Een schenking van aandelen kan niet gelijkgesteld worden met een handgift of bankgift. Handgift en bankgift kunnen via de omweg van de onrechtstreekse schenking als rechtsgeding worden aanzien.
Aandelen worden door de wet als roerend goederen beschouwd worden. Dit betekent dat bij schenking van aandelen, ongeacht hun aard (aan toonder of op naam), in principe de vormvoorschriften van art. 931 B.W. (notariële akte) èn art. 948 B.W. (staat) gecombineerd dienen gerespecteerd te worden.
Aandelen kunnen dus niet zoals geld in de hand geschonken of via de bank overgeschreven.
Om elke vordering tot nietigverklaring van de schenking te vermijden is de tussenkomst van de notaris voor de schenking van aandelen aangewezen en volstaat het niet de inschrijving/aantekening te realiseren in het register van aandelen van de overdracht van het eigendomsrecht van de vroegere aandeelhouder (schenker) naar de nieuwe (begiftigde). Weliswaar wordt dit standpunt niet eenvormig door rechtsleer en rechtspraak aanvaard. Zo stelt sommige rechtsleer en rechtspraak (vb. rechtspraak van het Hof van Beroep te Antwerpen: zie verder) dat aantekening van de overdracht in het register van aandelen een neutrale en autonome akte kan uitmaken die aan de basis ligt van een rechtsgeldige onrechtstreekse schenking. Wie op deze visie vertrouwt om aldus de kosten van een notaris te vermijden neemt evenwel een roekeloos risico.
De inschrijving in het aandelenregister van de overdracht maakt immers niet de overdracht van de aandelen uit maar enkel het bewijs ervan en dus slechts het middel om een (vooraf rechtsgeldig gerealiseerde) schenking van aandelen tegenstelbaar te maken aan de vennootschap en aan derden. Aan deze aantekening gaat de eigenlijke overdracht, het “negotium” tussen partijen vooraf.
Bij handgift of bankgift daarentegen maakt de overhandiging of overschrijving de neutrale en autonome handeling uit, die de definitief en onherroepelijke overdracht uitmaakt. Die overdracht is “Neutraal” omdat uit de handeling zelf niet blijkt of de eigendomsoverdracht die ze teweegbrengt onder bezwarende titel dan wel als gift gebeurde.
Om die reden mag bij de bankgift geen mededeling vermeld worden (waaruit de gift blijkt). De bankoverschrijving mag dus enkel een loutere eigendomsoverdragende overschrijving zonder meer uitmaken.
Die overdracht door overschrijving of handgift in contanten is bovendien “Autonoom” omdat zij juridisch aan eigen inhoudsvormen en vormvoorschriften zijn onderworpen die volledig los staan van de schenking.
Hierdoor blijft de storting of afgifte rechtsgeldig en eigendomsoverdragend, zelfs als later zou blijken dat ze een schenking bevat.
Andere rechtsgeldige onrechtstreekse schenkingen:
de afstand van recht in favorem (zoals de afstand van opstalrechten of vruchtgebruik),
de kwijting van schuld
het beding ten behoeve van derden (met inbegrip van de levensverzekeringscontract).
Schenken van aandelen via een Notaris in Nederland:Wanneer de schenkingsakte van aandelen verleden wordt voor een Nederlandse notaris beroep doet, zullen er principieel geen schenkingsrechten verschuldigd zijn.
Ook in België is bij de schenking van aandelen een ereloon verschuldigd, maar anders dan in België zijn er bij schenking van aandelen voor een Nederlandse Notaris dan geen registratierechten verschuldigd, voor zover de schenker nog drie jaar in leven blijven.
Een schenking voor een Nederlandse notaris is perfect geldig in België. Deze constructie wordt vooral toegepast voor grote bedragen of bij constructies met vruchtgebruik.
Schenking voor de gedematerialiseerde aandelen die op een effectenrekening worden geboekt, kunnen via een belastingvrije bankgift worden geschonken.
Voorheen bestond de mogelijkheid tot handgift van aandelen aan toonder, maar dergelijke aandelen zijn recent afgeschaft.
Let wel indien de schenker binnen de drie jaar na de bankgift (van gedematerialiseerde aandelen komt te overlijden, moeten de erfgenamen alsnogerfbelasting of successierechten betalen.
Verkoop van aandelen met kwijtschelding achteraf van de koopprijs
De verkoop van aandelen gevolgd door een latere met kwijtschelding van de koopprijs is niettegenstaande andersluidende rechtspraak geen onrechtstreekse schenking van aandelenmaar een schenking van de koopprijs. Dergelijke constructies blijven dus steeds risicovol.
Opties
Klik hier voor een model optiecontract op aandelen van een vennootschap