Renate De Advocate
lost jouw vragen op,
klik hier
Check je kennis aan de hand van enkele vragen. Klik hier
 
 
 
Grensoverschrijdende consumentenovereenkomsten
 

Als consument koopt u soms producten of diensten aan via internet of gewoon in het buitenland. In de meeste gevallen bedingen de algemene voorwaarden van de koopovereenkomst welke rechter bevoegd zal zijn in geval van een geschil en vaak ook welk recht van toepassing zal zijn. Omdat u als consument een zwakkere partij bent ten aanzien van de verkoper, wordt u beschermd door de wet.


Bevoegde rechtbank

Wat met geschillen die rijzen naar aanleiding van een overeenkomst betreffende de koop en verkoop op afbetaling van roerende lichamelijke zaken (bijvoorbeeld een computer, een fototoestel,…) leningen op afbetaling en andere financieringstransacties voor de verkoop van dergelijke zaken? Welke rechter dient voor een dergelijk geschil aangesproken te worden? De internationale bevoegdheid van de Belgische rechters houdt in dat een zaak met internationale elementen in België mag worden behandeld. Welke rechtbank in België zich over de verkoopsovereenkomst mag buigen, wordt bepaald door de interne Belgische bevoegdheidsregels Gerechtelijk Wetboek). De bevoegdheidsregeling wordt geregeld in de Brussel I–Verordening (de rechters van IJsland, Noorwegen en Zwitserland passen niet de Brussel I- Verordening toe maar aan andere parallelverdrag namelijk het EVEX- Verdrag).


Bij een consumentenkoop met een internationaal element kunnen zich twee situaties voordoen:

  • Er is geen keuze gemaakt voor een welbepaalde rechter:
    Afhankelijk van de hoedanigheid waarin u optreedt namelijk als eiser of als verweerder, zal u kunnen kiezen welke rechter u aanspreekt (art. 16 Brussel I- Verordening):
    • Indien u optreedt als eiser heeft u de keuze om ofwel naar de rechter van de lidstaat te gaan waar u zelf woont, of naar de rechter van de woonplaats van de verkoper (art. 16, lid 1);
    • Indien u optreedt als verweerder kan u nergens anders dan voor de rechter van het land waar u zelf woonplaats heeft opgeroepen worden (art. 16, lid 2).
       
  • Er is wel een keuze gemaakt voor een bepaalde rechter:
    Die bevoegdheidskeuze heeft enkel gevolg:
    • indien de keuze voor de rechter vervat is in een overeenkomst die gesloten werd na het ontstaan van het geschil (art. 17, lid 1); ofwel
    • indien aan u de mogelijkheid gegeven wordt om ook naar een andere rechter te stappen (art. 17, lid 2); ofwel
    • indien de keuze vervat is in een overeenkomst tussen u en de verkoper waarbij op het tijdstip van het sluiten van die overeenkomst, de woonplaats of verblijfplaats van zowel koper als verkoper zich situeerden in dezelfde Europese lidstaat, en de gerechten van die lidstaat bevoegd werden verklaard in de overeenkomst (art. 17, lid 3).

 


Toepasselijk recht


In geval van aanwezigheid van internationale elementen in een zaak zal een Belgische rechtbank, buitenlands recht moeten toepassen in plaats van Belgisch recht. Om het toepasselijk recht te vinden, worden in het internationaal privaatrecht “verwijzingsregels” toegepast. Deze regels wijzen het toepasselijk recht aan, zonder zelf een materiële regeling van de casus met internationale elementen te bevatten.

 

In het kader van consumentenkoop, zal de vraag welk recht deze overeenkomst beheerst ook moeten worden gevonden aan de hand van verwijzingsregels. Voor de consumentenkoop moet in eerste instantie gekeken worden naar het Verdrag inzake het recht dat van toepassing is op verbintenissen uit overeenkomst, hierna het EVO-Verdrag (tot 17 december 2009, overeenkomsten die na die datum worden afgesloten zullen onder de Rome I-Verordening vallen).

 

Ook hier kunnen zich twee situaties voordoen:

  1. Er is een keuze gemaakt voor een bepaald recht:
    • die rechtskeuze is geldig, maar kan er niet toe leiden dat u als consument de bescherming verliest die u geniet op grond van de dwingende bepalingen van het land waar u uw gewone verblijfplaats heeft, voor zover aan één van de volgende voorwaarden is voldaan (art. 5 EVO):
      • de sluiting van de overeenkomst werd in uw land (België) voorafgegaan door een bijzonder voorstel of publiciteit en u heeft in uw land (België) vóór de sluiting van die overeenkomst de nodige handelingen verricht;
      • de verkoper of zijn vertegenwoordiger heeft uw bestelling ontvangen in het land waar u uw gewone verblijfplaats heeft;
      • het betreft een koopovereenkomst en u bent vanuit uw land naar een ander land gereisd en heeft daar een bestelling gedaan, mits de reis door de verkoper is georganiseerd met het doel om u tot kopen te bewegen.
  2. Er is geen rechtskeuze gemaakt voor een bepaald recht:
    • de overeenkomst wordt beheerst door het recht van het land waar u uw gewone verblijfplaats heeft indien aan een van de drie reeds besrpoken voorwaarden is voldaan


Met ingang van 17 december 2009 zal het toepasselijk recht moeten worden gezocht aan de hand van de Rome I-Verordening en niet langer aan de hand van het EVO-Verdrag. Net zoals in het EVO- Verdrag, bepaalt de Rome I-Verordening bijzondere regels voor overeenkomsten gesloten door consumenten. Belangrijk is te onthouden dat opdat deze bijzondere regels van toepassing zouden zijn, aan alle volgende voorwaarden dient te zijn voldaan:

  • de overeenkomst moet gesloten zijn tussen een consument en een professioneel;
  • de verkoper moet zijn commerciële of beroepsactiviteiten ontplooien in het land waar de consument woonplaats heeft of deze activiteiten met welke middelen ook richten op dat land of op verscheidene landen, met inbegrip van dat land;
    • Bijvoorbeeld: u koopt een wagen van de Belgische vestiging van een Franse wagenfabrikant in België
  • de overeenkomst mag geen:
    • overeenkomst tot verstrekking van diensten zijn, wanneer de diensten aan de consument uitsluitend moeten worden verstrekt in een andere land dan waar hij zijn gewone verblijfplaats heeft;
      Bijvoorbeeld: u heeft woonplaats in België en boekt een verblijf in Spanje bij een verkoper die zijn gewone verblijfplaats in Duitsland heeft.
    • Vervoersovereenkomst zijn (met uitzondering van pakketreizen, zie supra);
    • Overeenkomst zijn die een zakelijk recht op een onroerend of de huur van een onroerend goed tot onderwerp heeft, met uitzondering van de overeenkomsten die een recht van deeltijds gebruik tot onderwerp hebben;
      Bijvoorbeeld: u woont in België en koop een huis in Spanje van een Spanjaard met woonplaats in Madrid.
    • rechten en verplichtingen betreffen die een financieel instrument vormen en rechten en verplichtingen waardoor de voorwaarden voor de emissie, de openbare aanbieding of een overnamebod met betrekking tot verhandelbare effecten en de inschrijving en terugkoop van rechten van deelneming in instellingen voor collectieve beleggingen worden vastgelegd, voor zover deze geen verrichting van een financiële dienst vormen;
    • overeenkomsten die zijn gesloten binnen het typesysteem dat onder de werkingssfeer van artikel 4, lid 1, h, valt.

Twee mogelijke situaties kunnen zich voordoen:

  1. Aan deze voorwaarden is voldaan:
    Er kan toepassing worden gemaakt van de bijzondere regels voorzien in de Rome I -Verordening. Ook deze Verordening maakt het onderscheid tussen de hypothese waarin de overeenkomst een clausule bevat waarin een rechtskeuze is gemaakt en de hypothese waarin dit niet het geval is:
    • Er is geen rechtskeuze: toepassing van het recht van het land waar u uw gewone verblijfplaats heeft (art. 6,1 Rome I-Verordening);
    • Er is wel rechtskeuze: deze keuze mag er niet toe leiden dat de consument de bescherming verliest welke hij geniet op grond van de bepalingen waarvan niet bij overeenkomst kan worden afgeweken in het land waar hij zijn gewone verblijfplaats heeft (art. 6.2 Rome I-Verordening).
       
  2. Aan deze voorwaarden is niet voldaan (en de overeenkomst is geen vervoersovereenkomst, verzekeringsovereenkomst of een individuele arbeidsovereenkomst) (bijvoorbeeld pakketreizen):
    Er kan geen toepassing worden gemaakt van de bijzondere regels opgenomen in de Rome I-Verordening. In dat geval wordt er een onderscheid gemaakt tussen de hypothese waarin de overeenkomst in een keuze voor een bepaald recht voorziet en de hypothese waarin dit niet het geval is:
    • Er is een rechtskeuze: het gekozen recht beheerst de overeenkomst (art. 3 Rome I- Verordening)
      • Bijvoorbeeld: u heeft een all-in reis geboekt naar Bulgarije en in de algemene voorwaarden staat dat het Nederlands recht het op de overeenkomt toepasselijk recht is;
    • Er is geen rechtskeuze, dan is het toepasselijk recht afhankelijk van het type overeenkomst (art. 4 Rome I- Verordening):
      • Verkoop van roerende zaken: recht van het land waar de verkoper zijn gewone verblijfplaats heeft;
        • Bijvoorbeeld: u koopt een fototoestel in Duistland voor uw zoon
      • Dienstverlening: recht van het land waar de dienstverlener zijn gewone verblijfplaats heeft;
        • Bijvoorbeeld: u bent op reist in Nederland en laat daar uw horloge herstellen
      • Overeenkomst die een zakelijk recht op een onroerend goed of de huur van een onroerend goed tot onderwerp heeft: recht van het land waar het onroerend goed is gelegen;
        • Bijvoorbeeld: u huurt gedurende 10 maanden een appartement in Bologna
      • Overeenkomst met betrekking tot de veiling van goederen: recht van het land waar de veiling plaatsvindt, voor zover die plaats kan worden bepaald.
        • Bijvoorbeeld: u koopt een kast op een veiling van antieke kasten in Duitsland.