Een vervalbeding is een clausule in een verzekeringscontract waarbij de verzekeraar zich in de polis het recht voorbehoud zijn tussenkomst te weigeren wegens niet-nakoming door de verzekerde van zijn contractuele verplichtingen (bv. niet rijden onder invloed in bepaalde omnium-verzekeringen). is wettelijk gezien een vervalbeding.
Definitie vervalbeding: Een vervalbeding is een beding in een verzekeringscontract waardoor de verzekerde geheel of gedeeltelijk het recht verliest op de tussenkomst van de verzekerde bij realisatie van het verzekerd risico (de verzekeringsprestatie) op grond van een tekortkoming van de verzekerde in zijn verplichtingen waartoe hij zich verbonden heeft in de verzekeringspolis.(Cass. 20 september 2012, NJW 2013, 268; G. Heirman, RW 2016-17, 43).
Het vervalbeding is een beding waarbij de verzekering niet tussenkomt niet omdat het risico niet verzekerd is maar omdat de verzekerde ten aanzien van een verzekerd risico zijn verplichtingen, die hem contractueel opgelegd zijn, niet nakomt.
Een uitsluitingsbeding is daarentegen een beding waarbij uitdrukkelijk wordt vermeld welke risico's niet verzekerd zijn. Het vervalbeding is een beding in (binnen) de polis op grond waarvan niet wordt tussengekomen. Een uitsluitingsbeding plaatst het sinister buiten de polis als een risico dat nobiet en ook nooit verzekerd was en begrepen was in de polis.
Art. 11 van de oude wet op de landverzekering (WLVO) zoals in zelfde tekst overgenomen in art. 65 van de wet van 4 april 2014 betreffende de verzekeringen (de verzekeringswet) stelt dat het verval in verzekeringen enkel uitwerking heeft wegens de niet-nakoming van een bepaalde in de overeenkomst opgelegde verplichting voor het geval er oorzakelijk verband bestaat tussen verzekerd sinister en de tekortkoming.
Welnu, de vereiste van het causaal verband om tot regres of tot niet tussenkomst door de verzekering te besluiten is van toepassing voor de vervalbedingen, maar niet voor de uitsluitingsbedingen.
Wat de gewone autoverzekering (verplichte burgerlijke aansprakelijkheid) wordt deze kwestie geregeld door het koninklijk besluit 14/12/1992 «betreffende de modelovereenkomst voor de verplichte aansprakelijkheidsverzekering inzake motorrijtuigen». Dit KB bepaalt evenwel dat in de verplichte automobielverzekering dat een toestand van dronkenschap of een soortgelijke toestand door het gebruik van andere middelen, slechts een grond tot regresvordering op basis van grove fout voor de verzekeraar kan uitmaken, mits het oorzakelijk verband tussen het ongeval (respectievelijk de schade) en de dronkenschap (of gelijkaardige toestand door andere middelen) kan aangetoond (art. 25, 2°, b) van het KB van 14 december 1992).
Het vervalbeding mag verder niet elke dekking van het verzekerd risico uitsluiten:
zie Hof van Cassatie, 1e kamer, 19 oktober 2018, juridat
eenvoudiger:
Wanneer een verzekering een uitsluiting van verzekering koppelt aan de niet naleving van een verplichting dient zulks als een vervalbeding en niet als een uitsluitingsbeding worden beschouwd.
De uitsluiting sluit de dekking (volledig) uit. Het verval van de dekking geldt als een contractuele fout van de verzekerde die het recht op dekking ontneemt indien de (zelfs zware) fout in causaal verband staat met de schade
Een vervalbeding is ieder beding op grond waarvan de verzekeraar zijn dekking kan weigeren wegens de niet-nakoming door de verzekerde van zijn contractuele verbintenissen (Cass. 20 september 2012, Arr.Cass. 2012, 1979, concl. J. GENI - COT, JLMB 2014, 837, NJW 2013, 266, noot G. JOCQUÉ, Pas. 2012, 1704, concl. J. GENICOT, Rec.jur.ass. 2012, 109, noot V. ALLEWAERT, RGAR 2014, nr. 15077, RW 2014-15, 739).
Bedingen die de dekkingsweigering van de verzekeraar koppelen aan de niet-nakoming van een contractuele verplichting door de rechter worden gekwalificeerd dan wel geherkwalificeerd als een vervalbeding (V. VAN CALLEWAERT, “La notion de déchéance et le devoir de vérification du juge du fond”, Rec.jur.ass. 2012, 117; L. SCHUERMANS en C. VAN SCHOUBROECK, Grondslagen van het Belgische verzekeringsrecht, Antwerpen, Intersentia, 2015, 760; P. COLLE, De nieuwe wet van 4 april 2014 betreffende de verzekeringen. Algemene beginselen van het Belgische verzekeringsrecht, Antwerpen, Intersentia, 2015, 93; G. HEIRMAN, “Verval van recht” in T. VANSWEEVELT en B. WEYTS (eds.), Handboek verzekeringsrecht, Antwerpen, Intersentia, 2016, 537).
In een ander arrest van 03/11/2017 van het Hof van beroep te Brussel TBBR 2020, afl. 4, 191, noot (Wannes BUELENS, De ABR-verzekering: een verzekering vol (rechts)verval?, TBBR 2020/4, 194, Jurabibliotheek).werd het beding in een ABR polis dat aan de verzekerde de verplichting oplegt om een voorafgaande plaatsbeschrijving op te maken, gekwalificeerd als een beding van verval, waardoor dus de verzekeraar diende te bewijzen dat het gebrek aan plaatsbeschrijving in oorzakelijk verband staat met de veroorzaakte schade.
Verder oordeelt dit andere arrest dat zodra de verzekeraar gehouden is dekking te verlenen, hij ook verplicht is de belangen van zijn verzekerde te verdedigen en vrijwillig tussen te komen in het geding of vrijwillig deel te nemen aan het deskundigenonderzoek. De aansprakelijkheidsverzekeraar (zoals de ABR)verzekeraar) heeft niet alleen het recht maar ook de plicht tot leiding van het geding, op voorwaarde dat de dekking is en er op de verzekering een beroep wordt gedaan.