Welke overeenkomsten kunnen nietig verklaard worden?
De grondregels van het contractenrecht.
De materiële gronden tot nietigverklaring:
• afwezigheid of gebrek aan wilsovereenstemming;
• onbestaande, onbepaalbare, onmogelijke of ongeoorloofd voorwerp;
• onbestaande, valse of ongeoorloofde oorzaak;
• gebrek in de rechts- en handelingsonbekwaamheid.
Wettelijke bronnen
Voormelde opsomming is terug te vinden in artikel 1108 tot 1133 oud B.W. en 5.57 en volgende NBW
Maar de invulling van deze materiële vereisten vergt een volledige controle van de overeenkomst aan het volledige recht. Zo onder meer voorzien tal van bijzondere wetten in nietigheden zoals onder meer in de wetgeving op de consumentenrechten, zoals de koopwet, de WER, …
Ook de wet betreffende de verzekeringen, de financiële wetgeving, de sociale- en arbeidswetgeving voorziet in tal van materiële nietigheidgronden.
In heel wat gevallen zal ook de hoedanigheid van een partij invloed hebben op de nietigheid nu bepaalde contracten slechts aan bepaalde personen voorbehouden blijven.
Zo kan men zich voorstellen dat een contract afgesloten met een persoon die zich uitgeeft als bedrijfsrevisor en in het werkelijkheid niet is, die geschorst is, die omwille van bepaalde reglementen met bepaalde personen of onder bepaalde voorwaarden niet mag contracteren, nietig is.
Hetzelfde geldt voor bijna alle vrije beroepen en gereglementeerde beroepen.
Zelfs algemene rechtsbeginselen kunnen een invloed hebben op de vernietigbaarheid van een overeenkomst.
Het ongeoorloofd voorwerp en de vernietigbaarheid van de overeenkomst.
Een overeenkomst kan slechts nietig verklaard worden wegens ongeoorloofd voorwerp, wanneer de desbetreffende overeenkomst een ongeoorloofde toestand doet ontstaan of in stand houdt.
Zo zal de brandverzekering die je verzekeraar afsluit met de verzekerde voor een onroerend goed dat werd opgericht in strijd met de stedenbouwkundige voorschriften, perfect geldig zijn en niet vernietigbaar.
De verzekering zorgt immers niet voor de instandhouding van het stedenbouwrechterlijk misdrijf. Zie cassatie 08.04.1999.
Maar de aannemings- of architectenovereenkomst die wordt afgesloten met oog op de constructie van een gebouw tegen de stedenbouwkundige reglementering in, is daarentegen wel vernietigbaar.
Een dienstverleningscontract tussen 2 partijen waarbij één van de partijen niet beschikt over de nodige hoedanigheid of dat in strijd met de beroepsreglementering tot stand werd gebracht en waarbij aldus een ongeoorloofd voorwerp en onwettige toestand wordt mogelijk gemaakt, geïnstalleerd en behouden, is daarentegen wel vernietigbaar.
Opgelet: Deze tekst omvat slechts een gedeeltelijke inhoud
Word ook lid en lees onbeperkt alle bijdragen.
Algemeen
In het positief recht bestaat er geen substantieel verschil meer tussen nietigheid en vernietiging. Dit historische onderscheid heeft tegenwoordig dus zijn betekenis verloren.
De nietigheidssanctie kan terzijde worden geschoven wanneer dit niet de meest geschikte sanctie zou zijn. Zoals elke sanctie, moet de nietigheid in verhouding moet zijn met het beoogde doel, d.i. de naleving van de geschonden norm verzekeren.
De wetgever kan dus beslissen om de nietigheid uitdrukkelijk te vervangen door een andere, meer geschikte sanctie, zoals de niet-tegenwerpelijkheid in geval van een pauliaanse vordering, de schadevergoeding in geval van incidenteel bedrog, de matiging van de verbintenis in geval van een kennelijk onredelijk schadebeding, enz.
Overigens moet nietigheid, zelfs bij gebrek aan een uitdrukkelijke bepaling in die zin, worden verworpen wanneer de toepassing van een dergelijke sanctie kennelijk indruist tegen het doel van de geschonden norm.
Denk bijvoorbeeld aan
• de schending van bepaalde gewestelijke normen inzake huur
• regulariseerbare stedenbouwkundige inbreuken
• de vormvereisten inzake contracten tot reisorganisatie en reisbemiddeling
• de vormvoorwaarden waarin de antiwitwaswetgeving voorziet
Indeling van de nietigheden (Art. 5.58 NBW)
De nietigheid is absoluut wanneer de geschonden regel van openbare orde is en dus in hoofdzaak de bescherming van het algemeen belang beoogt. Iedere belanghebbende kan zich erop beroepen.
De nietigheid is relatief wanneer de geschonden regel van dwingend recht is en dus in hoofdzaak de bescherming van een particulier belang beoogt. Enkel de beschermde persoon kan zich erop beroepen.
Krachtens het beginsel jura novit curia, is de rechter inderdaad ertoe gehouden het geschil te beslechten overeenkomstig de rechtsregel die daarop van toepassing is. Hij heeft dus de plicht om, met inachtneming van de rechten van verdediging, ambtshalve de rechtsmiddelen op te werpen waarvan de toepassing geboden is door de feiten die de partijen in het bijzonder hebben aangevoerd ter ondersteuning van hun eisen.
Wanneer de partijen de feiten niet in het bijzonder hebben aangevoerd, is de toepassing van de rechtsregel die op die feiten gestoeld is, voor de rechter niets meer dan een mogelijkheid. Vanuit die invalshoek is de tegenstelling tussen absolute nietigheid en relatieve nietigheid afgezwakt.
Voortaan mogen en moeten – onder voornoemde voorwaarden – de twee vormen van nietigheid inderdaad ambtshalve door de rechter worden opgeworpen, tenzij het contract op geldige wijze is bevestigd.
In werking stelling van de nietigheid (Art. 5.59 NBW)
De nietigheid treedt nooit van rechtswege in. In deze zin is een contract dat aangetast is door een nietigheidsgrond niet van rechtswege nietig, maar eerder vernietigbaar
1. De nietigheid kan vooreerst minnelijk worden vastgesteld.
Een minnelijke nietigverklaring veronderstelt dat de nietigheidsgrond daadwerkelijk bestaat. Bij gebrek daaraan is het akkoord nietig voor zover het een minnelijke nietigverklaring vormt, maar kan het worden geherkwalificeerd als een opzegging door wederzijdse toestemming van de partijen (zie art. 5.70). De wet kan zich overigens verzetten tegen een minnelijke nietigverklaring of haar onderwerpen aan voorwaarden (zie bijvoorbeeld artikel 14 van de Pachtwet).
2. De nietigheid kan gerechtelijk worden vastgesteld
De gerechtelijke nietigverklaring is de gewone wijze van nietigverklaring van contracten. Het contract is nietig zodra een gerechtelijke uitspraak (ambtshalve of op vordering) het bestaan van de nietigheidsgrond erkent.
3. De nietigheid op kennisgeving
voorwaarden
a) deelbaarheid van de nietigheid van de rest van het contract
b) schriftelijke kennisgeving
c) uitgesloten voor overeenkomsten vastgelegd in authentieke akte
De titularis van de nietigheid heeft de mogelijkheid om die langs buitengerechtelijke weg de nietigheid in werking te stellen door middel van een kennisgeving aan de andere contractspartijen. Overeenkomstig artikel 5.63 zijn de gevolgen van de nietigverklaring door middel van een kennisgeving beperkt tot de verbintenissen of tot de bedingen aangetast door nietigheid indien zij deelbaar zijn van de rest van het contract. Zo impliceert het feit dat de kennisgeving aan alle andere partijen bij het contract wordt gedaan, niet noodzakelijk dat het contract ten aanzien van al die partijen nietig zal worden verklaard.
De kennisgeving moet schriftelijk gebeuren. Bijgevolg kan ze met name via een deurwaardersexploot gedaan worden, waardoor de overschrijving ervan kan worden verzekerd overeenkomstig de artikelen 1 en 2 van de hypotheekwet.
De nietigverklaring door middel van een kennisgeving geschiedt echter op risico van de partij die ze uitbrengt in die zin dat ze altijd in rechte kan worden betwist en dat de rechter die vaststelt dat het contract op ongegronde wijze nietig is verklaard, kan vaststellen dat de kennisgeving onwerkzaam is en dat het contract op grond daarvan nooit een einde heeft genomen. In dat geval en indien de persoon die de kennisgeving heeft afgelegd in de tussentijd bovendien de uitvoering van het contract heeft gestaakt, kan die niet-nakoming in voorkomend geval de ontbinding van het contract te zijnen laste verantwoorden. Als de kennisgeving door de bestemmeling wordt betwist, kan de persoon die de kennisgeving heeft afgelegd de zaak ook aanhangig maken bij de rechter om de nietigverklaring van het contract te laten bevestigen. Zelfs wanneer de nietigverklaring niet wordt betwist, kan de rechter altijd worden gevat door elke belanghebbende partij om elke betwisting inzake de gevolgen ervan (met name het lot van de restituties) te beslechten.
Bij uitzondering is de nietigverklaring bij kennisgeving uitgesloten, wanneer het contract is vastgesteld door een authentieke akte (voor een vergelijkbare uitzondering, zie art. 3: 50, lid 2 NBW), zoals een notariële akte of een homologatievonnis. Die oplossing is tegelijk gerechtvaardigd door de gedachte dat de persoon die het authentiek karakter aan het contract verleent (zoals een notaris of een rechter) gehouden is om voorafgaandelijk de geldigheid ervan te verifiëren en door de bekommernis om de uitvoerende kracht van de authentieke akte niet te schaden. Een minnelijke of gerechtelijke vernietiging blijven evenwel mogelijk.
Verjaring van de nietigheid (Art. 5.60)
De nietigheid door middel van vordering of kennisgeving verjaart na vijf jaar vanaf de dag volgend op deze waarop degene die zich erop beroept kennis heeft van de nietigheidsgrond, en in geval van een relatieve nietigheid, geldig afstand kan doen van het recht om zich erop te beroepen. Aldus moet, naargelang het geval, de onbekwaamheid, het wilsgebrek of de bestaansreden van de bescherming geboden door de geschonden regel van dwingend recht, opgehouden hebben te bestaan. Zij verjaart in ieder geval na twintig jaar vanaf de dag volgend op de dag waarop het contract gesloten is.
De exceptie van nietigheid verjaart niet
(Voorheen onder het regime van het oud BW was de termijn 10 jaar)
Bevestiging van de nietigheid (art. 5.61 NBW in vervanging van artikelen 1115, 1311, 1338 en 1339 van het Burgerlijk Wetboek).Het contract aangetast door een relatieve nietigheidsgrond kan uitdrukkelijk of stilzwijgend worden bevestigd door de beschermde persoon.
De bevestiging veronderstelt dat de beschermde persoon kennis heeft van de nietigheidsgrond en geldig afstand kan doen van het recht om zich erop te beroepen. Aldus moet, naargelang het geval, de onbekwaamheid, het wilsgebrek of de bestaansreden van de bescherming geboden door de geschonden regel van dwingend recht, opgehouden hebben te bestaan.
Zij leidt tot afstand van de mogelijkheid om de nietigheid in te roepen, onverminderd de rechten van derden die bevoegd zijn om zich op de nietigheid te beroepen.
Het contract aangetast door een absolute nietigheidsgrond kan niet worden bevestigd; het kan slechts opnieuw worden gesloten mits inachtneming van de wet.
Gevolgen van de nietigverklaring (Art. 5.62 NBW in vervanging van artikel 6 en 1131 NBW)
De nietigverklaring ontneemt het contract zijn gevolgen vanaf de dag waarop het is gesloten.
De prestaties geleverd op grond van dit contract geven aanleiding tot restitutie onder de voorwaarden bepaald in de artikelen 5.115 tot 5.124.
Gedeeltelijke nietigheid Partiële nietigheid - deelbaarheid van de overeenkomst (art. 5.63 NBW)
Wanneer de nietigheidsgrond slechts een gedeelte van het contract betreft, beperkt de nietigverklaring zich tot dat gedeelte, voor zover het contract deelbaar is, rekening houdend met de bedoeling van de partijen evenals met het doel van de geschonden regel.
Eenmaal nietig verklaard, laat het door de wet voor niet-geschreven gehouden beding de rest van het contract voortbestaan
Aldus geldt het criterium van de deelbaarheid van het contract volgens de bedoeling van de partijen bevestigd.
Die bedoeling kan echter niet ingaan tegen het doel en de strekking van de geschonden norm. Dat betekent dat zelfs wanneer de partijen in hun contract een ondeelbaarheidsbeding hebben opgenomen, de opname van een onrechtmatig beding in een contract met een consument slechts de nietigverklaring van dat beding meebrengt en de rest van het contract laat voortbestaan (art. VI.84, § 1, lid 2, WER). Overeenkomstig de vermoede wil van de partijen en aard van die bedingen, zijn de rechtskeuzebedingen en de bedingen inzake geschillenbeslechting (forumkeuzebeding, beding van arbitrage, beding van verzoening of van bemiddeling, enz.) overigens in beginsel deelbaar van de rest van het contract en overleven ze de nietigverklaring ervan (zie art. 5 114).
Wanneer de wetgever een beding voor niet geschreven houdt, wil hij in beginsel de deelbaarheid van dat beding huldigen.
Het door de wet voor niet geschreven gehouden beding is onderworpen aan het gemeenrechtelijk regime van nietigheden, met als enig voorbehoud de deelbaarheid ervan. Het krijgt dus uitwerking tot aan de nietigverklaring, die echter met terugwerkende kracht intreedt.
X e.a. ... De inverdenkinggestelden worden vervolgd voor deelname aan de activiteiten van een terroristische groep. Een aantal inverdenkinggestelden werpt een uitsluitingsgrond op m.b.t. de toepassing van de nationale wetgeving inzake terroristische misdrijven…
Commentaar: Uittreksel uit de memorie van toelichting “1. Inleiding Deze bepaling is opgesteld op grond van een advies waarom de minister van Justitie heeft verzocht bij de Interministeriële Commissie voor Humanitair Recht (hierna…
Art. 384 Sw. 2024 (Inwerkingtreding 8 april 2026) Ter beschikking stellen van gegevens of materiële middelen met het oog op het plegen van een terroristisch misdrijf stelt: “Ter beschikking stellen van…
Commentaar: Deze strafbaarstelling die wordt vermeld in artikel 140septies van het Strafwetboek 1867 werd onlangs ingevoerd door de wet van 14 december 2016. Ze beoogt het strafbaar stellen van de aan…
Art. 382 Sw. 2024 (Inwerkingtreding 8 april 2026) Binnenkomen of verlaten van het nationaal grondgebied met het oog op het plegen van een terroristisch misdrijf en het organiseren of op…
Art. 380 Sw. 2024 (Inwerkingtreding 8 april 2026) Onderrichten of opleiden met het oog op het plegen van een terroristisch misdrijf stelt: “Onderrichten of opleiden met het oog op het plegen…
Art. 378 Sw. 2024 (Inwerkingtreding 8 april 2026) Aanwerven met het oog op het plegen van een terroristisch misdrijf stelt: “Aanwerven met het oog op het plegen van een terroristisch misdrijf…
Art. 376 Sw. 2024 (Inwerkingtreding 8 april 2026) Aanzetten tot het plegen van terroristische misdrijven en verheerlijken van terrorisme stelt: “Aanzetten tot het plegen van terroristische misdrijven is, onverminderd de toepassing…
Commentaar: “Deze bepaling neemt de strafbaarstelling over van deelname aan de activiteit van een terroristische groep zoals voorzien in artikel 140, § 1, van het Strafwetboek 1867. Hoewel de definitie van een…
Art. 374 Sw. 2024 (Inwerkingtreding 8 april 2026) Deelname aan het nemen van een beslissing binnen een terroristische groep stelt: “Deelname aan het nemen van een beslissing binnen een terroristische groep…
Woord vooraf De initiële bedoeling van de eerste uitgave van dit boek was om een praktisch instrument aan te bieden aan de justitiële en politionele partners bij de bestrijding van financieel-economische misdrijven…
Arrest I. Rechtspleging voor het Hof Het cassatieberoep is gericht tegen het arrest van het Hof van Beroep te Gent, kamer van inbeschuldigingstelling, van 28 december 2021. ... II. Beslissing van het Hof Beoordeling Middel 1. Het middel…
Woord vooraf De initiële bedoeling van de eerste uitgave van dit boek was om een praktisch instrument aan te bieden aan de justitiële en politionele partners bij de bestrijding van financieel-economische misdrijven…
De klassieke aansprakelijkheidsregel gaat ervan uit dat hij die een fout begaan heeft die en andere schade berokkend op schadevergoeding gehouden is. Toch zijn er aansprakelijkheden waarvoor de foutvereiste niet geldt…
V O N N I S datum: 11 februari 2015 De rechtbank van eerste aanleg Antwerpen, afdeling Antwerpen, kamer AC4, rechtdoende in correctionele zaken in bijzondere zitting, heeft het volgende vonnis uitgesproken: Notitie…
De heer federaal procureur, eerste beklaagde. Zij verklaart onder meer dat hij op 2 april 2013 op reis is vertrokken naar Turkije (Adana) met een aantal vrienden. Hoewel hij…
Woord vooraf De initiële bedoeling van de eerste uitgave van dit boek was om een praktisch instrument aan te bieden aan de justitiële en politionele partners bij de bestrijding van financieel-economische misdrijven…
A.O.... De beklaagde wordt onder de enige tenlastelegging vervolgd wegens overtreding van art. 140, § 1 Sw., namelijk: «In het gerechtelijk arrondissement West-Vlaanderen tussen 23 september 2014 en 23 juni 2015 deelgenomen te hebben aan…
De heer federaal procureur, eerste beklaagde. Zij verklaart onder meer dat hij op 2 april 2013 op reis is vertrokken naar Turkije (Adana) met een aantal vrienden. Hoewel hij…
V O N N I S datum: 11 februari 2015 De rechtbank van eerste aanleg Antwerpen, afdeling Antwerpen, kamer AC4, rechtdoende in correctionele zaken in bijzondere zitting, heeft het volgende vonnis uitgesproken: Notitie…
Art. 371 Sw. 2024 (Inwerkingtreding 8 april 2026) Terroristisch misdrijf stelt: “§ 1. Een terroristisch misdrijf is het plegen van een misdrijf bedoeld in de paragrafen 2 en 3 dat door…
Een lijfrente wordt in de rechtsleer omschreven als een rechtsverhouding krachtens welke een persoon aan een andere persoon verplicht is tot een periodieke uitkering van een geldbedrag, gedurende het leven…
Il. Beroepen vonnis Investeren in andermans woning verrijking zonder oorzaak waarbij de kosten de normale lasten in de huishouding overschrijden - verrijking zonder oorzaakWanneer de uitgaven van de ene feitelijke…
PrincipesDe vastgoedmakelaar heeft recht op commissieloon in dien de beoogde verkoopovereenkomst effectief tot stand komen ten gevolge van zijn tussenkomst De vastgoedmakelaar heeft recht op commissie wanneer de koop met…
T.D. t.\ P.W. en N.V. II. Feiten en vorderingen 1. Eiser voert aan dat hij, in de zomer van 2011, verschillende (telefonische) contacten heeft gehad met verweerders met betrekking tot…
E. t./ B. bvba( ... )Antecedenten1. Het geschil vindt zijn oorsprong in een overeenkomst van "verkoopstoelating - verhuring van diensten", door de partijen ondertekend op 2 juli 2010.1.1. Met deze…
Rechtspraak: • Hof van Cassatie, 1e Kamer 2 februari 2006, RW 2008-2009, 926 .... III. Beslissing van het Hof Beoordeling Eerste middel 1…
Elfri.be bestaat als site sinds 2003. Sinds 15 augustus 2018 werkt de site in haar nieuwste editie met Arc3c als uitgever. Nieuw is de https omgeving, het dynamisch karakter, web 3 .0 technologie, betere zoekmogelijkheden en een 40 tal nieuwe functies. De site wordt inhoudelijk voortdurend, lees dagelijks, aangepast en aangevuld met de recentste wetswijzigingen, nieuwe rechtspraak en nieuwe rechtsleer. Bijna alle rechtspraak die in België aandacht krijgt is terug te vinden op de elfri.be. Anders dan andere dure websites, hebben we een technologie uitgewerkt waarbij de gezochte informatie onmiddellijk wordt verschaft door een gewone vraagstelling in gewoon Nederlands, het weze op de site zelf, het weze gewoon in Google. Wij spreken uw taal en werken niet met onbegrijpelijke of onlogische boomstructuren die verwijzen naar documenten die ofwel niet relevant, ofwel niet kunnen gelezen worden. Om volledige informatie met bronnen, rechtsleer, rechtspraak en wetgeving, kan u een vrij goedkoop abonnement nemen (reeds mogelijk vanaf 1 maand)
In een procedure wordt principieel geoordeeld op basis van het gerechtsdossier zoals gestaafd middels stukken die door partijen worden neergelegd. De conclusies houden de middelen in tot ondersteuning van de eis…
Artikel 213 Burgerlijk wetboek stelt: “Echtgenoten zijn jegens elkaar tot samenwoning verplicht, zij zijn elkaar getrouwheid, hulp en bijstand verschuldigd”. Deze bepaling werd opgenomen in Hoofdstuk VI Wederzijdse rechten en verplichtingen…
Bronnen en referenties Bücherhexe (2007). Paul Watzlawick. Wikipedia die freie Enzyklopädie. Verkregen 04-02-2007 van http://de.wikipedia.org/wiki/Paul_Watzlawick ExplicitImplicity (2007). Paul Watzalwick. Wikipedia, the free encyclopedia. Verkregen 04-02-2007 van http://en.wikipedia.org/wiki/Paul_Watzlawick Auteur onbekend (2006). Uittreksel van ‘De…
De regels betreffende de foutaansprakelijkheid worden weergegeven in de artikelen 1382 en 1383 oud Burgerlijk Wetboek. Volgens deze artikelen dient degene die door zijn fout of nalatigheid aan een ander schade…
Een nietig verklaarde overeenkomst kan voor partijen geen grondslag van rechten en verplichtingen zijn. De nietige overeenkomst kan ook niet aan derden worden tegengeworpen. Bovendien werkt een nietige rechtshandeling terug…
Voorbeelden van beschikkingen: uittreksel uit het gerechtelijk wetboek: Art. 98. Wanneer een rechter wettig verhinderd is of er een plaats van rechter openstaat in een rechtbank van eerste aanleg of van koophandel…
ONTLEDING LASTER ONDER DE GELDING VAN HET Sw. 1867 • Laster bestaat erin aan een persoon kwaadwillig een bepaald feit ten laste te leggen dat zijn eer kan krenken of hem…
Hoe kan men onroerende goederen verkrijgen door verkrijgende verjaring? voorwaarden: - een voortdurend bezit - een onafgebroken bezit - een openbaar bezit - een niet dubbelzinnig bezit - een bezit als eigenaar…
Nr. P.15.0880.N H J, inverdenkinggestelde, eiser, tegen H W, burgerlijke partij, verweerder. I. RECHTSPLEGING VOOR HET HOF Het cassatieberoep is gericht tegen het arrest van het hof van beroep te Gent…
Gekwalificeerde of zware diefstal = een misdaad, maar toch wordt deze gecorrectionaliseerd. Het betreft hier diefstallen met verzwarende omstandigheden van braak, inklimming of valse sleutels. Diefstal d.m.v. braak uittreksel uit het…
De OBSI schaal, wordt soms afgekort als de schaal mbt de wijze waarop volledige blindheid,.... wordt vastgesteld (KB 08/02/2006. Dit verkort opschrift mag geen verwarring stichten. De lijst betreft niet…
Bekom toegang tot alle informatie op deze website
Met een abonnement krijgt u toegang tot een schat aan bijkomende informatie (vaak elders niet te vinden), lezen van de volledige teksten zonder beperkingen, verwijzingen naar wetten, rechtspraak en wetten, antwoorden op nog meer vragen, opzoekingen allerhande mogelijkheid tot knippen, plakken, afdrukken, modellen, tips, trics, aandachtspunten professioneel gedeelte en zoveel meer.
Met een abonnement (vanaf 5,95 euro per maand) heeft u steeds een professionele juridische bibliotheek met 25.000 bijdragen ter beschikking
BVBA Advocatenkantoor Elfri De Neve
Stationsstraat 29 - 9700 Oudenaarde
voor afspraak 055/31.86.47
Fax: 055/31.14.03
U heeft geen toegang tot knippen, plakken, opslaan, printen, downloaden, raadpleging archief, sociaal netwerk, vacaturedienst slechts gedeeltelijke toegang tot deze pagina. Om hiervan gebruik te maken van deze functies en diensten dient u u een pro-abonnement te nemen. klik hier voor de verschillende formules