Wanneer u zonder testament overlijdt, bepaalt de wet aan wie uw erfenis toekomt.
Wie een testament opstelt, kan beslissingen nemen die pas uitgevoerd worden na diens overlijden.
In uw testament kan u bepalen op welke wijze er van u afscheid dient te worden genomen na uw overlijden (begrafenis of crematie) evenals alle verdere modaliteiten ervan.
Maar een testament wordt voornamelijk gebruikt om bij uiterste wilsbeschikking een regeling te treffen over het vermogen.
Of u volledig vrij kunt beschikken in een testament hangt af van de verwanten die u na uw overlijden achterlaat.
Indien u 1 kind achterlaat, kan u vrij beschikken over de helft van uw nalatenschap waarbij de overige helft dient toe te komen aan uw kind.
Wanneer u 2 kinderen nalaat kan u vrij beschikken over 1/3 van uw nalatenschap waarbij de overige 2/3 aan uw 2 kinderen dienen toe te komen.
Wanneer u 3 kinderen of meer heeft, kan u vrij beschikken over ¼ van uw nalatenschap waarbij ¾ aan de kinderen dient toe te komen.
Wanneer u een vader of een moeder achterlaat, kan u vrij beschikken over ¾ van uw nalatenschap waarbij ¼ dient toe te komen aan vader of moeder;
Wanneer u en een vader en een moeder achterlaat, dient u de helft van uw nalatenschap in elk geval aan uw ouders te laten en kan u vrij beschikken over de overige helft.
Indien u noch kinderen noch ouders nalaat, kan u vrij beschikken over de totaliteit van de nalatenschap.
Wie een huwelijkspartner heeft, kan zijn huwelijkspartner niet zomaar onterven door een testament. Zelfs bij testament dient de huwelijkspartner steeds de helft van de nalatenschap en in elk geval ook op het vruchtgebruik van de gezinswoning en de stofferende huisraad. Indien gezinswoningen huisraad meer dan de helft uitmaken van de totale nalatenschap, dan heeft de langstlevende echtgenoot hoe dan ook recht op dit deel van de nalatenschap, onafgezien van elk testament.
Het vruchtgebruik van de langstlevende echtgenoot wordt in gelijke delen afgehouden van het beschikbare gedeelte enerzijds en van elk deel van de reservataire erfgenamen anderzijds.
De reservataire erfgenamen zijn die erfgenamen die een voorbehouden deel moeten bekomen, zelfs in aanwezigheid van een testament.
De reserve van de langstlevende echtgenoot of echtgenote kan worden ontnomen indien er een feitelijke scheiding bestaat van meer dan 6 maanden en deze gerechtelijk werd toegestaan.
Het is echter niet steeds zinloos om een testament op te stellen dat de rechten van de reservataire erfgenamen miskent. De reservataire erfgenamen zijn immers niet verplicht om hun wettelijke reserve op te eisen. Het gebeurt meermaals dat familie geen rechten op de reserve laat gelden.
Alle kinderen worden op voet van gelijkheid geplaatst, dus ook deze buiten het huwelijk. Dus ook deze kinderen hebben recht op een reserve. Wanneer een kind komt te overlijden, dan zullen de gebeurlijke afstammelingen van dit kind de plaats innemen van het vooroverleden kind bij de berekening van de reserve.
De reserve van de ouders komt aan de grootouders toe bij vooroverlijden van de ouders. De reserve van deze ascendenten (ouders, grootouders, eventueel overgrootouders enz.
) komt slechts aan de orde in die mate dat zij volgens de erfregels tot de nalatenschap worden geroepen. De reserve kan niet ingeroepen worden tegen een langstlevende echtgenoot die derhalve de volledige nalatenschap kan toebedeeld krijgen.
SOORTEN TESTAMENTEN
Het openbaar testament
Het openbaar of een authentiek testament is een testament gedicteerd door de erflater aan de notaris in het bijzijn van twee getuigen of een tweede notaris.
Het internationaal testament
Het internationaal testament is een testament dat door de erflater wordt aangeboden aan de notaris in de aanwezigheid van 2 getuigen of een tweede notaris. De notaris maakt ene verklaring van ontvangst van het testament op. Het testament is in dit geval schriftelijk opgesteld maar hoeft niet door de erflater zelf met de hand geschreven te zijn. De benaming internationaal testament slaat o.m. op de taal waarin het opgemaakt wordt. De taal van het testament spreekt namelijk geen enkele rol.
Het eigenhandig testament
Een eigenhandig testament dient volledig met de hand geschreven te zijn door de erflater. Het dient gedateerd te zijn en ondertekend.
AANDACHTSPUNTEN
Alle begunstigden van het testament dienen met naam vermeld en wel op die wijze dat er zonder discussie kan uitgemaakt worden over welke personen het gaat.
Om pijnlijke misverstanden te vermijden, raden wij u daarom aan om zo mogelijk naam, voornamen, adres, geboorteplaats en datum te vermelden.
Let op, een eigenhandig testament dient volledig met de hand geschreven te worden. Wanneer het testament getypt is of door een andere persoon geschreven, is het als eigenhandig testament ongeldig.
Vergeet vooral niet de datum en de plaats van opstelling te vermelden.
Voor een eigenhandig testament dienen er geen getuigen op te treden. Vergeet natuurlijk ook niet het testament te ondertekenen.
Aan het testament mag u nadien ook nog toevoegingen voegen, mits deze toevoegingen eveneens volledig door de erflater met de hand gesteld zijn, ondertekend en gedateerd.
Wie na het overlijden een testament vindt, dient het te overhandigen aan een notaris. De notaris zal dan nagaan of dit inderdaad het laatste testament is.
Een eigenhandig testament biedt heel wat voordelen. In de eerste plaats is het geheim en is enkel de testator, dus diegene die het testament opstelt, ervan op de hoogte. De testator kan zonder problemen het testament vernietigen en vervangen door een nieuw testament of kan er wijzigingen of toevoegingen aan aanbrengen. Er zijn ook geen kosten aan verbonden. Toch verdient het aanbeveling om een testament op te stellen na overleg met een advocaat of een notaris teneinde na te gaan of het gewenste resultaat bereikt wordt.
Een advocaat of een notaris onderlegd in vermogensbeheer kan u heel wat nuttige tips meegeven. Zo vergeten heel wat mensen dat er in een testament ook een last kan voorzien worden, zoals de regeling van de begrafenis, maar ook de zorg voor een partner of een kind. Wanneer men testeert ten gunste van een stichting, een overheid of een vzw is het zeker aan te bevelen om u te laten bijstaan door een advocaat of een notaris. Ook in deze gevallen kan u in het testament bepalen op welke wijze het getesteerde dient aangewend.
Een eigenhandig testament kan nog tijdens het leven van de testator in bewaring worden gegeven bij een notaris. Aldus kan voorkomen worden dat het testament verloren gaat.
Bij eigenhandige testamenten kan het gebeuren dat de erfgenamen het handschrift van de testator betwisten. Andere vaak voorkomende betwistingen zijn deze waarbij de helderheid van geest van de testator betwist wordt of waarbij er een klacht wordt geformuleerd wegens erfenisbejegening. Bij dergelijke conflicten is het steeds aangewezen tijdig een advocaat te raadplegen. Ook een voorafgaand advies van een advocaat kan heel wat problemen op dit punt vermijden.
Het opzoeken van testamenten: na een overlijden kan worden nagegaan of er in België op naam van de overledene een testament werd geregistreerd bij het Centraal Register der laatste wilsbeschikkingen (CRT).