Rechtsdwaling is dwaling omtrent het objectieve recht. Rechtsdwaling staat tegenover de (klassieke) dwaling, zijnde de dwaling omtrent feiten.
zie art. 5.34 NBW tweede lid:
"Dwaling kan betrekking hebben op feiten of op het recht."
Een dwaling omtrent het recht kan een vergissing zijn over het bestaan of over de inhoud van een wettelijke bepaling of over de daaraan te geven interpretatie of toepassing (S. STIJNS, 1, 2015, 90, nr. 107; W. VAN GERVEN en A. VAN OEVELEN, 2015, 118; P. VAN OMMESLAGHE, I, 263, nr. 144; P. WÉRY, I, 2011, 233, nr. 232).
Uittreksel uit de Memorie van toelichting bij het wetsvoorstel houdende Boek 5 “Verbintenissen” van het Burgerlijk Wetboek
"De rechtsdwaling moet net zoals de gewone dwaling doorslaggevend zijn, kenbaar voor de medecontractant en verschoonbaar in hoofde van de dwalende partij (A. DE BOECK, “De wilsgebreken dwaling en bedrog vandaag....” in Wilsgebreken, 2006, (37) 47). Deze laatste moet dus bewijzen dat een voorzichtig en redelijk persoon in dezelfde omstandigheden deze dwaling ook zou begaan hebben. Dit kan moeilijk te bewijzen vallen, aangezien men vaak inroept dat “eenieder wordt geacht de wet te kennen” (het adagium “nemo censetur ignorare legem”) (zie bv. Cass. 10 april 1975, gecit; Cass. 31 oktober 1994, Arr. Cass., 1994, 898, Pas., 1994). De doctrine en de lagere rechtspraak staan thans meer open voor rechtsdwaling wanneer het gaat om een moeilijk ontrafelbaar kluwen aan wetgeving of om onduidelijke of complexe rechtsregels (A. DE BOECK, “De wilsgebreken dwaling en bedrog vandaag....” in Wilsgebreken, 2006, (37) 47-48; A. MAES, “Dwaling in rechte: een nieuw paardenmiddel?”, T.B.B.R., 2015 (176), nrs. 8-9). Een wettelijke bepaling kan evenwel de rechtsdwaling uitsluiten, zoals het artikel 2052, tweede lid van het Burgerlijk Wetboek inzake dading (tenzij afwijkende clausule)."
De bijdrage zoals in de hierna vermelde link weergegeven is geschreven naar Nederlands recht.
Zie TPR 1993
zie ook in TPR 1993
Bespreking van dit werk door de uitgever:
Vergissen is menselijk, maar wat zijn de juridische gevolgen ervan?
Dit werk focust op het wilsgebrek dwaling. Hierbij wordt vertrokken van het uitgangspunt dat zich vergissen menselijk is (errare humanum est). Iedereen kan zich vergissen, maar niet iedere vergissing komt in aanmerking als wilsgebrek dat tot de nietigverklaring van de overeenkomst kan leiden. Daarvoor moet aan een aantal voorwaarden zijn voldaan, waaronder de voorwaarde van zelfstandigheid van de zaak en de voorwaarde van verschoonbaarheid.
Wanneer daaraan niet voldaan is, kan de vergissing niet retroactief ongedaan worden gemaakt (maar heeft men – bij een verschoonbare dwaling die niet de zelfstandigheid van de zaak betreft – mogelijks wel recht op een schadevergoeding)
Algemene theorie van dwaling geïllustreerd en geconcretiseerd aan de hand van recente rechtspraak:
In een eerste hoofdstuk wordt de figuur van dwaling afgebakend tegenover een aantal andere (verwante) rechtsfiguren, waaronder de wilsverhinderende dwaling en de vrijwaring voor verborgen gebreken.
Een tweede hoofdstuk behandelt de verschillende toepassingsvoorwaarden voor dwaling. Daarbij wordt vooral de nadruk gelegd op de voorwaarde van zelfstandigheid van de zaak en de voorwaarde van verschoonbaarheid, waarbij de band wordt gelegd met de onderzoeks-en informatieplichten van de partijen. Daarna wordt onderzocht wie van de partijen de bewijslast draagt en welke bewijsmiddelen de partijen daarvoor ter beschikking hebben
In een derde hoofdstuk worden de verschillende sancties besproken en de gevolgen die daaraan verbonden zijn.
Een afzonderlijk hoofdstuk wordt gewijd aan de figuur van de rechtsdwaling.
Ten slotte worden een aantal recente toepassingsgevallen uit de rechtspraak besproken die de relevantie van de figuur van dwaling voor de praktijk aantonen.
Deze publicatie draagt het kwaliteitslabel van GPRC.
GPRC staat voor ‘Guaranteed Peer Reviewed Content’. Publicaties die dit label dragen, hebben een peer-reviewprocedure doorlopen die beantwoordt aan de internationale wetenschappelijke standaarden, zie http://www.boekenvak.be/gprc
zie ook www.elfri.be - Artikel - Schuldontheffingsgronden in het strafrecht: onoverkomelijke dwaling