Het substitutierecht is een juridische figuur met diepe historische wortels. Het verleent inwoners van een gemeente of provincie de mogelijkheid om namens die overheid in rechte op te treden wanneer het bestuur zelf in gebreke blijft. Hoewel dit recht oorspronkelijk ontstond in de context van het Gemeentedecreet van 1836, kreeg het pas echt juridische weerklank in milieuaangelegenheden na de inwerkingtreding van de Milieustakingswet in 1993. Gemeenten en provincies kregen toen het recht om via een stakingsvordering op te treden tegen milieuschadelijke handelingen op hun grondgebied. Wanneer zij dit nalieten, bood het substitutierecht aan individuele inwoners de mogelijkheid om alsnog op te treden in naam van de overheid.
Deze mechanismen stelden burgers in staat om als behoeders van het leefmilieu op te treden wanneer de bevoegde overheid daar om uiteenlopende redenen van afzag. Het betrof hier dus geen eigen belang van de burger, maar een publiek belang: het belang van de gemeente of provincie om haar eigen regelgeving en het leefmilieu op haar grondgebied te beschermen.
Desondanks besliste de decreetgever om het substitutierecht expliciet af te schaffen in het kader van het streven naar een modern en efficiënt lokaal bestuur. Die afschaffing werd gemotiveerd door de gedachte dat het substitutierecht achterhaald was en op gespannen voet stond met het democratisch principe dat enkel verkozen organen in naam van de overheid mogen optreden. De burger zou immers via dit instrument een democratisch genomen beslissing van een bestuursorgaan kunnen betwisten, wat als onverenigbaar werd geacht met het hedendaags bestuursmodel.
Tegen deze afschaffing werd echter een beroep tot vernietiging ingesteld bij het Grondwettelijk Hof. Het Hof stelde vast dat het substitutierecht in de praktijk vaak de enige toegang bood tot rechterlijke toetsing wanneer het bestuur zelf passief bleef. Door deze mogelijkheid op te heffen, werd het beschermingsniveau inzake milieurechten aanzienlijk verminderd. Het Hof herinnert in dit verband aan artikel 23 van de Grondwet, dat onder meer het recht op de bescherming van een gezond leefmilieu waarborgt. Deze bepaling impliceert een standstill-verplichting: het bestaande beschermingsniveau mag niet wezenlijk worden verminderd zonder een voldoende reden van algemeen belang.
Het Grondwettelijk Hof oordeelde dat de aangevoerde motieven – zoals de democratische legitimiteit van het bestuur of de veronderstelde aanwezigheid van alternatieve actiemogelijkheden – geen voldoende rechtvaardiging vormen voor het schrappen van het substitutierecht. Het feit dat burgers zich kunnen verenigen of dat milieuorganisaties andere actiemiddelen hebben, betekent niet dat de individuele toegang tot de rechter zonder meer mag worden beperkt. Evenmin overtuigde de verwijzing naar de oorsprong van het recht in de negentiende eeuw, temeer daar dit instrument door de decreetgever in 2005 bewust werd behouden en zelfs uitgebreid.
Het arrest leidt ertoe dat de opgeheven bepalingen uit het Gemeente- en Provinciedecreet herleven. Daarmee bevestigt het Hof de blijvende waarde van het substitutierecht als instrument om bestuurlijke passiviteit in milieuzaken te corrigeren. De burger kan dus, bij wijze van uitzondering, nog steeds de rol van procespartij opnemen in naam van de overheid. Niet als opposant van het democratisch bestuur, maar juist als garant van de rechtsstaat en de wettigheid van het overheidsoptreden.
Deze beslissing onderstreept dat de bescherming van het leefmilieu niet louter een bestuurlijke verantwoordelijkheid is, maar ook een fundamenteel grondrecht waarvoor adequate rechtsmiddelen beschikbaar moeten blijven.
Opgelet: Deze tekst omvat slechts een gedeeltelijke inhoud
Word ook lid en lees onbeperkt alle bijdragen.
Checklist bij het overwegen van een aangifte wegens verkrachting Met aandacht voor juridische, medische en psychologische aspecten – bedoeld ter ondersteuning van slachtoffers én hun raadslieden. I. Medische en fysieke veiligheid …
Checklist bij het overwegen van een aangifte wegens verkrachting Met aandacht voor juridische, medische en psychologische aspecten – bedoeld ter ondersteuning van slachtoffers én hun raadslieden. I. Medische en fysieke veiligheid …
Het lijkt een Belgische gewoonte om te pas en ten onpas strafklachten neer te leggen. Te weinig wordt benadrukt dat een aangifte ook risico's inhoudt. Wanneer de tenlasteleggingen niet hard…
V.-T. en Consoorten V. t/ V. ... I. Beroepen vonnis 1. Bij dagvaarding van 27 juni 2013 initiëren Paul V. en Christiane T. (hierna: V.-T.) onderhavige procedure tegen hun zoon, Bert V. Zij stellen…
Uittreksel uit het gerechtelijk wetboek Art. 772. Indien een verschijnende partij gedurende het beraad een nieuw stuk of feit van overwegend belang ontdekt, kan zij, zolang het vonnis niet uitgesproken is…
1. Spanningsveld tussen onderhandelingsvrijheid en precontractuele aansprakelijkheid Partijen die onderhandelen met het oog op het sluiten van een overeenkomst, wensen vaak zoveel mogelijk speelruimte te behouden. Tegelijk willen ze vermijden dat…
Sinds 1 september 2019 gelden er voor minderjarigen met gezinsverblijfplaats in het Vlaams Gewest nieuwe regels over de aanpak van jeugdcriminaliteit, uitgewerkt in de decreten van 15 februari 2019 (BS…
Misdrijven tegen de persoonlijke rust en de morele integriteit Onder hoofdstuk 6 groepeert het strafwetboek 2024 de misdrijven tegen de persoonlijke rust en de morele integriteit. Deze misdrijven worden in het Sw…
H. t/ W. ... I. Relevante feitelijke procedurele elementen 1. H. en W. zijn gewezen feitelijke samenwoners met twee gemeenschappelijke (intussen meerderjarige) dochters (...). Hun samenwoningsrelatie startte begin jaren ’90 en eindigde medio…
R.A.,; R.B., tegen A.H., geïntimeerde Procedure 1. De door de wet vereiste processtukken werden in behoorlijke vorm overgelegd, waaronder het bestreden vonnis d.d. 11/01/2016 van de rechtbank van eerste aanleg…
Nr. P.15.0135.N I S D W, beklaagde, eiseres, II P J D, beklaagde, eiser, III HOUTBOUW DEFREYNE & ZOON nv, met zetel te 8700 Tielt, Egemsesteenweg 59, vertegenwoordigd door de…
De rechtsdwaling in het Belgische strafprocesrecht Rechtsdwaling is een onvermijdelijk risico binnen het strafrechtelijk systeem, en manifesteert zich wanneer een onschuldige ten onrechte wordt veroordeeld. De rechtsdwaling kan vele vormen aannemen…
28 NOVEMBER 2000. - Wet van 28 november 2000 inzake informaticacriminaliteit. Bron : JUSTITIE Publicatie in het Belgisch Staatsblad: 03-02-2001 Inwerkingtreding : 13-02-2001 HOOFDSTUK I…
bvba N. t./ A.K. en J.J. ( ... ) A. Feiten en procedurevoorgaanden 1. De heer K. en mevrouw J. zijn eigenaar van een onbebouwde grond te X., gelegen tussen de huisnummers A…
De meldingsplicht van de notaris De meldingsplicht vormt het centrale punt van de preventieve verplichtingen die de Witwaswet oplegt aan de notaris. Deze plicht houdt in dat de notaris, onder bepaalde…
De notaris oefent een dubbelrol uit als openbaar ambtenaar en vrije beroepsbeoefenaar. Die bijzondere positie maakt dat zijn aansprakelijkheid zowel buitencontractueel als contractueel kan zijn, afhankelijk van de hoedanigheid waarin…
Een lijfrente wordt in de rechtsleer omschreven als een rechtsverhouding krachtens welke een persoon aan een andere persoon verplicht is tot een periodieke uitkering van een geldbedrag, gedurende het leven…
Il. Beroepen vonnis Investeren in andermans woning verrijking zonder oorzaak waarbij de kosten de normale lasten in de huishouding overschrijden - verrijking zonder oorzaakWanneer de uitgaven van de ene feitelijke…
PrincipesDe vastgoedmakelaar heeft recht op commissieloon in dien de beoogde verkoopovereenkomst effectief tot stand komen ten gevolge van zijn tussenkomst De vastgoedmakelaar heeft recht op commissie wanneer de koop met…
T.D. t.\ P.W. en N.V. II. Feiten en vorderingen 1. Eiser voert aan dat hij, in de zomer van 2011, verschillende (telefonische) contacten heeft gehad met verweerders met betrekking tot…
E. t./ B. bvba( ... )Antecedenten1. Het geschil vindt zijn oorsprong in een overeenkomst van "verkoopstoelating - verhuring van diensten", door de partijen ondertekend op 2 juli 2010.1.1. Met deze…
Rechtspraak: • Hof van Cassatie, 1e Kamer 2 februari 2006, RW 2008-2009, 926 .... III. Beslissing van het Hof Beoordeling Eerste middel 1…
Elfri.be bestaat als site sinds 2003. Sinds 15 augustus 2018 werkt de site in haar nieuwste editie met Arc3c als uitgever. Nieuw is de https omgeving, het dynamisch karakter, web 3 .0 technologie, betere zoekmogelijkheden en een 40 tal nieuwe functies. De site wordt inhoudelijk voortdurend, lees dagelijks, aangepast en aangevuld met de recentste wetswijzigingen, nieuwe rechtspraak en nieuwe rechtsleer. Bijna alle rechtspraak die in België aandacht krijgt is terug te vinden op de elfri.be. Anders dan andere dure websites, hebben we een technologie uitgewerkt waarbij de gezochte informatie onmiddellijk wordt verschaft door een gewone vraagstelling in gewoon Nederlands, het weze op de site zelf, het weze gewoon in Google. Wij spreken uw taal en werken niet met onbegrijpelijke of onlogische boomstructuren die verwijzen naar documenten die ofwel niet relevant, ofwel niet kunnen gelezen worden. Om volledige informatie met bronnen, rechtsleer, rechtspraak en wetgeving, kan u een vrij goedkoop abonnement nemen (reeds mogelijk vanaf 1 maand)
In een procedure wordt principieel geoordeeld op basis van het gerechtsdossier zoals gestaafd middels stukken die door partijen worden neergelegd. De conclusies houden de middelen in tot ondersteuning van de eis…
Bronnen en referenties Bücherhexe (2007). Paul Watzlawick. Wikipedia die freie Enzyklopädie. Verkregen 04-02-2007 van http://de.wikipedia.org/wiki/Paul_Watzlawick ExplicitImplicity (2007). Paul Watzalwick. Wikipedia, the free encyclopedia. Verkregen 04-02-2007 van http://en.wikipedia.org/wiki/Paul_Watzlawick Auteur onbekend (2006). Uittreksel van ‘De…
Artikel 213 Burgerlijk wetboek stelt: “Echtgenoten zijn jegens elkaar tot samenwoning verplicht, zij zijn elkaar getrouwheid, hulp en bijstand verschuldigd”. Deze bepaling werd opgenomen in Hoofdstuk VI Wederzijdse rechten en verplichtingen…
Hoe kan men onroerende goederen verkrijgen door verkrijgende verjaring? voorwaarden: - een voortdurend bezit - een onafgebroken bezit - een openbaar bezit - een niet dubbelzinnig bezit - een bezit als eigenaar…
Principieel is in toepassing van het WER een persoonlijk faillissement van een (ex) bestuurder (nieuwe naam voor zaakvoerder) mogelijk, los van het faillissement van de onderneming waarin deze optrad. Boek I…
ONTLEDING LASTER ONDER DE GELDING VAN HET Sw. 1867 • Laster bestaat erin aan een persoon kwaadwillig een bepaald feit ten laste te leggen dat zijn eer kan krenken of hem…
De regels betreffende de foutaansprakelijkheid worden weergegeven in de artikelen 1382 en 1383 oud Burgerlijk Wetboek. Volgens deze artikelen dient degene die door zijn fout of nalatigheid aan een ander schade…
Een nietig verklaarde overeenkomst kan voor partijen geen grondslag van rechten en verplichtingen zijn. De nietige overeenkomst kan ook niet aan derden worden tegengeworpen. Bovendien werkt een nietige rechtshandeling terug…
Voorbeelden van beschikkingen: uittreksel uit het gerechtelijk wetboek: Art. 98. Wanneer een rechter wettig verhinderd is of er een plaats van rechter openstaat in een rechtbank van eerste aanleg of van koophandel…
Nr. P.15.0880.N H J, inverdenkinggestelde, eiser, tegen H W, burgerlijke partij, verweerder. I. RECHTSPLEGING VOOR HET HOF Het cassatieberoep is gericht tegen het arrest van het hof van beroep te Gent…
Art. 474 Sw. 2024 (Inwerkintreding 8 april 2026) Verzwarende factoren van diefstal en afpersing stelt: “Bij de keuze van de straf of maatregel en de zwaarte ervan voor een in deze…
Rechtspraak: • Raad van State,12e Kamer – 9 juni 2009, RW 2010-2011, 25: Samenvatting: Wanneer het bestuur voornemens is ten aanzien van een bestuurde een maatregel te nemen die hem op…
Bekom toegang tot alle informatie op deze website
Met een abonnement krijgt u toegang tot een schat aan bijkomende informatie (vaak elders niet te vinden), lezen van de volledige teksten zonder beperkingen, verwijzingen naar wetten, rechtspraak en wetten, antwoorden op nog meer vragen, opzoekingen allerhande mogelijkheid tot knippen, plakken, afdrukken, modellen, tips, trics, aandachtspunten professioneel gedeelte en zoveel meer.
Met een abonnement (vanaf 5,95 euro per maand) heeft u steeds een professionele juridische bibliotheek met 25.000 bijdragen ter beschikking
BVBA Advocatenkantoor Elfri De Neve
Stationsstraat 29 - 9700 Oudenaarde
voor afspraak 055/31.86.47
Fax: 055/31.14.03
U heeft geen toegang tot knippen, plakken, opslaan, printen, downloaden, raadpleging archief, sociaal netwerk, vacaturedienst slechts gedeeltelijke toegang tot deze pagina. Om hiervan gebruik te maken van deze functies en diensten dient u u een pro-abonnement te nemen. klik hier voor de verschillende formules
Share