Welke overeenkomsten kunnen nietig verklaard worden?
De grondregels van het contractenrecht.
De materiële gronden tot nietigverklaring:
• afwezigheid of gebrek aan wilsovereenstemming;
• onbestaande, onbepaalbare, onmogelijke of ongeoorloofd voorwerp;
• onbestaande, valse of ongeoorloofde oorzaak;
• gebrek in de rechts- en handelingsonbekwaamheid.
Wettelijke bronnen
Voormelde opsomming is terug te vinden in artikel 1108 tot 1133 B.W.
Maar de invulling van deze materiële vereisten vergt een volledige controle van de overeenkomst aan het volledige recht. Zo onder meer voorzien tal van bijzondere wetten in nietigheden zoals onder meer in de wetgeving op de consumentenrechten, zoals de koopwet, de WER, …
Ook de wet betreffende de verzekeringen, de financiële wetgeving, de sociale- en arbeidswetgeving voorziet in tal van materiële nietigheidgronden.
In heel wat gevallen zal ook de hoedanigheid van een partij invloed hebben op de nietigheid nu bepaalde contracten slechts aan bepaalde personen voorbehouden blijven.
Zo kan men zich voorstellen dat een contract afgesloten met een persoon die zich uitgeeft als bedrijfsrevisor en in het werkelijkheid niet is, die geschorst is, die omwille van bepaalde reglementen met bepaalde personen of onder bepaalde voorwaarden niet mag contracteren, nietig is.
Hetzelfde geldt voor bijna alle vrije beroepen en gereglementeerde beroepen.
Zelfs algemene rechtsbeginselen kunnen een invloed hebben op de vernietigbaarheid van een overeenkomst.
Het ongeoorloofd voorwerp en de vernietigbaarheid van de overeenkomst.
Een overeenkomst kan slechts nietig verklaard worden wegens ongeoorloofd voorwerp, wanneer de desbetreffende overeenkomst een ongeoorloofde toestand doet ontstaan of in stand houdt.
Zo zal de brandverzekering die je verzekeraar afsluit met de verzekerde voor een onroerend goed dat werd opgericht in strijd met de stedenbouwkundige voorschriften, perfect geldig zijn en niet vernietigbaar.
De verzekering zorgt immers niet voor de instandhouding van het stedenbouwrechterlijk misdrijf. Zie cassatie 08.04.1999.
Maar de aannemings- of architectenovereenkomst die wordt afgesloten met oog op de constructie van een gebouw tegen de stedenbouwkundige reglementering in, is daarentegen wel vernietigbaar.
Een dienstverleningscontract tussen 2 partijen waarbij één van de partijen niet beschikt over de nodige hoedanigheid of dat in strijd met de beroepsreglementering tot stand werd gebracht en waarbij aldus een ongeoorloofd voorwerp en onwettige toestand wordt mogelijk gemaakt, geïnstalleerd en behouden, is daarentegen wel vernietigbaar.