Aanval van N-VA op "wereldvreemde rechters" lokt felle kritiek uit

Staatssecretaris voor Asiel en Migratie Theo Francken (N-VA) houdt, zoals aangekondigd, voet bij stuk. Hij zal geen visum uitreiken aan het Syrische gezin dat daarvoor een aanvraag indiende in de Belgische ambassade in Beiroet. Francken gaat in cassatieberoep tegen de beslissing van de Raad voor Vreemdelingenbetwistingen om een visum uit te reiken aan een Syrisch gezin. Daarnaast wacht hij ook op de uitspraak van de Raad van State over de grond van de zaak. 

Francken krijgt voor zijn verzet de volle steun van zijn partij. N-VA stuurde vandaag een flyer uit, vergezeld van de hashtag #iksteuntheo, waarin de partij de "wereldvreemde rechters" zwaar op de korrel neemt. "Rechters moeten de wet strikt toepassen. En NIET onze grenzen openzetten", klinkt het onder meer. 

De démarche van N-VA lokt alvast felle reacties uit. Bij CD&V valt te horen dat een arrest van het hof van beroep uitvoerbaar is. "Iedereen dient dit te respecteren, en op de eerste plaats de overheid", zegt voorzitter Beke. Hij merkt evenwel op dat rechtsmiddelen die openstaan, door iedereen mogen worden gebruikt, ook door de overheid. Beke voegt er evenwel aan toe dat rechtsmachten elkaar dienen te respecteren. "Ook politieke partijen moeten zich onthouden van druk te zetten op de rechterlijke macht".

"Politici die zichzelf boven de wet en de rechtstaat stellen? Sinds wanneer leven we in een bananenrepubliek?", vraagt opiniemaker en CD&V'er Youssef Kobo zich af op Twitter. "Trumpisme in Vlaanderen. Kan N-VA nog zuur opbreken", stelt Andreas Tirez. "Als politici het vertrouwen in rechters niet meer erkennen, waarom zouden burgers dat dan moeten doen", zegt Michel Maus.

"Duim omlaag zegt Keizer Bart. #scheidingdermachten #whatsnext", klinkt het bij sp.a-voorzitter John Crombez. "Hoe noem je de staatsvorm waarin bewindslieden -naar eigen arbitrair inzicht- uitvoerbare juridische beslissingen doodleuk negeren?", vraagt rechtsantropoloog en columnist Jogchum Vrielink.

Open Vld-kamerfractievoorzitter Patrick Dewael noemt de N-VA-campagne een "ontkenning van de rechtsstaat". "Francken mag en moet rechtsmiddelen uitputten. maar rechters wegzetten als wereldvreemd is ontkenning van rechtsstaat", tweet hij.

"Perkamenten rechters"

Erevrederechter en justitiewatcher Jan Nolf is echter niet verbaasd over de uitspraken van N-VA. "De N-VA wil al heel lang terug naar de perkamenten rechters van het Ancien Regime", zegt Nolf. Volgens Nolf hebben deze uitspraken van de N-VA een lange voorgeschiedenis. "De N-VA is voorstander van de ouderwetse aanpak van het Ancien Regime waarin rechters enkel de 'bouche de la loi' mochten zijn en ze dus enkel rechtspraken volgens de letter van de wet", zegt Nolf.

Maar in de huidige samenleving volstaat deze manier van rechtspraak niet langer. "Wetten zijn gebrekkig in hun formulering. Het moet daarentegen gaan om de dagelijkse implementatie van de wet. Rechters moeten net activistischer zijn", zegt de erevrederechter.

Dat N-VA met dergelijke uitspraken de onafhankelijkheid van de rechterlijke macht ondermijnt, is niet nieuw, aldus Nolf, die er zelf een naam voor heeft: "Bonabartisme". "De Wever en zijn partij willen ongebreidelde uitbreiding van de uitvoerende macht. De rechterlijke macht is daar als eerste het slachtoffer van."

Bovendien heeft staatssecretaris voor Asiel en Migratie Theo Francken de dwangsommen enkel aan zichzelf te danken. "De houding van de Belgische staat laat het hof geen andere keuze dan dwangsommen op te leggen. Dat zijn de tanden van de rechter. Zeggen: 'Ik leef dat niet na', is smeken om dwangsommen."

De justitiewatcher acht de kans trouwens klein dat Francken in zijn cassatieberoep gelijk zal krijgen. "Daar kan hij enkel wijzen op motiverings- of procedurefouten en die zijn er mijn inziens niet", besluit Nolf. 

Juridische strijd

Francken en zijn diensten voeren al wekenlang juridisch strijd met de familie uit het zwaargetroffen Aleppo over de toekenning van een humanitair visum om naar België te kunnen komen. Het Brusselse hof van beroep gaf de familie gisteren alsnog gelijk en bevestigde de dwangsom die de kortgedingrechter daar eerder al aan gekoppeld had.

Francken geeft echter niet af. Hij blijft erbij dat het om een "zeer gevaarlijk precedent" zou gaan "dat ertoe zou leiden dat we de controle over onze grenzen uit handen geven". "Het dreigt een stormloop te ontketenen op onze consulaten in Beiroet en Ankara. Daar pas ik voor", klonk het.

Het visum toch toekennen, zou bovendien het beroep doen vervallen dat Francken ten gronde heeft aangetekend bij de Raad van State. "Dan zou de beslissing van de Raad voor Vreemdelingenbetwistingen overeind blijven en dat kan geen optie zijn. Ons hangende beroep is te belangrijk." 

Maar dat is niet alles, benadrukte de staatssecretaris. De rechter ging volgens Francken zijn boekje te buiten door het gezin een visum toe te kennen. Een bevoegdheid die enkel de regering toekomt. "Dit gaat niet over één casus, maar over de fundamentele vraag of het aan een democratisch verkozen regering is of aan een rechter om hierover te beslissen. De basis van het administratief recht is dat een rechter zich nooit in de plaats van het bestuur kan stellen. Dat is hier spijtig genoeg wel gebeurd." Om die reden trok Francken al naar de Raad van State. "Zolang zij zich niet hebben uitgesproken, reik ik het visum niet uit."

"Zo lang als nodig"

"De strijd zal duren zo lang dat nodig is", aldus nog Francken. Concreet zal hij "met vertrouwen" cassatie aantekenen tegen het arrest van het Brusselse hof van beroep. "En ook tegen de uitvoering van de dwangsom zijn er nog juridische mogelijkheden die ik ten volle zal uitputten."

Oppositiepartijen sp.a, PS en Groen reageerden vol ongeloof. Ze verwijten Francken dat hij zich boven de wet verheven acht door geen gehoor te geven aan de verschillende uitspraken die rechters intussen gedaan hebben in dit dossier.

"U laat nieuwkomers een verklaring ondertekenen waarin uitdrukkelijk moet worden uitgelegd hoe de scheiding der machten één van de basisprincipes van onze rechtsstaat is. Maar dat geldt niet enkel voor nieuwkomers, dat geldt ook voor u", sneerde sp.a-Kamerlid Monica De Coninck. "Stop dus met communiceren als een overjaarse verwende puber, door te zeggen: 'de rechters zijn tegen mij en ik, ik zal die tientallen miljoenen humanitaire visa tegenhouden'."

Ook Wouter De Vriendt (Groen) riep Francken op te stoppen met zijn "koppigheid". "Het gaat hier echt niet over duizenden mensen. De rechter zegt niet dat iedereen voortaan een visum moet krijgen. Hij sprak zich uit over dit individuele geval."

Bovendien is er ook geen financiële reden om het gezin een visum te weigeren, benadrukte De Vriendt, aangezien een gezin in Namen al te kennen gaf zich over het Syrische gezin te willen ontfermen. Wat wel geldt kost, is de procedureslag, benadrukten de oppositiepartijen. De Vriendt ziet dan ook drie verliezers in dit verhaal: "Ons imago in het buitenland, de rechtsstaat en het gezin in kwestie."

Francken kreeg, behalve van partijgenote Sarah Smeyers, ook steun uit verrassende hoek: zijn voormalige partijgenoot Hendrik Vuye riep hem op alle rechtsmiddelen uit te putten en geen visum uit te reiken. Dat leverde hem applaus vanop de N-VA-banken op.