De verrijkingsvordering als waardeschuld: moment van waardering en methoden
De verrijkingsvordering wordt juridisch gekwalificeerd als een waardeschuld en niet als een geldschuld. Dat onderscheid is van fundamenteel belang voor zowel het ogenblik van waardering als de wijze waarop de vergoeding berekend wordt.
Een waardeschuld ontstaat uit een verbintenis waarvan het voorwerp geen geldsom is, maar iets anders – bijvoorbeeld een prestatie, een goed of een dienst – dat niet in natura geleverd kan worden en daarom vervangen wordt door een geldelijke vergoeding. Denk aan onderhoudsbijdragen voor een kind: deze hebben tot doel bij te dragen in het levensonderhoud en de opvoeding, maar worden om praktische redenen uitgekeerd in geld. De waarde van de schuld hangt dan niet vast aan een vast bedrag, maar evolueert mee met het onderliggende doel. Stijgen de kosten van levensonderhoud, dan stijgt ook de bijdrage.
Op gelijkaardige wijze heeft de verrijkingsvordering geen vaststaand nominaal bedrag op het moment van de vermogensverschuiving, maar blijft zij verbonden met het specifieke vermogensbestanddeel dat ten onrechte werd overgedragen of behouden.
Het belangrijkste gevolg van deze kwalificatie als waardeschuld is dat de vergoeding niet vastligt op het moment van de oorspronkelijke vermogensverschuiving. In plaats daarvan moet zij worden begroot op het moment van de vereffening – dat wil zeggen: wanneer de vergoeding definitief vastgesteld wordt met het oog op uitbetaling. Dit tijdstip kan samenvallen met de rechterlijke uitspraak, of in een minnelijke context met de finale afrekening.
Hoewel artikel 5.137 BW spreekt over de «dag van de vergoeding», is die formulering ongelukkig. De wetgever bedoelde, zoals ook blijkt uit de parlementaire voorbereiding, duidelijk de dag van de vereffening. Deze interpretatie vermijdt praktische moeilijkheden: als men zou moeten waarderen op de dag van betaling zelf, dan zou men telkens moeten anticiperen op een onzekere toekomstige datum, wat tot onnauwkeurige en wijzigbare bedragen leidt.
Bij de berekening van de vergoeding rijst vervolgens de vraag hoe de waarde op het moment van vereffening moet worden vastgesteld.
Artikel 5.137 BW bepaalt dat enkel het laagste van de verarming en de verrijking wordt vergoed. Daarbij is het essentieel dat beide elementen afzonderlijk worden gewaardeerd op de dag van de vereffening. Pas nadien wordt het laagste bedrag weerhouden. Het gaat dus principieel om een waardering op dat moment zelf, niet om een herwaardering van vroegere bedragen.
Voor bepaalde elementen van de verarming, zoals oude uitgaven of prestaties, is een directe waardering op het vereffeningsmoment moeilijk. In dat geval kan een herwaardering uitkomst bieden. Zo kan men een nominale uitgave van enkele jaren geleden corrigeren aan de hand van een indexcijfer, om de actuele waarde ervan te benaderen.
Bij de verrijkte partij kan de waarde doorgaans rechtstreeks worden bepaald op basis van het voordeel op het moment van vereffening. Een voorbeeld is de meerwaarde die renovatiewerken aan een onroerend goed hebben opgeleverd. Toch is voorzichtigheid geboden: de volledige waardestijging mag niet automatisch aan de werken worden toegeschreven. Zoals Cassatie opmerkte in haar arrest van 28 maart 2024, moet rekening gehouden worden met de algemene marktstijging van vastgoed in dezelfde periode.
Wanneer directe waardering niet lukt, bestaan er twee methoden om bedragen correct te herwaarderen:
De financiële methode koppelt het basisbedrag aan de waardestijging van het betrokken goed. Deze methode is echter controversieel aan de verarmingszijde omdat ze de verrijking als maatstaf neemt voor de verarming, wat strijdig is met het dubbel plafond-principe.
De monetaire methode rekent de initiële uitgave om via een samengestelde interest die rekening houdt met inflatie en een normaal rendement (bijv. via OLO-rentevoeten). Deze methode houdt de reële waarde van het bedrag in stand zonder te verwijzen naar het verrijkte goed zelf. Ze geldt op dit moment als de meest aanvaarde en evenwichtige methode aan de zijde van de verarmde partij.
De verrijkingsvordering als waardeschuld vereist een waardering tot op het moment van vereffening, niet op het ogenblik van de oorspronkelijke verrijking. Beide zijden van de vermogensverschuiving moeten autonoom gewaardeerd worden, waarbij slechts het laagste bedrag in aanmerking komt. Waar directe waardering niet mogelijk is, biedt herwaardering een hanteerbare oplossing, op voorwaarde dat ze op methodologisch correcte wijze gebeurt. Zo blijft de verrijkingsvordering trouw aan haar herstellend karakter.
Opgelet: Deze tekst omvat slechts een gedeeltelijke inhoud
Word ook lid en lees onbeperkt alle bijdragen.
Algemeen Verplichte vermeldingen:Het verzoekschrift vermeldt op straffe van nietigheid : 1° de dag, de maand en het jaar; 2° de naam, de voornaam, de woonplaats van de verzoeker en, in voorkomend geval, zijn…
Bij de oplevering Bij de oplevering van nieuwbouwappartementen doet zich een bijzonder spanningsveld voor wanneer de syndicus optreedt namens de vereniging van mede-eigenaars (VME) tegenover de bouwpromotor. Zeker wanneer de syndicus…
Het Hof van Beroep, zitting houdende op 19 januari 2012 te Antwerpen, 12e kamer Ten laste gelegde feiten Te Merksplas, op 28 juli 2009 Om het wanbedrijf uitgevoerd te hebben of om aan…
Ondermaat bij verkoop van appartementen: juridische aandachtspunten voor professionals Waarom oppervlakteaanduiding wél telt Bij de verkoop van appartementen speelt de vermelding van de oppervlakte een cruciale rol, aangezien de verkoopprijs in de…
Rechtspraak: • Cass. AR 3845, 21 november 1984 (B., V.D.), Arr. Cass. 1984-85, 408; , Bull. 1985, 365; , Pas. 1985, I, 365. Een anders prostitutie exploiteert hij die…
De persrechter en het strafproces: evenwicht tussen communicatie en procesgaranties De communicatie van gerechtelijke instanties met de buitenwereld – en dan vooral met de media – is een terrein vol spanningen…
Het gebruik van hulpmiddelen bij het verhoor van kinderen: communicatiesteun of bewijstechnisch risico? Het verhoor van minderjarigen, en in het bijzonder van jonge kinderen, roept begrijpelijkerwijs bijzondere bezorgdheden op binnen het…
1. Het gebrek aan wetenschappelijke ondersteuning van de psychologische benadering De inzet van psychologische inzichten in strafrechtelijke verhoorsituaties wordt vaak voorgesteld als wetenschappelijk onderbouwd. In de praktijk blijkt echter dat deze…
De keuzeconfrontatie wordt vaak voorgesteld als een wetenschappelijk onderbouwde hoeksteen van het opsporingsonderzoek. Psychologen en criminologen wijzen met klem op de vermeende onbetrouwbaarheid van eenpersoonsconfrontaties en pleiten haast dogmatisch voor…
De onbetrouwbaarheid van verbale en non-verbale leugendetectie: pseudowetenschap op glad ijs Het idee dat leugens kunnen worden herkend aan gedrag, lichaamstaal of woordgebruik is al decennia wijdverspreid, zowel in populaire cultuur…
Het politieverhoor is één van de meest gereglementeerde, maar tegelijk ook meest miskende onderdelen van het strafproces. In rechtspsychologische literatuur wordt het verhoor niet zelden voorgesteld als een manipulatief spel…
Op 31 januari 2005 sprak het Gentse Hof van beroep twee verdachten vrij bij gebrek aan bewijs. Nochtans waren de beklaagden formeel herkend door diverse slachtoffers van diefstallen. Dit arrest zorgde…
Het artikel “Overeenkomsten op afstand met betrekking tot financiële diensten” van Reinhard Steennot biedt een diepgaande commentaar op Afdeling 2 van Titel 3, Hoofdstuk 2 van het Wetboek van Economisch…
Nr. P.15.1312.N 1. M L M D C, beklaagde, 2. A F F D C, beklaagde, 3. G M C D C, beklaagde, eisers, I. RECHTSPLEGING VOOR HET…
Nr. P.15.1312.N 1. M L M D C, beklaagde, 2. A F F D C, beklaagde, 3. G M C D C, beklaagde, eisers, I. RECHTSPLEGING VOOR HET…
In het buitencontractuele aansprakelijkheidsrecht geldt als toetsingsmaatstaf de algemene zorgvuldigheidsnorm, inhoudend dat een persoon zich moet gedragen zoals een normaal, vooruitziend en zorgvuldig persoon in dezelfde omstandigheden zou doen. Deze…
De bijdrage “Schenken onder levenden en testeren door personen onder voorlopig bewind: een analyse” van Annelies Gabriëls biedt een diepgaande bespreking van de mogelijkheden en beperkingen die personen onder voorlopig…
Investeringen tussen samenwoners: juridische basis, bewijsproblemen en conventionele oplossingen Inleiding Wanneer samenwoners – wettelijk of feitelijk – samen investeren in een goed, rijst bij relatiebreuk vaak de vraag wie wat moet terugbetalen…
Het juridisch kader rond hulp bij zelfdoding in België Hulp bij zelfdoding roept complexe vragen op aan de kruising van strafrecht, gezondheidsrecht en ethiek. In België blijft het uitgangspunt dat het…
Een lijfrente wordt in de rechtsleer omschreven als een rechtsverhouding krachtens welke een persoon aan een andere persoon verplicht is tot een periodieke uitkering van een geldbedrag, gedurende het leven…
Il. Beroepen vonnis Investeren in andermans woning verrijking zonder oorzaak waarbij de kosten de normale lasten in de huishouding overschrijden - verrijking zonder oorzaakWanneer de uitgaven van de ene feitelijke…
PrincipesDe vastgoedmakelaar heeft recht op commissieloon in dien de beoogde verkoopovereenkomst effectief tot stand komen ten gevolge van zijn tussenkomst De vastgoedmakelaar heeft recht op commissie wanneer de koop met…
T.D. t.\ P.W. en N.V. II. Feiten en vorderingen 1. Eiser voert aan dat hij, in de zomer van 2011, verschillende (telefonische) contacten heeft gehad met verweerders met betrekking tot…
E. t./ B. bvba( ... )Antecedenten1. Het geschil vindt zijn oorsprong in een overeenkomst van "verkoopstoelating - verhuring van diensten", door de partijen ondertekend op 2 juli 2010.1.1. Met deze…
Rechtspraak: • Hof van Cassatie, 1e Kamer 2 februari 2006, RW 2008-2009, 926 .... III. Beslissing van het Hof Beoordeling Eerste middel 1…
Elfri.be bestaat als site sinds 2003. Sinds 15 augustus 2018 werkt de site in haar nieuwste editie met Arc3c als uitgever. Nieuw is de https omgeving, het dynamisch karakter, web 3 .0 technologie, betere zoekmogelijkheden en een 40 tal nieuwe functies. De site wordt inhoudelijk voortdurend, lees dagelijks, aangepast en aangevuld met de recentste wetswijzigingen, nieuwe rechtspraak en nieuwe rechtsleer. Bijna alle rechtspraak die in België aandacht krijgt is terug te vinden op de elfri.be. Anders dan andere dure websites, hebben we een technologie uitgewerkt waarbij de gezochte informatie onmiddellijk wordt verschaft door een gewone vraagstelling in gewoon Nederlands, het weze op de site zelf, het weze gewoon in Google. Wij spreken uw taal en werken niet met onbegrijpelijke of onlogische boomstructuren die verwijzen naar documenten die ofwel niet relevant, ofwel niet kunnen gelezen worden. Om volledige informatie met bronnen, rechtsleer, rechtspraak en wetgeving, kan u een vrij goedkoop abonnement nemen (reeds mogelijk vanaf 1 maand)
In een procedure wordt principieel geoordeeld op basis van het gerechtsdossier zoals gestaafd middels stukken die door partijen worden neergelegd. De conclusies houden de middelen in tot ondersteuning van de eis…
Bronnen en referenties Bücherhexe (2007). Paul Watzlawick. Wikipedia die freie Enzyklopädie. Verkregen 04-02-2007 van http://de.wikipedia.org/wiki/Paul_Watzlawick ExplicitImplicity (2007). Paul Watzalwick. Wikipedia, the free encyclopedia. Verkregen 04-02-2007 van http://en.wikipedia.org/wiki/Paul_Watzlawick Auteur onbekend (2006). Uittreksel van ‘De…
Artikel 213 Burgerlijk wetboek stelt: “Echtgenoten zijn jegens elkaar tot samenwoning verplicht, zij zijn elkaar getrouwheid, hulp en bijstand verschuldigd”. Deze bepaling werd opgenomen in Hoofdstuk VI Wederzijdse rechten en verplichtingen…
Hoe kan men onroerende goederen verkrijgen door verkrijgende verjaring? voorwaarden: - een voortdurend bezit - een onafgebroken bezit - een openbaar bezit - een niet dubbelzinnig bezit - een bezit als eigenaar…
Principieel is in toepassing van het WER een persoonlijk faillissement van een (ex) bestuurder (nieuwe naam voor zaakvoerder) mogelijk, los van het faillissement van de onderneming waarin deze optrad. Boek I…
ONTLEDING LASTER ONDER DE GELDING VAN HET Sw. 1867 • Laster bestaat erin aan een persoon kwaadwillig een bepaald feit ten laste te leggen dat zijn eer kan krenken of hem…
De regels betreffende de foutaansprakelijkheid worden weergegeven in de artikelen 1382 en 1383 oud Burgerlijk Wetboek. Volgens deze artikelen dient degene die door zijn fout of nalatigheid aan een ander schade…
Een nietig verklaarde overeenkomst kan voor partijen geen grondslag van rechten en verplichtingen zijn. De nietige overeenkomst kan ook niet aan derden worden tegengeworpen. Bovendien werkt een nietige rechtshandeling terug…
Voorbeelden van beschikkingen: uittreksel uit het gerechtelijk wetboek: Art. 98. Wanneer een rechter wettig verhinderd is of er een plaats van rechter openstaat in een rechtbank van eerste aanleg of van koophandel…
Nr. P.15.0880.N H J, inverdenkinggestelde, eiser, tegen H W, burgerlijke partij, verweerder. I. RECHTSPLEGING VOOR HET HOF Het cassatieberoep is gericht tegen het arrest van het hof van beroep te Gent…
Art. 474 Sw. 2024 (Inwerkintreding 8 april 2026) Verzwarende factoren van diefstal en afpersing stelt: “Bij de keuze van de straf of maatregel en de zwaarte ervan voor een in deze…
Rechtspraak: • Raad van State,12e Kamer – 9 juni 2009, RW 2010-2011, 25: Samenvatting: Wanneer het bestuur voornemens is ten aanzien van een bestuurde een maatregel te nemen die hem op…
Bekom toegang tot alle informatie op deze website
Met een abonnement krijgt u toegang tot een schat aan bijkomende informatie (vaak elders niet te vinden), lezen van de volledige teksten zonder beperkingen, verwijzingen naar wetten, rechtspraak en wetten, antwoorden op nog meer vragen, opzoekingen allerhande mogelijkheid tot knippen, plakken, afdrukken, modellen, tips, trics, aandachtspunten professioneel gedeelte en zoveel meer.
Met een abonnement (vanaf 5,95 euro per maand) heeft u steeds een professionele juridische bibliotheek met 25.000 bijdragen ter beschikking
BVBA Advocatenkantoor Elfri De Neve
Stationsstraat 29 - 9700 Oudenaarde
voor afspraak 055/31.86.47
Fax: 055/31.14.03
U heeft geen toegang tot knippen, plakken, opslaan, printen, downloaden, raadpleging archief, sociaal netwerk, vacaturedienst slechts gedeeltelijke toegang tot deze pagina. Om hiervan gebruik te maken van deze functies en diensten dient u u een pro-abonnement te nemen. klik hier voor de verschillende formules
Share