een advocaat en de kosten van technische raadslieden en experten.
Ter zake zijn er maatschappijen zoals DAS, ARAG, ETHIAS, KBC, AVERO, LAR, P&V en Euromex die algemene polissen voorstellen en die een hele reeks van geschillen dekken met uitzondering van onder meer bepaalde familiale conflicten, vennootschapsconflicten en verdediging van uw belangen wanneer u opzettelijke misdrijven pleegt.
In heel wat gevallen is rechtsbijstand een onderdeel of optie van een andere polis. Zo kan de rechtsbijstand onder meer een onderdeel zijn van uw autoverzekering, uw familiale verzekering, uw brandverzekering..). Deze rechtsbijstand zal dan natuurlijk enkel tussenkomen in het verzekergebied van de respectievelijke verzekering.
WAT ZOU DOOR DE RECHTSBIJSTAND BETAALD MOETEN WORDEN?
1. De kosten en erelonen gemaakt voor een regeling in der minne. Maar: In de praktijk behouden de rechtsbijstandsverzekeraars zich vaak het recht voor om namens de verzekerde te onderhandelen en regelingen te arrangeren. De verzekerde kan zich hiertegen verzetten, maar wanneer deze een advocaat raadpleegt in deze minnelijke fase wordt zeer vaak geweigerd om deze honoraria ten laste te nemen, waardoor de verzekerde in de kou blijft staan, zonder enig onafhankelijk advies en onderhandelingsexpertise van een door de verzekerde gekozen advocaat.
2. Onderhandelings- en onderzoekskosten. Maar: In de praktijk stellen de verzekeraars hun eigen experts aan en stellen maar al te vaak en onder "zachte dwang" aan de verzekerden dat ze het gedane voorstel dienen te aanvaarden.
3. De kosten en honoraria van uw technisch of medisch raadslieden, die de belangen van de verzekerde op technisch of medisch vlak behartigen tegenover de expert en hierin ook de advocaat van de verzekerde op technisch of medisch vlak kunnen bijstaan. Maar: De rechtsbijstandsverzekering gebruiken door hen verzonnen tariefstelsels en maximale tussenkomsten, waardoor de vrije keuze van de verzekerde om zich te laten bijstaan door betere technische experten wordt belemmerd.
4. De kosten en honoraria van de gerechtelijke expert of de in der minne aangewezen expert. Maar: Bij het verliezen van de procedure kan de verzekerde toch nog geconfronteerd worden met de kosten van het geding waaronder de expertisekosten.
5. De kosten en honoraria van een advocaat. Maar: De rechtsbijstandsverzekeraars gebruiken niet alleen lage door hen verzonnen gebruikelijke maxima tarieven, zij weigeren zelfs meer en meer voorschotten te betalen. Wanneer de verzekerde meent dat hij zelf een betere advocaat kan zoeken, heeft de verzekerde het verkeerd voor. De verzekering is enkel bereid om kosten en erelonen van een advocaat te betalen die bereid is aan verlaagde tarieven te werken en tracht de verzekerde te overtuigen op de advocaten van de verzekering beroep te doen, die bereid zijn te werken aan verlaagde tarieven. Meermaals gebeurt het dat de verzekerde bij het einde van de zaak, toch nog een ereloonnota krijgt voor de erelonen en kosten die niet door de verzekeringsmaatschappij worden gedragen. Weliswaar kan hierover met elke advocaat vooraf een afspraak worden gemaakt
6. De kosten en honoraria van een gerechtsdeurwaarder. Maar: Bij verlies van de zaak blijft de verzekerde in een onzekere situatie. De verzekerde is zelfs niet zeker of hij wel rechtsbijstand zal krijgen voor hoger beroep of cassatie.
7. De kosten van gerechtelijke en buitengerechtelijke procedures, met inbegrip van arbitrage en de gerechtskosten in strafzaken. Maar dit onder voorwaarden van de verzekeringen.
8. de kosten de uitvoering (hiermee wordt de beslagprocedure bedoeld die gevolgd wordt wanneer de tegenpartij haar verplichtingen niet vrijwillig nakomt) Lees de polis evenwel op dit punt na en vraag vooraf inlichtingen. Maar: ook op dit punt zijn er vaak beperkingen, zoals de beperking van één uitvoeringsprocedure (vb. éénmaal roerend of onroerend beslag leggen per uitvoerbare titel (uitvoerbaar vonnis) hetgeen vaak onvoldoende is om tot integrale regeling te komen..
9. de kosten van vertaling in geval van gerechtelijke procedure en indien deze vertaling wettelijk vereist is. Maar: dit enkel in geval van strikte noodzaak (in plaats van het nuttigheidscriterium) zoals beoordeeld door de rechtsbijstandsverzekeraar.
10. Soms ook: verantwoorde verplaatsings- en verblijfskosten wanneer u persoonlijk dient aanwezig te zijn voor de rechtbank. Veelal beperkt tot buitenlandse verschijningen. Maar: waar de verzekering het kan zal zij op deze kost beknibbelen. De kosten verbonden om een rechtszaak bij te wonen (zonder verplichte aanwezigheid) worden dan weer niet gedekt.
Strafrechtelijke verdediging
De rechtsbijstand kan in bepaalde gevallen inderdaad ook de strafrechtelijke verdediging dekken. Maar: Men kan zich evenwel nooit verzekeren voor opzettelijke daden (en de meeste misdrijven vereisen juist opzet). Wanneer uit een definitieve uitspraak zou blijken dat het misdrijf opzettelijk werd gepleegd zal de rechtsbijstand worden uitgesloten. Sommige verzekeringen sluiten de strafrechtelijke verdediging steeds uit. De meeste maatschappijen verlenen geen dekking voor grove fouten.
GEEN VOORAFBESTAAND RISICO
U heeft een aantal juridische problemen en zal binnenkort een advocaat moeten raadplegen. Als vooruitziende burger gaat u nu vlug een rechtsbijstandverzekering aan in de hoop aldus uw advocaatskosten door deze verzekering te kunnen laten betalen.
Bespaar u de kosten, dit zal u niet lukken, dit haantje zal geen eieren leggen.
De verzekeraar is niet gehouden tot tussenkomst wanneer de omstandigheden die tot dekking moeten aanleiding geven, reeds bestaan op het ogenblik van het aangaan van de polis in die zin dat het verzekerd risico zich reeds heeft voorgedaan of indien de betwisting reeds bestaat bij het aangaan van de polis.
Van zodra er zich een betwisting voordoet die tot dekking aanleiding kan geven of voor zover er zich omstandigheden voordoen die zelfs maar louter de kans op een conflict verhogen, dient u dit aan uw rechtsbijstandverzekeraar te melden.
De verzekeringnemer is verplicht bij het sluiten van de overeenkomst alle hem bekende omstandigheden nauwkeurig mee te delen die hij redelijkerwijs moet beschouwen als gegevens die van invloed kunnen zijn op de beoordeling van het risico door de verzekeraar. De verzekeraar kan op grond hiervan bepaalde risico's uitsluiten. Opzettelijk verzwijgen of opzettelijk onjuist meedelen van gegevens leidt tot nietigheid van de polis.
HOEVEEL BETAALT DE RECHTSBIJSTAND
De tussenkomst van de rechtsbijstandsverzekeraars wordt in de regel geplafonneerd tot een bepaald maximum bedrag. Dit plafond volstaat vaak niet om de kosten te dekken..
De maatschappijen gebruiken interne tabellen om uit te maken of zij de kosten en erelonen al dan niet willen betalen. Wanneer de maatschappijen deze kosten en erelonen naar hun normen te hoog achten, start een palaver en een gepingel waaraan ernstige advocaten niet deel willen nemen en waardoor de verzekerde tussen hamer en aambeeld komt te liggen. Een en ander kan de keuze van advocaat of deskundige bemoeilijken, niet iedereen houdt van het doorgedreven snoeiwerk van de verzekeringsmaatschappijen in de afrekeningen. Anderzijds kan deze houding leiden tot een beperking van de verleende service of inzet. De vrije keuze van advocaat van advocaat is daarom bijzonder belangrijk.
Vrije keuze van advocaat?
De wet op de landverzekering voorziet in de vrije keuze van raadslieden. Een rechtsbijstandverzekering kan dus wel een advocaat voorstellen, maar u bent niet verplicht op deze voorgestelde keuze in te gaan. Indien de verzekerde beroep wil doen op de rechtsbijstandsverzekering dient hij zeker van het recht op vrije keuze van advocaat een beroep te doen en zich geen advocaat laten aansmeren door de verzekering of de verzekeringsmakelaar. De kans is dan immers groot dat de advocaat aan verminderde contractueel opgelegde minima-tarieven werkt. Dit kan de perceptie wekken dat er gewerkt wordt middels een minimale service. De verzekerde heeft belang om gebruik te maken van de vrije keuze van advocaat, zodat de verzekerde de gelegenheid krijgt een eigen vertrouwensrelatie met de advocaat op te bouwen en u zich blijvend kan vergewissen over diens toewijding en, onderlegdheid.
Meerdere advocaten en zeker de "topadvocaten" stellen vandaag strikte voorwaarden aan de tussenkomst van een rechtsbijstandsverzekeraar. Een advocaat wil immers vrij en onbelemmerd zich maximaal kunnen inzetten voor zijn cliënt. De rechtsbijstandsverzekering bemoeilijkt de onafhankelijkheid en zelfs het professionalisme van de advocaat. Meerdere advocaten verkiezen er daarom voor om een uitsluitende relatie met hun cliënt te onderhouden, waarbij de advocaat zijn erelonen naar de cliënt stuurt met verzoek aan de cliënt deze te betalen en de cliënt hierna deze honoraria doorstuurt naar de verzekering om het geheel of een deel hiervan terug te bekomen. Hiermee geconfronteerd zou de rechtsbijstandsverzekeringen hierna de cliënten wel durven te overtuigen een andere goedkopere advocaat (uit hun collectie) te kiezen die dan zogenaamd beter is, al dan niet met verwijten aan de door de cliënt verkozen cliënt.
Een rechtsbijstandsverzekering meende reeds de procedure (en de kosten hieraan verbonden) voor haar goedkoper te moeten maken door de cliënten zonder medeweten van de advocaat op te bellen en te pogen de cliënt te overtuigen te schikken voor een lager bedrag en af te zien van de verdere procedure.
Vanaf welk ogenblik wordt de tussenkomst van een advocaat gedekt?
Gezien de kosten van een procedure en de raadslieden hoog kunnen oplopen, zal de rechtsbijstandsverzekeraar beroep kunnen doen op personen in hun loondienst die minnelijk zullen trachten het probleem "op te lossen". Zij hebben hiertoe het twijfelachtige recht en kunnen aldus wachten om uw advocaat op hun kosten te laten tussenkomen. Toch kan het nuttig zijn om ook in deze gevallen in geval van twijfel een advocaat te raadplegen, al was het maar om erop toe te zien dat de rechtsbijstandsverzekeraar als "goede huisvader" uw geschil beheert en onder meer zorgt voor:
tijdige ingebrekestellingen;
het behoud van uw rechten;
tijdige expertises;
correcte briefwisseling en het correct beantwoorden van de briefwisseling van de tegenpartijen;
het niet laten verjaren van vorderingen;
fatsoenlijke regelingen die door u aanvaard worden;
het zo nodig laten dagvaarden in kortgeding tot vrijwaring van uw rechten vb. door aanstelling van een gerechtelijk deskundige;
het niet laten aanslepen van de zaak
Maar van zodra u voor de rechtbank wordt opgeroepen of van zodra er moet worden overgegaan tot een gerechtelijke of administratieve procedure, heeft u hoe dan ook zowel recht op een advocaat als het recht om deze vrij te kiezen.
En telkens u in conflict gaat met uw verzekeraar of wanneer er zich een belangenconflict voordoet tussen u en uw verzekeraar, heeft u als verzekerde in rechtsbijstand, onmiddellijk het recht beroep te doen op een advocaat van uw keuze.
Wie is de rechtsbijstandsverzekeraar? Is dit dezelfde als uw verzekeraar of is dit een andere maatschappij?
De rechtsbijstand wordt ofwel door de verzekeringsmaatschappij zelf verleend (vb. de familiale verzekeraar, de brandverzekeraar, of de autoverzekeraar) dan wel door een andere maatschappij. Deze laatste optie voorziet de beste waarborg vooral wanneer er tegenovergestelde belangen bestaan tussen de verzekerde en verzekeringsmaatschappij.
Toch voorziet de wet enkele waarborgen indien de verzekeringsmaatschappij zelf de rechtsbijstand verleent:
1. In dit geval dient de verzekeraar de opvolging van rechtsbijstand toevertrouwen aan een ander personeelslid dus verschillend van de personen die belast zijn met de schaderegeling. Ofwel dient in de polis opgenomen dat de verzekerde van zodra hij aanspraak kan maken op rechtsbijstand, hij de behartiging van zijn belangen mag toevertrouwen aan een advocaat van zijn keuze.
2. Van zodra er een conflict ontstaat tussen verzekerde en de verzekeraar heeft de verzekerde, die verzekerd is in rechtsbijstand, hoe dan de vrije keuze van advocaat.
Conflicten met de rechtsbijstandsverzekeraar: Objectiviteitsclausule
Een rechtsbijstandverzekering is er niet om onmogelijk haalbare standpunten in te nemen of kansloze procedures te voeren. Maar al is het recht er om zekerheid te bieden, niets is onzekerder dan het recht. De rechtsbijstandsverzekeraar heeft er belang bij om geen (onnodige) dure procedures te voeren en de verzekerde heeft er belang bij dat elke kans hoe klein ook, wordt benut op kosten van de maatschappij.
De wet heeft deze ingebakken strijdigheid van belangen ingeschat en hierbij volgende regels vastgelegd:
Wanneer de verzekerde in rechtsbijstand met zijn rechtsbijstandsverzekeraar een conflict heeft over de haalbaarheid van een procedure, de in te nemen standpunten, het verweer of de te volgen procedure heeft de verzekerde onmiddellijk het recht een advocaat te raadplegen.
De door de verzekerde geraadpleegde en dus vrij gekozen advocaat wordt verzocht een schriftelijk advies uit te brengen over de haalbaarheid van de procedure en de te volgen strategie.
Indien de advocaat in zijn advies het standpunt van de verzekeraar bevestigt wordt aan de verzekerde de helft terugbetaald van de kosten en honoraria van deze raadpleging.
Indien de geraadpleegde advocaat ingaat tegen de standpunten van de verzekeringsmaatschappij en de stelling van de verzekerde bevestigt, is de verzekeraar, ongeacht de afloop van de procedure, ertoe gehouden zijn dekking te verlenen met inbegrip van de kosten en de honoraria van de raadpleging.
Indien de advocaat het standpunt van de verzekeringsmaatschappij bevestigt en de verzekerde tegen het advies van deze advocaat in, verzekerde op eigen kosten toch een procedure begint en een beter resultaat bekomt dan hetgeen hij zou hebben bekomen indien hij het standpunt van de verzekeraar zou hebben gevolgd, is de verzekeraar die de stelling van de verzekerde niet heeft willen volgen verplicht om alle kosten en erelonen te betalen met inbegrip van de volledige kosten van het oorspronkelijke negatieve advies van de advocaat.
De verzekerde kan daarnaast op elk moment de rechtsbijstandsverzekeraar laten dagvaarden voor de rechtbank, zodat deze kan oordelen over het geschil.
Betwisting
In geval van betwisting van de ereloonstaat van de advocaat door de rechtsbijstandsverzekeraar dient de advocaat zich voor het betalen van zijn ereloon te wenden tot zijn cliënt/verzekerde.
De cliënt/verzekerde kan dus door zijn advocaat gedagvaard worden indien de verzekering weigert de staat van onkosten en erelonen te betalen. De cliënt dient dan zijn rechtsbijstandsverzekeraar aan te spreken en/of in tussenkomst en vrijwaring te dagvaarden en hiervoor een advocaat te raadplegen.
Er bestaat immers geen rechtsband tussen de advocaat en de rechtsbijstandsverzekeraar.
Insolventie:
Een goede verzekering biedt niet alleen rechtsbijstand maar ook dekking tegen insolventie.
Stel dat u een goed vonnis bekomt, waarbij u een mooie som wordt toegekend zoals door een onvermogende te betalen. Bij dekking tegen insolventie van de aansprakelijke derde zal u uw schade alsdan van de verzekeraar uitbetaald krijgen.
Hoe rechtsbijstandsverzekeringen vergelijken:
door het advies van een onafhankelijke verzekeringsmakelaar
door kritische lectuur van publiciteit
door het vooraf kritisch doornemen van een verzekeringsvoorstel
door het inwinnen van vergelijkende info op het internet
door te beseffen dat verzekeringen commerciële ondernemingen zijn die niet de bedoeling hebben om op grote schaal meer geld uit te geven dan ze aan premies ontvangen.
Stel hierbij volgende kritische vragen
welke tussenkomsten worden gedekt? De beste omschrijving is deze waarin bepaald wordt dat alles gedekt is behalve het uitgeslotene, eerder dan een bepaling die stelt dat enkel het vermelde gedekt is (en al de rest niet).
hoeveel bedraagt het bedrag van de dekking?
ken ik de nadelen van een verdediging met rechtsbijstand?
hoeveel bedraagt de premie en is deze kost verantwoord?
wordt de rechtsbijstand uitgeoefend door een maatschappij die van de verzekeraar is afgescheiden?
is er dekking voor insolventie van de schadeverwekker en tot welk bedrag?
is er een minimumwaarde per schadegeval (kleine geschillen waarvoor er geen rechtsbijstand wordt verleend).
is er een vrijstelling (een aandeel in de tussenkomst zoals door u te betalen, franchise geheten)
is er ook dekking voor de strafrechtelijke verdediging
heb ik wel een (aanvullende) rechtsbijstandsverzekering nodig en zal ik er beroep op doen?
Alternatieven voor een rechtsbijstandsverzekering:
• het bedrag van de premie sparen (desnoods in groep) waarbij deze centen dan worden aangesproken indien er ooit een procedure of verdediging dient gevoerd.
• voor rechtsbijstand geen verzekering aangaan en indien nodig de kosten betalen
• werken met een huisadvocaat (vertrouwens-advocaat).
Maar laat de kwaliteit van uw verdediging nooit beperken
Wettelijke Bepalingen: Uittreksel uit de wet op verzekeringen
HOOFDSTUK 4. - Rechtsbijstandverzekeringen.
Toepassingsgebied
Art. 154. De artikelen 155 tot 157 zijn toepasselijk op de verzekeringsovereenkomsten waarbij de verzekeraar zich verbindt diensten te verrichten en kosten op zich te nemen, ten einde de verzekerde in staat te stellen zijn rechten te doen gelden, als eiser of als verweerder, hetzij in een gerechtelijke, administratieve of andere procedure, tenzij los van enige procedure.
De verdediging van de verzekerde door de aansprakelijkheidsverzekeraar uit hoofde van de artikelen 143 en 146 valt niet onder toepassing van de artikel 155 tot 157.
Geldboeten en minnelijke schikkingen in strafzaken
Art. 155. Geen enkele geldboete of geen enkele minnelijke schikking in strafzaken kan het voorwerp zijn van een verzekeringsovereenkomst, met uitzondering van die welke ten laste zijn van de persoon die burgerrechtelijk aansprakelijk is en die geen betrekking hebben op de wetten en de uitvoeringsbesluiten betreffende het wegverkeer of betreffende het vervoer over de weg.
Vrije keuze van raadslieden
Art. 156.In elke verzekeringsovereenkomst inzake rechtsbijstand moet uitdrukkelijk ten minste worden bepaald dat :
1° [1 wanneer moet worden overgegaan tot een gerechtelijke, administratieve of arbitrageprocedure, de verzekerde vrij een advocaat of iedere andere persoon kan kiezen die, krachtens de op de procedure toepasselijke wet, de vereiste kwalificaties heeft om zijn belangen te verdedigen, te vertegenwoordigen of te behartigen, en dat, in het geval van arbitrage, bemiddeling of een andere erkende buitengerechtelijke vorm van geschillenbeslechting, de verzekerde vrij een persoon kan kiezen die de vereiste kwalificaties heeft en die daartoe is aangewezen]1;
2° telkens er zich een belangenconflict met zijn verzekeraar voordoet, de verzekerde vrij is in de keuze van een advocaat of zo hij er de voorkeur aan geeft, iedere andere persoon die de vereiste kwalificaties heeft krachtens de op de procedure toepasselijke wet om zijn belangen te verdedigen.
----------
(1)<W 2017-04-09/05, art. 2, 008; Inwerkingtreding : 05-05-2017>
Recht van de verzekeraar om dekking te weigeren
Art. 157. De verzekerde, bij verschil van mening met zijn verzekeraar over de gedragslijn die zal worden gevolgd voor de regeling van het schadegeval en na kennisgeving door de verzekeraar van diens standpunt of van diens weigering om de stelling van de verzekerde te volgen, heeft het recht een advocaat van zijn keuze te raadplegen onverminderd de mogelijkheid om een rechtsvordering in te stellen.
Zo de advocaat het standpunt van de verzekeraar bevestigt wordt aan de verzekerde de helft terugbetaald van de kosten en honoraria van deze raadpleging.
Indien tegen het advies van deze advocaat de verzekerde op zijn kosten een procedure begint en een beter resultaat bekomt dan hetgeen hij zou hebben bekomen indien hij het standpunt van de verzekeraar zou hebben gevolgd, is de verzekeraar die de stelling van de verzekerde niet heeft willen volgen gehouden zijn dekking te verlenen en de kosten van de raadpleging terug te betalen die ten laste van de verzekerde zouden zijn gebleven.
Indien de geraadpleegde advocaat de stelling van de verzekerde bevestigt, is de verzekeraar, ongeacht de afloop van de procedure, ertoe gehouden zijn dekking te verlenen met inbegrip van de kosten en de honoraria van de raadpleging.