Logo Vredegerechten Gent

Advocaten mogen niet meer als rechter bijklussen

Lars Bove

De Hoge Raad voor de Justitie wil dat advocaten niet langer als 'plaatsvervangend rechter' optreden. De tijd is rijp om het systeem te herzien, luidt het in een memorandum aan de regering.

Volgens de jongste cijfers zijn in ons land zo'n driehonderd advocaten ook als 'plaatsvervangend rechter' aan de slag. Ze mogen zowel pleiten als 'rechter spelen', zowel in de rechtbanken van eerste aanleg, de vredegerechten, de politie-, handels- en arbeidsrechtbanken als bij de hoven van beroep. Al sinds de jaren 70 kunnen rechtbankvoorzitters in noodgevallen een advocaat opvorderen om even als rechter op te treden en een zitting te laten doorgaan. Maar intussen zijn er al enkele honderden advocaten die systematisch plaats mogen nemen op de stoel van de rechter.

In zijn memorandum aan de volgende federale regering vraagt de Hoge Raad voor de Justitie, die onder andere de rechters selecteert en klachten van burgers behandelt, om het systeem van de plaatsvervangende rechters te herzien. Zeker nu de grote hervorming van justitie, die op 1 april is doorgevoerd, bepaalt dat rechters veel flexibeler kunnen worden ingezet om tekorten in andere arrondissementen op te vullen.

'Het systeem doet fundamentele vragen rijzen', schrijft de Hoge Raad onomwonden. 'Onder andere over de motivatie van de plaatsvervangende rechters, ze moeten niet eens slagen voor een examen, en het gevoel van verwarring van de rollen, ja zelfs de schijn van partijdigheid, die het bij de rechtszoekende teweegbrengt.'

De Orde van Vlaamse Balies, die de advocaten in Vlaanderen vertegenwoordigt, schaart zich achter de oproep van de Hoge Raad voor de Justitie. Advocaat Edward Janssens van de Orde van Vlaamse Balies: 'Natuurlijk is dit systeem interessant voor de staatskas: de vergoedingen zijn lager dan voor een beroepsrechter. Maar in Nederland is men veel kritischer voor zo'n dubbele rol voor advocaten. Zo zien we dat advocaten die gespecialiseerd zijn in een materie via hun vonnissen als rechter hun juridische visie proberen door te drukken. En er is ook belangenvermenging. 'Not only must justice be done; it must also be seen to be done.' Als Orde van Vlaamse Balies zijn we niet tegen het incidenteel inschakelen van advocaten als een rechter plots ziek valt of een ongeval heeft. Maar de manier waarop het vandaag gebeurt, met advocaten die structureel optreden als rechter, is geen goede zaak. Als Orde hebben we even overwogen advocaten te verbieden nog langer op te treden als rechter, maar het is aan de wetgever om het systeem aan te passen.'

Een advocaat die al jaren plaatsvervangend rechter is, wil anoniem ingaan tegen het standpunt van zijn eigen Orde. 'Het is verrijkend. Als advocaat verdedigen we onze cliënt, maar als rechter leren we objectief een standpunt in te nemen op basis van de wet. In de Angelsaksische wereld eindigen de beste advocaten hun carrière als magistraat. Ik zou het systeem zelfs nog uitbreiden. Gebruik ons niet als 'vijfde wiel' in de rechtbanken, maar gebruik de advocaten echt als een frisse wind in onze rechtbanken.'

De Hoge Raad voor de Justitie wil - als het systeem toch blijft bestaan - een verplichte (permanente) opleiding voor de plaatsvervangende rechters, een evaluatiesysteem en een korter mandaat. 

De Tijd, 05/08/2014

Deze website maakt gebruik van cookies voor optimale functionaliteiten.Bekijk ons privacy- & cookie-beleid.