Een zaak is gebrekkig wanneer ze een abnormaal kenmerk vertoont waardoor zij in bepaalde omstandigheden schade kan veroorzaken aan derden. Het abnormaal kenmerk moet geen intrinsiek of blijvend kenmerk betreffen, evenmin een blijvend element dat inherent is aan de zaak of zich voordoet buiten ieder toedoen van een derde.
Art. 1384, eerste lid oud BW is van toepassing op alle roerende en onroerende goederen die vatbaar zijn voor bewaking door een menselijke persoon. Het is van geen belang of het gebrek oorspronkelijk of verworven is, het gevolg is van ouderdom, een fout in het onderhoud of welke andere oorzaak ook. Evenmin is van belang of de bewaarder al dan niet kennis had van het gebrek of er kennis van kon hebben. Zelfs de onoverwinnelijke onwetendheid omtrent het bestaan van het gebrek bevrijdt de bewaarder niet.
De bewaarder van een zaak is de persoon die voor eigen rekening van de zaak gebruik maakt, het genot ervan heeft of ze onder zich houdt, met het recht van toezicht, leiding en controle. Het gebruik, het genot of het behouden (bewaren) van de zaak zijn alternatieve en geen cumulatieve voorwaarden; de mogelijkheid tot toezicht, leiding en controle zijn wel cumulatieve vereisten.
De bewaring moet concreet beoordeeld worden, op grond van de effectieve macht van gebruik, leiding en controle. Het kan zowel om de uitoefening van een rechtsbevoegdheid gaan als om de uitoefening van een feitelijke bevoegdheid. De bewaarder moet het lot van de zaak dus kunnen bepalen en ten aanzien van de zaak initiatieven kunnen nemen die niet betwist worden door andere rechtssubjecten, omdat zij erkennen dat deze macht de bewaarder toekomt (H. Vandenberghe, “Overzicht van rechtspraak. Aansprakelijkheid uit onrechtmatige daad (2000-2008)”, TPR 2011, randnr. 158 en de aldaar vermelde rechtspraak en rechtsleer).
Een feitelijke vereniging die zich als eigenaar gedraagt van een tractor (als trekker van een praalwagen) is bewaarder van een zaak in de zin van artikel 1384 oud B.W. Dit brengt de aansprakelijkheid mee van alle leden van de carnavalsvereniging.
Let wel, voor schadegevallen vanaf 1 januari 2025 is het boek 6 (nieuw) BW van toepassing met nieuwe begripsomschrijvingen en enkele aanpassingen: klik hier voor meer informatie.