oorspronkelijke wetgeving (voor de wet zoals dagelijks aangepast in de huidige versie, zie hierna:"Gecoördineerde actuele versie van de wet"
A. TOELICHTING
Handelaars, ondernemingen, burgerlije venootschappen en handelsvennotschappen, naast landbouwvennotschappen kunnen in erstige financiële moeilijkheden raken, waardoor zij hun onmiddellijke betalingsverplichtingen niet meer kunnen nakomen.
Zij kunnen geconfronteerd worden met beslagen of nog erger met faillissement. De oude wet op het gerechtelijk akkoord bleek geen oplossing te bieden, wegens te duur en te log. Thans staat een nieuw instrument open waarbij middels onderhandelingen gehomologeerde akkoorden kunnen worden bekomen, desnoods onder dreiging van een gerechtelijke reorganisatie tegenover de schuldeisers.
Immers wanneer een gerechtelijke reorganisatie wordt aangevraagd wordt de betrokken handelaar of onderneming beschermd van zijn schuldeisers. Betalingsverplichtingen kunnen voor 18 maanden worden opgeschort en beslagen tegengehouden (art. 30 en 31 WCO) zo ook de vorderingen tot faillissement (art. 30 WCO)dit teneinde de betrokken handelaar of onderneming een herstel uit te werken door akkoorden uit te werken of zelfs de overdracht van de onderneming mogelijk te maken.
Binnen de gerechtelijke reorganisatie kan de schuldenaar aan zijn schuldeiser betalingsvoorstellen formuleren. Wanneer deze geweigerd worden kan de schuldenaar aan de rechtbank gematigde respijttermijnen laten opleggen ten aanzien van schuldeisers die elk voorstel tot gespreide betaling weigeren.
Indien geen minnelijk akkoord kan bekomen worden en de problematiek evenmin kan opgelost worden door het door de rechtbank op te leggen betalingsgemak zoals door de schuldeiser toe te staan, staat nog de mogelijkheid open tot een collectief akkoord (art. 45 en volgende WCO)waarbij een volledig dossier, met plan, over maximum 5 jaar wordt voorgesteld en waarbij volgens de bij wet voorziene procedure door de schuldeisers zal gestemd worden meerderheid tegen minderheid waarbij de meerderheid bepaald wordt ondermeer door de hoegrootheid van de schuldvorderingen: Het reorganisatieplan moet worden goedgekeurd door de meerderheid van de (aanwezige ) schuldeisers, die samen de helft van alle in hoofdsom verschuldigde bedragen vertegenwoordigen. Er is dus sprake van een dubbele meerderheid: in aantal en in grootte van de schuldvorderingen
definities gebruikt in de wet
toepassingsgebied van de wet
handelaars handelend in eigen naam, handelsvennootschappen, burgerlijke vennootschappen met handelsvorm en landbouwvennootschappen van wie de continuïteit van de onderneming, onmiddellijk of op termijn bedreigd is (art. 23), zonder dat daarom het geheel van de activiteiten dient behouden te blijven en waarbij dus een gedeeltelijk behoud van de activiteit volstaat en waarbij de (kennelijke) kwade trouw, noch de feitelijke staat van faillissement deze procedure verhindert.
eenvoudige procedure zonder veel formalisme en met vereenvoudigde kennisgevingen, zelfs per e-mail: zie artikel 6. De procedure kan geopend verklaard worden indien de voorwaaarden vervuld LIJKEN te zijn (art. 24).
stukken te voegen bij het verzoekschrift
B. KORT OVERZICHT
1. De preventieve fase
- de dienst handelsonderzoeken blijft bestaan (artikel 8-12 WCO)
- mogelijkheid om een beroep te doen op een ondernemingsbemiddelaar (artikel 13 WCO)
- afdwingbaar heeft van minnelijke akkoorden voor zover deze voldoen aan bepaalde voorwaarden
- mogelijkheid tot aanstelling van een gerechtsmandataris
2. De gerechtelijke reorganisatie
- procedure die kan ingesteld worden op verzoek van de schuldenaar met financiële problemen of dreigende financiële problemen
- onmiddellijk gevolg opschorting van de betalingsverplichtingen voor een welbepaalde periode en bescherming van de schuldenaar tegen zijn schuldeisers;
- tijdens deze opschortingsperiode moet de schuldenaar herstelmaatregelen treffen
- de onderneming behoudt volledige beschikkingsbevoegdheid (uitz. 28 WCO)
- indien de schuldenaar mislukt in zijn herstelmaatregelen kan overdracht onder gerechtelijk gezag worden verplicht zoals gerealiseerd door een gerechts mandataris.
- in tegenstelling tot de vroegere procedure gerechtelijk akkoord is de functie van commissaris inzake opschorting afgeschaft. Deze functie wordt overgenomen door de gedelegeerden rechter of de woorden een gerechts mandataris.
- bij elke gerechtelijke reorganisatie worden gedelegeerd rechter aangesteld die een advies en controlefunctie heeft en als tussenpersoon optreedt tussen de rechtbank en de schuldenaar
c. De personen betrokken bij de procedure
• De ondernemingsbemiddelaar:
taken: (ondersteunend)
- onderhandelen tussen de schuldeisers een schuldenaar
- advies of bijstand verlenen aan de handelaar onder meer in de realisatie van de herstelmaatregelen
Aanstelling: (enkel) op verzoek van de schuldenaar door de voorzitter van de rechtbank of gericht aan de kamer voor handelsonderzoeken naar aanleiding van een handelsonderzoek. De ondernemingsbemiddelaar behoudt een zeer grote graad van onafhankelijkheid. Hij kan toch moet geen advocaat zijn. De rechtbank oordeelt over diens geschiktheid.
Kosten en erelonen van de ondernemingsbemiddelaar worden betaald door de schuldenaar (geen verwijzing naar een KB inzake criteria) voorzien
• De gerechtsmandataris
taken:
- het verlenen van hulp en bijstand bij de realisatie van het herstelplan
- (eventueel) gerechtsmandataris die verantwoordelijk is voor de organisatie van overdracht
- let wel, een gerechtelijke mandataris is geen voorlopig bewindvoerder en heeft geen beslissingsbevoegdheid en plaats van de schuldenaar
- De gerechtelijke mandataris wordt aanzien als een procespartij in de gerechtelijke reorganisatie en zal derhalve kennis krijgen van alle stukken gericht aan de schuldenaar er wordt ook steeds gehoord wanneer de schuldenaar gehoord wordt .
Aanstelling: (art. 27 WCO) op verzoek van de schuldenaar of belanghebbende derden (nooit ambtshalve) door een procedure volgens de vormen van het kortgeding in te leiden voor de voorzitter van de rechtbank van koophandel. Dit hoeft geen advocaat te zijn (art 71 WCO).
Wanneer de aanstelling gevraagd wordt door een belanghebbende derde dient dit te gebeuren door een verzoekschrift op tegenspraak met kennisgeving aan de schuldenaar door de griffie. Het verzoek tot aanstelling door de schuldenaar is niet onderworpen aan vormvereisten. De aanstelling kan gevorderd worden in elke fase van de procedure van gerechtelijke reorganisatie.
De aanstelling is facultatief bij de procedure tot gerechtelijke reorganisatie maar verplicht bij de procedure overdracht onder gerechtelijk gezag omdat de gerechtsmandataris de overdracht realiseert en organiseert in naam en voor rekening van de schuldenaar. Hierbij is alleen de ontwerp overeenkomsten die hij: negociëren ter goedkeuring dienen voor te leggen aan de rechtbank, de verkoopprijs innen en de opbrengst verdelen onder de schuldeisers.
Kosten en erelonen van de ondernemingsbemiddelaar worden bepaald door de rechtbank en betaald door degene die de aanstelling heeft gevorderd (verwijzing naar een toekomstig KB inzake criteria).
• De gedelegeerde rechter
Aanstelling: door de voorzitter van de rechtbank van koophandel naar aanleiding van elk verzoekschrift tot opening van een gerechtelijke reorganisatie. Buiten de procedure van de gerechtelijke reorganisatie zal de voorzitter van de rechtbank van koophandel een gedelegeerde rechter aanstellen en telkens wanneer in toepassing van artikel 59 paragraaf 2 WCO er aanleiding is tot een overdracht onder gerechtelijk gezag,
De gedelegeerde rechter kan een beroepsrechter om een rechter in handelszaken zijn.
taken:
- tussenschakel tussen de schuldenaar en de rechtbank (o.m. verslaggeving aan de rechtbank )
- adviestaak (o.m. aan de rechtbank met betrekking tot de ontvankelijkheid en de gegrondheid van het verzoek), controletaak (art. 19 WCO) en toezichtstaak;
- informatie en administratieve taak: onder meer het verlenen van inzagerecht aan de schuldenaars, borg verleners en stellers van persoonlijke zekerheden. over het dossier van de gerechtelijke reorganisatie en het inzagerecht zie art. 20 WCO.
• De voorlopige bewindvoerder
Wordt aangesteld wanneer de schuldenaar kennelijke grove fouten heeft begaan of van kennelijke kwade trouw is. (28 WCO) Bij aanstelling van de voorlopige bewindvoerder neemt deze alle taken van het beheer en het bestuur van de onderneming over.
Aanstelling : nooit ambtshalve enkel op vordering van het parket of op vordering van elke belanghebbende (dus vanzelfsprekend ook op vordering van een schuldeiser, maar ook op vordering van werknemers, hypotheek verleners, borgen en medeschuldenaars). De aanstelling wordt bekendgemaakt in het Belgisch Staatsblad (artikel 28 WCO). Tegen de beslissing tot aanstelling van een voorlopig bewindvoerder staat geen verzet maar wel hoger beroep open (binnen een termijn van acht dagen na de kennisgeving van het vonnis), naast de derdenverzet volgens het gemeenrecht. Het hoger beroep heeft geen schorsende werking .
D. VERLOOP VAN DE PROCEDURE
• Het minnelijk akkoord
- behelst een schuldregeling zonder formalisme met minstens met 2 schuldeisers
- betalingen gedaan in het kader van een minnelijk akkoord blijven tegenstelbaar ingeval van later faillissement mits het akkoord werd afgesloten met oog op de gezondmaking van de financiële toestand op de reorganisatie en mits het werd neergelegd in een register bijgehouden op de griffie van de rechtbank van koophandel zonder dat hierdoor het confidentieel karakter van het minnelijk akkoord wordt geschonden
• De gerechtelijke reorganisatie
doel: de continuïteit van de onderneming
middel: tijdelijke opschorting van de betalingsverplichting zelfs ten aanzien van bevoorrechte schuldeisers waarbij in deze opschortings periode er ofwel een minnelijk akkoord dien bereikt te worden, een collectief akkoord, dan wel de overdracht onder gerechtelijk gezag .
De gerechtelijke reorganisatie kan geweigerd worden wanneer de vennootschap fictief is en dus geen activiteiten of activa heeft . Maar zij kan wel opgestart worden wanneer de onderneming de facto failliet is . Zo staat de procedure open wanneer de onderneming eigenlijk in werkelijkheid failliet is maar wanneer de procedure van de reorganisatie voordeliger is voor de gemeenschap en de schuldeisers dan een plastiek faillissement .
Het parket kan niet de procedure tot gerechtelijke organisatie instellen evenmin kunnen de schuldeisers, werknemers, aandeelhouders of belanghebbende derden de procedure tot gerechtelijke reorganisatie instellen. De procedure kan enkel opgestart worden op verzoek van de schuldenaar zelf.
Maar anderzijds kan de procureur des Konings, en de schuldeiser, ja zelfs een kandidaat overnemer de schuldenaar dagvaarden tot overdracht van het geheel of een deel van de onderneming onder gerechtelijk gezag op voorwaarde dat de schuldenaar zich de facto in een staat van faillissement bevindt zonder dat de schuldenaar zelf het initiatief heeft genomen om een procedure van een gerechtelijke reorganisatie in te stellen.
Dit initiatiefrecht van derden en het parket staat ook open wanneer de rechtbank de procedure tot opening van een gerechtelijke reorganisatie verwerpt of de beëindiging ervan beveelt alvorens de reorganisatie is afgesloten, dan wel het reorganisatieplan intrekt , wanneer de schuldeisers het reorganisatieplan niet goedkeuren of wanneer de rechtbank de rommel haast die van het reorganisatieplan weigert..
Vormvoorwaarden gerechtelijke reorganisatie : zie artikel 17 WCO. Onmiddellijk na de neerlegging van het verzoekschrift stelt de voorzitter van de rechtbank van koophandel en gedelegeerd rechter aan die een verslag geeft over de ontvankelijkheid en de gegrondheid van het verzoek en verder de rechtbank informeert met alle nodige en nuttige elementen zodat deze met kennis van zaken kan oordelen over het verzoek . Hiertoe kan de gedelegeerde rechter de schuldenaar uitnodigen en hen alle nodige of nuttige stukken opvragen. De gedelegeerde rechter heeft het recht om elke andere persoon te horen in het belang van het onderzoek.
Binnen de 24 uur na de neerlegging van het verzoekschrift tot gerechtelijke reorganisatie wordt dit gemeld aan het parket dat alle handelingen van de procedure kan bijwonen maar evenwel niet gehoord wat bij de toekenning van de gerechtelijke reorganisatie onverminderd de mogelijkheid van de procureur om vorderingen in te stellen wanneer deze zou vaststellen dat de herstelmaatregelen niet slagen. Ter zake dient de nadruk dat enkel het parket en belanghebbende derden vorderingen kunnen instellen om de procedure tot gerechtelijke reorganisatie te beëindigen of te wijzigen. De rechtbank kan dus niet ambtshalve het initiatief nemen om de gerechtelijke reorganisatie te beëindigen.
Binnen de 10 dagen na de neerlegging van het verzoekschrift tot gerechtelijke reorganisatie beslist de rechtbank over het verzoek met gesloten deuren waarbij de schuldenaar en de gedelegeerde rechter worden opgeroepen en gehoord. Hierna volgt een vonnis binnen de acht dagen .toekenningsvoorwaarden zie artikel 23 WCO.
In haar vonnis bepaalt de rechtbank de duur van de opschorting die maximaal zes maand kan bedragen, maar de rechtbank beschikt over de bevoegdheid om de opschorting een onbeperkt aantal keren te verlengen (art. 38 WCO). Het principe is een opschorting voor 6 maanden die op gemotiveerde wijze kan verlengd mlts de schuldenaar op verzoek van de schuldenaar voor het verstrijken va de lopende duur. De normale termijn mag echter nooit meer dan 6 maand bedragen, maar na deze termijn van 12 maandkan de schuldenaar aan de rechtbank op grond van buitengewone omstandigheden een bijkomende termijn van 6 maanden bekomen. Tegen de weigering tot verlenging staat geen enkel rechtsmiddel open.
Bekendmaking van de gerechtelijke reorganisatie
Het vonnis van opening van de gerechtelijke reorganisatie dient te binnen de vijf dagen na het vonnis door de griffie bekendgemaakt in het Belgisch Staatsblad. De schuldenaren dient binnen een termijn van 14 dagen na het vonnis zijn schuldeisers individueel ter kennis te brengen en van de opening van de procedure. In deze kennisgeving maakt hij melding van de gegevens vermeld in artikel 26 WCO.
Rechtsmiddelen en termijnen tegen het vonnis inzake de gerechtelijke reorganisatie: artikel 29 WCO
De vonnissen zijn uitvoerbaar bij voorraad art 5 WCO, met dien verstande dat een hoger beroep tegen een vonnis dat de gerechtelijke reorganisatie afwijst deze uitspraak opschort (artikel 29 WCO laatste lid)
- geen verzet
- derdenverzet lijkt mogelijk volgens de regels van gemeenrecht
hoger beroep binnen de acht dagen na kennisgeving van het vonnis
Diverse bepalingen mbt de gerechtelijke reorganisatie
Conform artikel 39 WCO kan het plan tijdens de procedure worden gewijzigd (artikel 39 WCO)
conform artikel 40 WCO kan de schuldenaar afstand doen van de procedure tot gerechtelijke reorganisatie, indien hij door meeval plots zijn schuldenlast kan betalen.
De wijze van beëindiging van de opschorting van betaling wordt geregeld in artikel 42 WCO
ingevolge artikel 34 WCO blijft schuld een vergelijking mogelijk tussen schuldvorderingen in de opschorting en de schulden die ontstaan zijn tijdens de opschorting terwijl ook de conventionele schuldvergelijking uitwerking heeft na de opening van de gerechtelijke reorganisatie.
Gevolgen voor de lopende overeenkomsten : zie artikel 35-37 WCO.
De schuldeisers die nieuwe leveringen van producten of diensten verlenen na de opening van de gerechtelijke reorganisatie worden aanzien als schuldeisers buiten de gerechtelijke reorganisatie en hebben ouders de mogelijkheid om betaling te eisen en te bekomen in tegenstelling tot de schuldeisers in de gerechtelijke reorganisatie. Op die wijze kan de continuïteit van de onderneming gegarandeerd blijven .
Binnen de gerechtelijke reorganisatie kan de schuldenaar aan zijn schuldeiser betalingsvoorstellen formuleren. Wanneer deze geweigerd worden kan de schuldenaar aan de rechtbank gematigde respijttermijnen laten opleggen ten aanzien van schuldeisers die elk voorstel tot gespreide betaling weigeren
• De gerechtelijke reorganisatie door collectief akkoord
Deze procedure heeft heel wat kenmerken gemeen met het oude gerechtelijk akkoord .(art. 45 en volgende WCO)
Thans dient evenwel de schuldenaar zelf opgave te doen van de verschillende schuldvorderingen, net zoals in een verzoekschrift tot collectieve schuldenregeling. Het verdere initiatiefrecht komt toe aan de schuldeiser die ofwel niet reageert in welk geval de door de schuldenaar opgegeven schuldvordering als correct worden beschouwd, dan wel eerst informeel en dan formeel de schuldvordering betwist in die zin dat hij dan wellicht een hoger bedrag eist dan vermeld . In artikel 46 en volgende wordt bepaald op welke wijze de betwistingen dan worden geregeld. Deze betwistingen kunnen onmiddellijk geregeld worden door de rechtbank van koophandel indien de betwistingen tot haar bevoegdheid behoren zoniet u verwijst de rechtbank van koophandel de zaak naar de bevoegde rechtbank.
De schuldenaar blijft de griffier van zijn collectieve akkoord, waardoor hij verplicht is om de beslissingen van de rechtbank of de gemaakte afspraken aan te passen open zijn lijstje met schuldeisers die hij dan in aangepaste vorm dient neer te leggen op de griffie en dit ten laatste acht dagen voor de zitting waarop het reorganisatieplan zal besproken worden en ter goedkeuring voorgelegd. Voor de opstelling van dit plan heeft de schuldenaar er alle belang om de bijstand te vragen van een gerechtelijk mandataris al is dit niet verplicht.
het reorganisatieplan kan voorzien in (art. 48 WCO) :
- bepaalde betalingstermijnen;
- vermindering op de schuldvorderingen in de opschorting, in kapitaal en interesten;
- omzetting van schuldvorderingen in aandelen;
- afstand van de interesten of de herschikking van de betaling ervan,
- de prioritaire aanrekening van de bedragen die zijn gerealiseerd op de hoofdsom van de schuldvordering
- beperking op het recht om schuldvorderingen te compenseren
- een overdracht van het geheel of een gedeelte van de onderneming of van haar activiteiten
maximumlooptermijn van het reorganisatieplan bedraagt vijf jaar, te rekenen vanaf de homologatie
Het reorganisatieplan moet worden goedgekeurd door de meerderheid van de (aanwezige ) schuldeisers, die samen de helft van alle in hoofdsom verschuldigde bedragen vertegenwoordigen. Er is dus sprake van een dubbele meerderheid: in aantal en in grootte van de schuldvorderingen.