‘We evolueren langzaam naar een politiestaat’

© Reporters
Ann Peuteman

Ze kunnen u in de psychiatrie laten opnemen, uit uw huis zetten of naar hartenlust uw ondergoedlade doorzoeken. En dat allemaal zonder dat er ook maar één rechter bij te pas komt. Zo ontstaat er in ijltempo een parallelle justitie.

‘De uitvoerende macht wordt uitgebreid ten koste van de rechterlijke macht’, zegt voormalig vrederechter en justitiewatcher Jan Nolf. ‘Dat is onder meer zo in verband met gedwongen opnames in de psychiatrie. Hoewel ook dat eigenlijk de bevoegdheid van een vrederechter is, mag het Openbaar Ministerie in dringende gevallen ingrijpen.’

Nolf is niet de enige die een procureur niet meteen de aangewezen persoon vindt om dat soort beslissingen te nemen. ‘In elke zaak moet kunnen worden gegarandeerd dat het onderzoek zowel à charge als à décharge wordt gevoerd’, zegt strafpleiter Sven Mary. ‘Maar in de praktijk zien we dat het parket een doel voor ogen heeft en dus per definitie subjectief is.’

Een andere wet die de macht van de parketten anderhalf jaar geleden aanzienlijk heeft vergroot, is die op de verruimde minnelijke schikking. Daardoor kan het Openbaar Ministerie in om het even welke fase van het strafproces een minnelijke schikking voorstellen voor vergrijpen waar hoogstens twintig jaar celstraf op staat. In de praktijk gaat het vooral om fiscale en financiële misdrijven.

Minister van Justitie doet mee

Niet alleen het Openbaar Ministerie trekt taken naar zich toe die eigenlijk de rechterlijke macht toebehoren. Ook de minister van Justitie doet daar gretig aan mee. Zoals onlangs nog met de verstrenging van de beruchte wet-Lejeune: wie tot meer dan dertig jaar is veroordeeld, zal voortaan minstens de helft van zijn straf moeten uitzitten. Daarmee komt Turtelboom tegemoet aan de verontwaardiging die vorig jaar in alle heftigheid oplaaide na de voorwaardelijke invrijheidstelling van Michèle Martin.

De rechters van de denktank Magistratuur en Maatschappij zijn ervan overtuigd dat er nog ontelbare voorbeelden te vinden zijn en dus organiseren ze in het najaar een studiedag over het fenomeen van de parallelle justitie. ‘Op dit moment zijn we een inventaris aan het opmaken’, zegt voorzitter Pierre Lefranc. ‘Ons buikgevoel zegt ons dat er veel meer gevallen zijn dan je op het eerste gezicht zou denken. Veel komt wellicht doordat men tegenwoordig vooral wil dat er snel wordt gehandeld, snel recht wordt gesproken ook.’

Toch is het niet alleen de gerechtelijke achterstand die aan de basis van al die bevoegdheidsverschuivingen ligt. Minstens even belangrijk is de publieke opinie. En die wil dezer dagen vooral dat gevaarlijke mensen veilig worden opgeborgen vóór ze iets kunnen uithalen. ‘Ja, de man in de straat heeft enkel nog oog voor straffen’, zegt Mary. ‘Maar gelukkig voor ons allemaal is rechtvaardigheidsgevoel nog net iets anders dan wetten en rechterlijke procedures.‘ (AP)

Het volledige artikel vindt u deze week in Knack.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content